Mặc dù "chợ ma" Định Yên (Đồng Tháp) đã ngừng hoạt động một thời gian nhưng người dân nơi đây đang nỗ lực để phục hồi một nét đẹp văn hóa độc đáo của địa phương.
Thời gian qua, với sự phát triển kinh tế và hệ thống giao thông thuận lợi, "chợ ma" Định Yên (Đồng Tháp) đã không còn hoạt động. Tuy nhiên, nhằm quảng bá và thu hút khách du lịch trong và ngoài nước, gần đây chính quyền tỉnh Đồng Tháp đã nỗ lực khôi phục và tái hiện "chợ ma" này.
Được sự hỗ trợ từ các chuyên gia đến từ Hội An (Quảng Nam), UBND huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp đã tổ chức một sự kiện tái hiện "chợ ma" Định Yên. "Chợ chiếu ma" diễn ra tại đình Định Yên, với các hoạt cảnh trên bờ và dưới rạch cầu Cầu Đình.
Trong không gian tĩnh lặng, cùng với tiếng ếch nhái vang vọng, du khách như được quay về với khung cảnh "chợ ma" xưa, khi hàng trăm người dân từ khắp nơi tụ tập trước sân đình Định Yên để bán chiếu. Tại đây, người mua và người bán thương thảo giá cả dưới ánh đèn dầu, đuốc lá dừa, mang đến cho họ những kỷ niệm sống động về phiên chợ một thời ở làng chiếu Định Yên.
Theo chia sẻ của một số người dân ở làng chiếu Định Yên, do thói quen sinh hoạt và điều kiện đặc thù của nghề dệt chiếu, chợ thường họp vào ban đêm, từ khuya cho đến hai, ba giờ sáng, tùy thuộc vào con nước lớn. Trước cổng đình Định Yên, những thương lái và người bán chiếu thường đi bộ hoặc bơi xuồng, ghe để mua bán chiếu lát và sản phẩm hoàn chỉnh, rồi mang đi nơi khác.
Các cụ cao niên trong làng chia sẻ, nguồn gốc của cái tên “chợ ma” là vì không gian tĩnh lặng của đêm quê, khi đi đến chợ, ánh đèn dầu mù u và những đuốc lá dừa lập lòe tạo nên khung cảnh huyền ảo. Khi tới chợ, những chiếc đèn hột vịt le lói để giao dịch càng làm cho hình ảnh những bóng ma lướt qua giữa những con đường và sông rạch tối tăm trở nên sống động, từ đó dân gian gọi là "chợ ma".
Việc tái hiện "chợ ma" Định Yên không chỉ phục hồi hình ảnh chợ chiếu từng nổi tiếng, mà còn góp phần quảng bá văn hóa và con người Đồng Tháp đến với du khách trong và ngoài nước. Đây là một nét văn hóa độc đáo không chỉ của Lấp Vò mà còn của cả tỉnh Đồng Tháp, tồn tại và phát triển suốt hơn một thế kỷ qua.
"Chợ ma" Định Yên chính là niềm tự hào của làng nghề truyền thống tại tỉnh. Nghề dệt chiếu đã nuôi sống nhiều thế hệ trong gia đình, và từ nguồn vốn tích lũy từ việc bán chiếu, nhiều người con nơi đây đã học hành thành đạt và quay về đóng góp cho quê hương. Tái hiện "chợ ma" không chỉ nâng tầm nghề dệt chiếu trăm năm mà còn giúp quảng bá hình ảnh của Đất Sen hồng.
Làng nghề dệt chiếu Định Yên, nằm ở xã Định Yên và Định An thuộc huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp, có lịch sử hơn trăm năm và được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào tháng 9/2013. Dù trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, làng nghề vẫn giữ được vẻ hoài cổ và giá trị lịch sử quý báu.
Theo các nghệ nhân dệt chiếu tại Định Yên, nguyên liệu chính để dệt chiếu là lác địa phương. Tuy nhiên, do nhu cầu sản xuất ngày càng tăng cao, nguồn nguyên liệu tại chỗ không còn đủ, nên người dân phải mua lác từ các vùng lân cận.
Trong thời kỳ cực thịnh, làng dệt chiếu Định Yên có hơn 3.000 hộ gia đình theo nghề. Hiện nay, số lượng này đã giảm xuống còn khoảng hơn 400 hộ, chủ yếu tập trung ở hai xã Định Yên và Định An. Trung bình mỗi năm, làng chiếu cung cấp hàng triệu chiếc chiếu ra thị trường, với đủ mẫu mã và kích thước.
Với công nghệ máy móc hiện đại, mỗi công nhân dệt chiếu có thể sản xuất khoảng 10 đến 12 chiếc/ngày. Giá bán cho một chiếc chiếu thành phẩm dao động từ 50.000 đến 70.000 đồng, tùy thuộc vào chủng loại và kích cỡ.
Hiện nay, làng chiếu Định Yên sở hữu 620 máy dệt chiếu, 62 máy may bìa, 2 máy se chỉ và 2 máy lau bóng sản phẩm, phục vụ cho 431 hộ dân sống bằng nghề dệt chiếu. Mỗi năm, làng nghề sản xuất và cung cấp hơn 1,3 triệu chiếc chiếu ra thị trường, đạt tổng doanh thu khoảng 80 tỷ đồng. Điều này đã tạo ra việc làm và thu nhập ổn định cho gần 3.800 hộ dân tham gia vào sản xuất, buôn bán và các dịch vụ liên quan.
