Trong giai đoạn trẻ cấp 3 học tập căng thẳng cho các kỳ thi, bố mẹ nên thấu hiểu, chấp nhận và hướng dẫn con bày tỏ cảm xúc theo hướng tích cực.
Trong những năm trung học của trẻ, đặc biệt là giai đoạn quan trọng năm cuối cấp, bố mẹ thường thấy trẻ bộc lộ nhiều cảm xúc tiêu cực khác nhau, chẳng hạn như lo lắng, áp lực quá mức, uể oải, tâm trạng thất thường và thiếu tự tin.
Khi đối mặt với những cảm xúc này, phương pháp đối phó của bố mẹ rất quan trọng, bởi vì những phản ứng không phù hợp có thể làm trầm trọng thêm những cảm xúc tiêu cực của trẻ và thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.
Theo lý thuyết tâm lý học, tuổi thiếu niên là giai đoạn quan trọng trong việc hình thành nhân cách và ổn định cảm xúc. Lý thuyết phát triển tâm lý xã hội của Erikson chỉ ra rằng, thách thức chính ở tuổi thiếu niên là hình thành bản sắc bản thân, vì vậy sự thay đổi tâm trạng trong giai đoạn này là hiện tượng tâm lý xã hội bình thường.
Đồng thời, áp lực học tập và học tập mà học sinh cuối cấp phải đối mặt có khả năng gây ra những cảm xúc tiêu cực. Ngoài ra, học sinh THPT có xu hướng tìm kiếm sự độc lập trong giai đoạn phát triển tâm lý, điều này có thể dẫn đến những rào cản trong giao tiếp với bố mẹ
Vì vậy, các chuyên gia khuyên rằng, điều quan trọng là bố mẹ thấu hiểu, chấp nhận và hướng dẫn đúng đắn những cảm xúc tiêu cực của trẻ.
Khi trẻ lo lắng: Cung cấp sự hỗ trợ ổn định
Trẻ thường cảm thấy lo lắng vì không chắc chắn về tương lai. Sự không chắc chắn này có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, như áp lực học tập, mong đợi từ gia đình, hoặc đơn giản là cảm giác chưa đủ trưởng thành để đối mặt với những thách thức mới.
Bố mẹ có thể giúp trẻ cảm thấy an toàn bằng cách cung cấp một môi trường gia đình ổn định, nơi trẻ cảm thấy được yêu thương và chấp nhận. Một không gian gia đình ấm áp và hỗ trợ sẽ giúp trẻ xây dựng sự tự tin, từ đó dễ dàng hơn trong việc đối mặt với những lo lắng và thử thách.
Hãy cùng trẻ xây dựng kế hoạch học tập, chia nhỏ các mục tiêu dài hạn thành các mục tiêu ngắn hạn có thể đạt được. Mỗi khi trẻ hoàn thành một mục tiêu nhỏ, hãy khen ngợi, dù là nhỏ bé.
Ngoài ra, hãy khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất và sở thích. Các hoạt động này không chỉ giúp giảm bớt căng thẳng mà còn tạo ra cơ hội để trẻ thư giãn và giải tỏa năng lượng.
Trẻ thường cảm thấy lo lắng vì không chắc chắn về tương lai.
Khi trẻ không đạt được mục tiêu: Kích thích động lực nội tại
Bố mẹ nên chú ý kích thích niềm đam mê học tập bằng cách tôn trọng sự lựa chọn của con, hỗ trợ và khuyến khích sự tự khám phá.
Điều này có nghĩa là bố mẹ chỉ dẫn, đồng hành, giúp trẻ tìm ra những gì thực sự khiến hứng thú và đam mê. Khi trẻ cảm thấy rằng ý kiến và sở thích được tôn trọng, sẽ tự tin hơn trong việc theo đuổi những lĩnh vực yêu thích, từ đó phát triển một cách tự nhiên và bền vững hơn.
Đồng thời, bố mẹ nên tránh sử dụng quá nhiều phần thưởng để tránh trẻ bị lệ thuộc vào những khuyến khích bên ngoài. Việc quá tập trung vào phần thưởng khiến trẻ chỉ học vì những lợi ích trước mắt, mà không thực sự hiểu giá trị của việc học tập.
Điều này có thể dẫn đến việc trẻ thiếu sự tự chủ và động lực nội tại, vì trẻ sẽ chỉ tìm kiếm phần thưởng thay vì cảm nhận niềm vui, sự thỏa mãn từ việc học hỏi và phát triển bản thân.
Bố mẹ nên chú ý kích thích niềm đam mê học tập bằng cách tôn trọng sự lựa chọn của con.
Khi tâm trạng thay đổi: Phát triển kỹ năng điều tiết cảm xúc
Cha mẹ có thể dạy trẻ một số cách điều chỉnh cảm xúc, chẳng hạn như thiền, hít thở sâu và kỹ thuật giải phóng cảm xúc... Những phương pháp này giúp trẻ nhận diện và quản lý cảm xúc, trang bị công cụ hữu ích để đối phó với những tình huống căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày. Khuyến khích trẻ chú ý đến hơi thở và hiện tại, giúp giảm bớt lo âu và căng thẳng.
Khi trẻ có tâm trạng thất thường, bố mẹ nên bình tĩnh và hướng dẫn trẻ thể hiện cảm xúc thay vì kìm nén Đôi khi, trẻ có thể cảm thấy khó khăn trong việc diễn đạt những gì đang trải qua, dễ dẫn đến sự bùng nổ cảm xúc hoặc hành vi không kiểm soát.
Trong những lúc như vậy, việc bố mẹ giữ bình tĩnh và tạo ra một không gian an toàn để trẻ chia sẻ cảm xúc là rất quan trọng. Hãy khuyến khích trẻ nói về những gì đang cảm thấy, nhận ra rằng cảm xúc là điều bình thường và có thể được chấp nhận.
Cha mẹ có thể sử dụng các câu hỏi mở để khuyến khích trẻ diễn đạt cảm xúc, chẳng hạn như “Con cảm thấy như thế nào khi điều đó xảy ra?” hoặc “Có điều gì khiến con cảm thấy khó chịu không?”. Những câu hỏi này sẽ giúp trẻ cảm thấy được quan tâm và khuyến khích chia sẻ nhiều hơn.
Nâng cao sự tự tin: Khẳng định tích cực và kỳ vọng hợp lý
Bố mẹ nên chú ý đến những điểm mạnh và sự tiến bộ của trẻ, đồng thời đưa ra những phản hồi và khẳng định tích cực.
Khi trẻ thấy rằng nỗ lực của mình được công nhận và đánh giá cao, sẽ có động lực hơn để tiếp tục cố gắng và vượt qua những thách thức trong học tập cũng như trong cuộc sống.
Để đạt được điều này, bố mẹ nên nói với con những câu khen ngợi cụ thể và chân thành, chẳng hạn như “Con đã làm rất tốt bài toán này, mẹ rất tự hào về cách con tìm ra giải pháp” hoặc “Mẹ thấy con đã cải thiện rất nhiều trong môn văn, hãy tiếp tục phát huy nhé!”
Hãy là người bạn đồng hành cùng trẻ trên con đường trưởng thành.
Những lời khen cụ thể tạo động lực, trẻ cũng hiểu rõ hơn về những gì mình đã làm tốt.
Tuy nhiên, bố mẹ nên tránh phàn nàn quá nhiều. Việc chỉ ra những sai lầm là cần thiết, nhưng nếu quá nghiêm khắc hoặc thường xuyên chỉ trích, trẻ có thể cảm thấy thiếu tự tin và lo ngại khi đối mặt với thử thách.
Thay vì chỉ trích, hãy tập trung vào việc hướng dẫn trẻ tìm ra giải pháp và cải thiện. Chẳng hạn, khi trẻ mắc lỗi trong một bài kiểm tra, hãy cùng trẻ phân tích nguyên nhân và tìm cách khắc phục thay vì chỉ đơn giản chỉ ra lỗi sai.
