Trong cuộc đời đứa trẻ sẽ trải qua 4 giai đoạn quan trọng, bố mẹ đồng hành cùng con trong thời điểm này sẽ giúp trẻ phát triển tốt hơn.
Chúng ta thường thấy nhiều trường hợp trẻ dậy thì nổi loạn, không tuân thủ kỷ luật, mối quan hệ với bố mẹ trở nên căng thẳng, từ đó ảnh hưởng đến học tập và lối sống sau này.
Mặc dù bố mẹ có thiện chí quan tâm, nhưng vấn đề là trẻ đã lớn lên và không còn là những "đứa con nhỏ" như trước. Nếu bố mẹ vẫn áp dụng những yêu cầu và phương pháp cũ, trẻ sẽ khó chấp nhận và dễ xảy ra xung đột.
Trẻ em không ngừng lớn lên và thay đổi, cơ bản sẽ trải qua 4 thời điểm quan trọng. Lúc này, vai trò của bố mẹ cũng cần thay đổi theo để phù hợp với sự phát triển của con.
Khi bố mẹ thực hiện vai trò tương ứng của mình, giao tiếp giữa bố mẹ - con cái trở nên suôn sẻ, hài hòa và giáo dục gia đình cũng hiệu quả hơn.
Giai đoạn trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi - “Bạn cùng chơi”
Trong giai đoạn sơ sinh và thời kỳ trẻ mới biết đi, bố mẹ nên trở thành "bạn cùng chơi" của con. Điều này không chỉ đơn thuần là đưa con đi chơi suốt ngày, mà là hiểu rõ tại sao đến nơi đó lại thú vị hơn và cách chơi như thế nào.
Chơi chỉ là phương tiện, còn mục tiêu là sự phát triển của trẻ. Nội dung chơi cần được lựa chọn phù hợp với mục đích giáo dục của gia đình, hình thức chơi cần được thiết kế ở một mức độ nhất định, trong đó mục đích giáo dục được giấu kín càng nhiều càng tốt.
Quan trọng nhất là bố mẹ nên cùng con chơi, sử dụng nhiều phương pháp khác nhau, chơi ở mức độ phù hợp, nhằm mang đến niềm vui cho trẻ. Qua việc chơi, trẻ sẽ có cơ hội nâng cao kiến thức, phát triển kỹ năng và khám phá thế giới xung quanh.
Trong giai đoạn sơ sinh và thời kỳ trẻ mới biết đi, bố mẹ nên trở thành "bạn cùng chơi" của con.
Tuy nhiên, một số bố mẹ có thể có hiểu lầm, cho con đi chơi nhưng lại để trẻ tự chơi trong khi bố mẹ đang mải mê sử dụng điện thoại hoặc bận rộn với công việc khác. Nếu bố mẹ không tham gia vào việc chơi cùng con, không đóng vai trò "bạn cùng chơi", thì hiệu quả sẽ bị hạn chế.
Một ví dụ khác là bố mẹ thường đưa con đi chơi chỉ để trẻ cảm thấy vui vẻ. Tuy nhiên, nếu chơi không có mục đích rõ ràng, chỉ là tùy tiện và dùng nhiều chiêu trò, thì tâm trí của trẻ sẽ trở nên rời rạc, không ổn định, trẻ khó phát triển thói quen bình tĩnh và tập trung vào công việc.
Do đó, không phải là cho trẻ chơi với nhiều đồ vật và đến nhiều nơi sẽ tốt, mà là chất lượng của hoạt động chơi, giúp trẻ tiếp thu và phát triển từ trải nghiệm chơi.
Giai đoạn tiểu học - “Bạn đồng hành học tập”
Ở giai đoạn tiểu học, bố mẹ đóng vai trò là "bạn học" của con. Trẻ tiểu học bắt đầu tiếp nhận giáo dục chính quy tại trường, việc học trở thành một nhiệm vụ tự nhiên quan trọng trong cuộc sống.
Trong giai đoạn này, các môn học đa dạng đặt ra nhiều yêu cầu về việc nắm vững kiến thức, phương pháp học tập, thói quen và hứng thú học tập. Trẻ chắc chắn sẽ đối mặt với nhiều thách thức khác nhau, do đó, cần sự hỗ trợ và đồng hành của bố mẹ, để theo dõi tiến trình và phát triển cùng nhau.
Ngoài việc học ở trường, nhiều phụ huynh vô tình bỏ qua tầm quan trọng của việc học thông qua thực tế đối với con cái. Cuộc sống là một cuốn sách to lớn không có lời và là một quá trình quan trọng để trẻ trưởng thành. Tác động của việc trải nghiệm cuộc sống đối với sự phát triển của trẻ không kém cạnh việc học các môn học, bởi kinh nghiệm sống sẽ giúp chúng hiểu vì sao mình cần chăm chỉ học tập.
Nhà giáo dục nổi tiếng Tao Xingzhi đã từng nói rằng, giáo dục ban đầu là để chuẩn bị cho cuộc sống, và cách chúng ta sống chính là cách chúng ta được giáo dục.
Vì vậy, bố mẹ hãy trở thành những "bạn học" tốt cho con trong hành trình thực hành cuộc sống, hướng dẫn trẻ một cách sáng suốt trong cuộc sống gia đình và xã hội, để trẻ trải nghiệm, khám phá và trưởng thành thông qua cuộc sống hàng ngày.
Bằng cách này, trẻcó thể hiểu sâu hơn về ý thức sống, học các kỹ năng sống, cảm nhận ý nghĩa thực sự của cuộc sống, phát triển ý chí và phẩm chất tốt, hình thành nhân cách đạo đức.
Ở giai đoạn tiểu học, bố mẹ đóng vai trò là "bạn học" của con.
Giai đoạn trung học cơ sở - “Đối tác”
Khi trẻ bước vào tuổi thiếu niên, bố mẹ trở thành "người bạn đồng hành" của con. Mối quan hệ này được xem như là một đối tác và bạn bè, trong đó sự tôn trọng là yếu tố quan trọng.
Trẻ vị thành niên không còn chơi với bố mẹ như khi còn nhỏ, và bố mẹ cũng không cần quan tâm quá nhiều đến con như khi ở giai đoạn tiểu học. Bởi vì trẻ cảm thấy mình đã "trưởng thành", nên cần có sự tự quyết, lúc này bố mẹ nên "rời xa một cách tế nhị".
Bố mẹ cũng không thể tiếp tục lo lắng cho con, vì giai đoạn nuôi dưỡng và giáo dục để trẻ trưởng thành đã kết thúc. Nếu bố mẹ cố tình can thiệp quá nhiều, thường sẽ dẫn đến sự phản kháng, căng thẳng ở trẻ vị thành niên, gây xung đột trong quan hệ gia đình và làm mất cân bằng trong quá trình giáo dục.
Các chuyên gia khuyên rằng, đối với trẻ vị thành niên, bố mẹ nên hiểu và quan tâm đến con mình, hành xử với con như những người bạn.
Dựa trên việc tuân thủ các nguyên tắc cơ bản và tôn trọng, hãy để trẻ được tự do đưa ra những quyết định độc lập càng nhiều càng tốt. Bố mẹ hãy học cách "im lặng" đúng đắn, đây thường là lựa chọn tốt nhất cho quá trình giáo dục gia đình trong tuổi vị thành niên.
Khi trẻ bước vào tuổi thiếu niên, mối quan hệ với bố mẹ được xem như là một đối tác và bạn bè, trong đó sự tôn trọng là yếu tố cần thiết.
Giai đoạn trưởng thành - "Người bạn đồng hành"
Một học sinh cấp hai đã viết một bản ghi chú chứa 12 lời khuyên dành cho phụ huynh:
- Hãy cho con tự do làm những gì con muốn mà không cần phải xin phép. Đôi khi, con chỉ muốn khám phá giới hạn của bản thân.
- Xin hãy tránh mắng con. Việc bố mẹ la mắng chỉ làm giảm sự tôn trọng con dành cho bố mẹ, và dạy con cách hét hơn là cách giải quyết vấn đề.
- Đừng luôn luôn ra lệnh. Con sẽ sẵn lòng làm mọi việc tốt hơn nếu bố yêu cầu thay vì ra lệnh.
- Xin hãy giữ lời hứa của bố mẹ.
- Xin đừng so sánh con với người khác. Nếu bố mẹ cho rằng con vượt trội hơn, điều đó có thể làm người khác buồn, và nếu bố mẹ cho rằng con kém cỏi, con sẽ cảm thấy thất vọng.
- Xin hãy tránh yêu cầu con làm nhiều việc cùng lúc, để con không bị hoang mang.
- Xin hãy để con tự chủ. Nếu bố làm mọi thứ, con sẽ không bao giờ học cách tự làm.
- Đừng nói dối trước mặt con và đừng yêu cầu tôi nói dối giúp. Điều này khiến con mất niềm tin vào lời nói của bố mẹ.
- Khi bố mẹ mắc lỗi, hãy thừa nhận và sửa. Hành động này sẽ dạy con cách nhận lỗi.
- Khi con kể về những vấn đề của mình, hãy cố gắng hiểu và giúp đỡ. Nếu bố mẹ yêu thương con, hãy nói điều đó.
- Xin hãy đối xử với con như một người bạn. Dù chúng ta là gia đình, nhưng không có nghĩa là chúng ta không thể là bạn bè.
- Đừng yêu cầu con làm điều mà bố mẹ không làm. Con sẽ cảm thấy không thoải mái nếu bố mẹ không làm gương.
Bố mẹ nên đồng hành với con, sống và làm việc cùng nhau, đối xử bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.
Từ những lời chia sẻ trên, chúng ta nhận thấy rằng mỗi đứa trẻ đều có những kỳ vọng riêng đối với bố mẹ. Trong giai đoạn trưởng thành, bố mẹ trở thành "bạn đồng hành" của con. Bạn đồng hành là những người sống và làm việc cùng nhau, đối xử bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.
Trẻ đã trưởng thành, biết rõ khi nào và làm thế nào để tự mình làm điều đó. Tư duy và hành vi của người lớn thường bền vững và khó thay đổi, vì vậy bố mẹ cần tôn trọng sự "trưởng thành" của con.
Các chuyên gia khuyên rằng, bố mẹ cần nên đi trước sự phát triển của con cái. Khi trẻ ở giai đoạn trưởng thành, cần điều chỉnh vai trò tương ứng và thực hiện trách nhiệm của mình, đồng thời tôn trọng các quy tắc liên quan đến vai trò đó.
Thông qua việc này, bố mẹ có thể xây dựng môi trường sống hòa thuận và hạnh phúc với con cái. Và quan trọng giáo dục gia đình sẽ thực sự giúp trẻ trưởng thành tốt hơn.
