Tờ “The Sydney Morning Herald” của Úc đã đăng tải một bài bình luận dài về việc Bắc Kinh mang giàn khoan Hải Dương - 981 bất hợp pháp vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Trước khi thực hiện việc này, Trung Quốc biết rõ đây là hành động khiêu khích và sẽ gia tăng căng thẳng ở biển Đông.
Trung Quốc biết rõ điều đó nhưng vẫn quyết định đưa giàn khoan trị giá 1 tỉ USD đến và còn điều động 80 tàu trong đó có 7 tàu chiến đến bảo vệ giàn khoan. Vụ việc khiến tình hình căng thẳng leo thang.
Tờ báo này chỉ trích các hành động của Trung Quốc “làm gia tăng căng thẳng một cách nguy hiểm trên biển Đông”.
Tàu Trung Quốc bảo vệ giàn khoan trái phép. Ảnh: Reuters
Trung Quốc ngang ngược tuyên bố giàn khoan vẫn ở vị trí bất hợp pháp cho đến tháng 8, nguy cơ kéo dài tình hình căng thẳng. Hiện các nhà hoạch định chiến lược tại Úc và khu vực đang tập trung suy nghĩ, tìm hiểu lý do tại sao Bắc Kinh chọn thời điểm này để tăng căng thẳng với Việt Nam.
Rõ ràng, quan hệ hai bên đã được cải thiện kể từ năm 2013. Trong nhiều năm gần đây, Trung Quốc tích cực tuyên bố chủ quyền trên biển Đông, tranh chấp cùng các nước trong khu vực, đặc biệt là với Nhật Bản, Philippines và Việt Nam.
Cũng như việc Bắc Kinh tuyên bố thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Hoa Đông, các nhà phân tích cho rằng hành động của Trung Quốc phù hợp ý đồ kiểm tra phản ứng của nước láng giềng trong cuộc chiến dài hạn nhằm kiểm soát toàn bộ biển Đông.
Khi căng thẳng leo thang, Úc đã bày tỏ quan ngại sâu sắc và kêu gọi hai bên kìm chế. Hành động của Trung Quốc cũng khiến mối quan hệ Mỹ-Trung căng thẳng. Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng nhiều quan chức nước này nói hành động của Trung Quốc tại vùng biển Việt Nam là “nguy hiểm và khiêu khích”, yêu cầu phải dừng lại.
Trước đó, giáo sư Carl Thayer, chuyên gia về biển Đông tại Học viện Quốc phòng Úc, cũng chỉ trích hành động của Trung Quốc là “khiêu khích, bất hợp pháp”, khiến các nước Đông Nam Á lo lắng về chủ quyền và do vậy họ sẽ tìm cách tăng năng lực hàng hải của mình. Họ sẽ tìm sự bảo hộ từ Mỹ và các cường quốc hàng hải khác như Nhật, Úc, Ấn Độ.
Hành động sai trái này của Trung Quốc sẽ làm sống lại “mối đe dọa Trung Quốc” và chẳng tốt chút nào đối với Bắc Kinh. “Trung Quốc có thể thành công trong việc đe dọa Việt Nam vì Hà Nội ít có khả năng trục xuất người Trung Quốc nhưng trên mặt trận ngoại giao Bắc Kinh sẽ bị tổn hại nặng nề” - giáo sư Carl Thayer nói.
