Trong những năm gần đây, việc chăm lo phát triển giáo dục cho các trẻ em khuyết tật, tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ đang ngày càng được xã hội quan tâm. Chính vì vậy, ngành Giáo dục đặc biệt được đánh giá là ngành học có ý nghĩa cao cả cùng tiềm năng phát triển rộng mở trong tương lai.
Ngành học vô cùng tiềm năng, nhiều sinh viên chưa ra trường đã xin được việc làm
Ngành giáo dục đặc biệt (Special Education) là chương trình dạy học được thiết kế, xây dựng riêng cho các bạn học sinh đặc biệt. Đó là các em bị chậm về tinh thần, tình cảm hoặc thể chất làm ảnh hưởng chung đến sự phát triển tổng thể, gây ra vấn đề nhận thức, kỹ năng. Vì thế, các em cần một môi trường giáo dục đặc biệt. Đây cũng là điều mà hầu hết các trường học truyền thống không thể đáp ứng được.
Giáo dục đặc biệt sử dụng các phương pháp, chương trình và cả nội dung giảng dạy mang tính thích nghi cho các trẻ có nhu cầu đặc biệt, đáp ứng nhu cầu hoạt động, vui chơi, học tập theo khả năng của những đứa trẻ đó.
Tại Việt Nam, kết quả điều tra của UNICEF cho biết, tỉ lệ trẻ em mắc chứng tự kỷ ước tính bằng 1% số trẻ em sinh ra; 6,2 triệu người khuyết tật chiếm 7,06% dân số từ 2 tuổi trở lên. “Cần có thêm những nỗ lực để cung cấp các dịch vụ phát hiện sớm, can thiệp hiệu quả và phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng để trẻ khuyết tật có thể phát triển tối đa và tham gia đầy đủ vào cộng đồng cũng như toàn xã hội”, bà Lesley Miller, Quyền Trưởng Đại diện UNICEF phát biểu.
TS. Hoàng Thị Nga, Trưởng khoa Khoa Giáo dục đặc biệt Trường Đại học Sư phạm TP.HCM chia sẻ, từ khi thành lập ngành học đến nay, chưa bao giờ sự hấp dẫn của ngành học lại lớn đến như vậy. Sinh viên ngành Giáo dục đặc biệt thường có việc làm ngay khi kết thúc kỳ thực tập mà không cần chờ đến khi tốt nghiệp. Các em thường có xu hướng được các trường “đặt hàng” trong thời gian đào tạo và nhất là khi đang thực tập.
Lý giải về điều này, bà Nga cho hay, do nhu cầu giáo viên giáo dục đặc biệt đang rất bức thiết ở các đơn vị công lập và tư thục, ở cả các cơ sở chuyên biệt và hòa nhập. Ngoài ra, sự phát triển của xã hội cho thấy người tốt nghiệp ngành này có thể đáp ứng yêu cầu công việc ở nhiều hình thức, quy mô khác nhau liên quan đến trẻ đặc biệt nên số lượng học sinh quan tâm đến ngành cũng tăng đáng kể.
Theo số liệu thống kê, tỉ lệ việc làm của sinh viên tốt nghiệp ngành Giáo dục đặc biệt, trường Đại học Sư phạm TP.HCM các năm gần đây là: Các năm 2018, 2019, 2020 (100%); năm 2021 (78,94% ); năm 2022-2023 (96,30%).
TS. Đỗ Thị Thảo, Phó trưởng khoa Giáo dục đặc biệt, trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho hay, có nhiều cơ hội về vị trí làm việc cho sinh viên theo đuổi ngành học này. Cụ thể: Giáo viên tại cơ sở giáo dục chuyên biệt (trường chuyên dạy trẻ khuyết tật); Giáo viên hỗ trợ học sinh khuyết tật học hòa nhập tại cơ sở giáo dục hòa nhập; Chuyên viên giáo dục đặc biệt tại các cơ sở giáo dục; Cán bộ hỗ trợ trẻ khuyết tật tại các tổ chức xã hội; Chuyên viên giáo dục đặc biệt tại Sở, Phòng Giáo dục Đào tạo, trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật các cấp; Cán bộ nghiên cứu trong các cơ quan nghiên cứu về giáo dục; Cán bộ tư vấn về giáo dục đặc biệt trong các tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp, trung tâm, tổ chức quốc tế đang hoạt động ở Việt Nam; Giảng viên các khoa giáo dục đặc biệt…
Nhu cầu nhân lực tăng nhưng có ít trường đào tạo
Mức thu nhập trung bình của ngành giáo dục đặc biệt khi mới ra trường dao động từ 8 - 10 triệu đồng/tháng. Ngoài mức lương này, giáo viên còn được chi trả thêm những khoản phụ cấp khác và tùy thuộc vào năng lực, kinh nghiệm, trình độ...
Dù cơ hội nghề nghiệp, mức lương tương đối hấp dẫn nhưng bà Thảo nhận định, sinh viên ngành Giáo dục đặc biệt cần nâng cao kỹ năng nghề nghiệp bởi đối tượng hướng tới là những trẻ đặc biệt với nhiều dạng tật, mức độ tật khác nhau. "Bên cạnh kiến thức chuyên môn, các em cần phải kiên trì, biết cách khai thác tài liệu và chịu khó thiện nguyện ở các cơ sở giáo dục", bà Thảo nói thêm.
Tại Việt Nam, có khá ít các trường Đại học đào tạo ngành Giáo dục đặc biệt, gồm: Đại Học Sư Phạm Hà Nội và Đại Học Sư Phạm TPHCM, Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng, Đại học Thủ Đô Hà Nội.
Năm 2024 xét theo phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm chuẩn ngành Giáo dục đặc biệt của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội là 26,81 điểm. Tại Đại học Sư phạm Hà Nội, ngành Giáo dục đặc biệt có điểm trúng tuyển là 28,37 điểm cho cả 2 khối D và C00. Còn tại trường Đại Học Sư Phạm TP.HCM điểm chuẩn là 26,50 điểm với các khối thi C00, C115, D01 và xét đến nguyện vọng 5.
