Cây mật gấu được nhiều gia đình ưa chuộng trồng tại nhà vì có rất nhiều công dụng chữa bệnh và thích nghi với nhiều môi trường sống, dễ trồng ở những nơi ẩm nhưng không ngập úng, thông thoáng và có nhiều ánh sáng.
Cây mật gấu hay còn gọi là cây Hoàng liên ô rô hay cây mã hồ, là loại cây thường gặp ở một số tỉnh vùng núi cao và mát như Cao Bằng, Lào Cai, Lai Châu, Bắc Kạn, Lâm Đồng... Đây là loại cây mà thân và rễ có màu vàng nhạt và vị đắng như mật gấu, nên có tên gọi thường dùng là mật gấu. Cây mật gấu mọc nhiều ở các vùng núi phía Bắc, ở Miền Nam và miền Trung cũng có cây mật gấu nhưng cây phát triển không tốt và ít phát triển do khí hậu không thích hợp.
Đây là một trong những cây thuốc Nam hữu dụng, có thể chữa được nhiều bệnh tại nhà như: đau mắt đỏ, cao huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu cao, viêm phổi, cổ họng sưng đau, viêm gan, viêm dạ dày tá tràng, bệnh trĩ sưng đau, đau thần kinh do phong thấp, đau sưng... Người ta chủ yếu sử dụng lá cây mật gấu làm thuốc. Khi nhai lá có cảm giác đắng nhưng sau đó có vị ngọt, thường ăn như rau hoặc nấu nước uống.
Cây mật gấu thông thường cao khoảng 4-6m. Lá mật gấu dạng kép, hình giống lông chim sẻ, mọc so le nhau và dài tầm 20-40cm. Đầu lá nhọn, mép lá cũng có nhiều răng nhọn, mang 11 – 25 lá chét cứng không cuống, hình trái xoan hẹp, dài 6 – 10cm, rộng 2 – 4,5cm, gốc tròn.
Quả thịt, hình trái xoan, đường kính khoảng 1cm, đầu quả có núm nhọn, khi chín màu xanh nâu, chứa 3 – 5 hạt. Mùa hoa: tháng 2 – 4, quả: tháng 5 – 6. Người ta dùng lá, thân, rễ và quả để làm thuốc. Thân và lá thu hái quanh năm, rửa sạch, phơi khô.
Thời gian gieo trồng cây thích hợp là mùa xuân.
Cây mật gấu thích nghi với nhiều môi trường sống, là loại cây rất dễ trồng tại nhà ở những nơi ẩm nhưng không ngập úng, luôn thông thoáng và có nhiều ánh sáng. Cây thường được nhân giống bằng phương pháp giâm cành.
Chuẩn bị trồng:
Lựa chọn giống tốt luôn là bước quan trọng nhất trong trồng trọt và chăn nuôi. Đối với việc trồng cây mật gấu cũng vậy, việc lựa chọn giống tốt, không sâu bệnh được coi là tiêu chí hàng đầu trong việc quyết định sự sinh trưởng và phát triển cho cây sau này.
- Chọn cành để giâm khỏe mạnh, có chất lượng tốt, không bị sâu bệnh để cắt thành các hom giống để cây có thể phát triển tốt. Cành phải có tuổi từ một năm trở lên và chu vi khoảng 4 - 6cm và phải có từ 2 - 4 lá. Thời điểm để cắt cây mật gấu giống tốt nhất là vào những ngày thời tiết râm mát, buổi sáng sớm.
- Đất trồng: Cây mật gấu phát triển tốt ở vùng đất tơi xốp và giàu dinh dưỡng. Bạn có thể mua đất sẵn hoặc trộn đất với phân bò hoai mục, phân gà, phân trùn quế, vỏ trấu, xơ dừa, than bùn, mùn hữu cơ… Nên bón lót với vôi rồi phơi từ 7 - 10 ngày trước trồng để xử lý các mầm bệnh có trong đất.
- Bao xi măng, chậu, khay, thùng xốp hoặc trồng trực tiếp trong vườn nhà.
Thực hiện:
- Cắt cành có chiều dài khoảng 5-7 cm, có 1-2 lá hoặc không có lá vào buổi sáng, thời tiết mát mẻ. Hom sau khi cắt xong phải đem đi giâm ngay, nếu muốn đảm bảo chắc chắn hom sẽ phát triển chúng ta tiến hành nhúng đầu hom vào dung dịch kích thích mọc rễ như NAA, IBA rồi mới bắt đầu đem đi giâm trong bầu đất. Tưới nước giữ ẩm cho cây.
- Ngâm bầu đất kèm cành vào hỗn hợp nước và phân bón lỏng trong 3-4 tiếng đồng hồ. Bạn có thể thắp thêm bóng đèn huỳnh quang để cung cấp ánh sáng cho cây. Chú ý không nên đặt cây trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời.
- Duy trì độ ẩm và dinh dưỡng cho bầu đất và cành cho đến khi cành ra rễ.
- Thường xuyên bón thúc, tưới nước vào mùa khô để cây phát triển tốt. Chú ý công tác thoát nước vào mùa mưa để tránh trường hợp bị thối rễ.
- Sau khi ươm cành khoảng 15 ngày thì tiến hành bón lót đợt 1 bằng phân hữu cơ, phân bò, phân dê, phân trùn quế… Cứ khoảng 20 ngày lại bón 1 đợt cho cây.
- Khoảng 1-2 tháng sau khi giâm cành, bạn có thể thu hoạch cây mật gấu.
