Cần biết điều này khi sắp đặt bàn thờ ngày Tết

Sau đây là quan điểm bày bàn thờ Tết của chuyên gia phong thủy Tam Nguyên (Giám đốc Công ty TNHH kiến trúc phong thủy Tam Nguyên).

Các món bày trên bàn thờ cần tươi, mới. Ảnh: T.L

Quy tắc bày bàn thờ

Dù có sự khác nhau đôi chút về hình thức, nhưng bàn thờ thường đặt ở nơi trang trọng nhất trong nhà. Bàn thờ cần bài trí sạch, đẹp mắt. Các đồ dùng cúng lễ sạch sẽ, không nên dùng chung với đồ dùng hàng ngày.

Thường bàn thờ có 1 đến 3 bát hương tùy gia chủ. Việc sắp đặt bàn thờ cần tuân theo quy tắc phía trong bàn thờ cần tối và cao. Nhưng phía ngoài bàn thờ cần sáng và thấp. Đồ vật theo đó sắp xếp từ cao xuống thấp, không nên sắp đặt chỗ cao thấp. Chính giữa bàn thờ là cạnh vuông của hình tam giác vuông, kéo dài ra mép ban thờ thì theo thứ tự: Bát hương đặt trên đế (chân) ở trong cùng phía sau cao nhất, rồi tới đỉnh đồng đằng trước (đỉnh đồng có thất bảo, để đốt trầm khi lễ tết, cúng giỗ và thường được chạm khắc long, lân, mai, trúc). Đỉnh đồng chỉ được cao ngang hình mặt nguyệt in trên bát hương, chứ không được cao che mất bát hương.

Nếu để đỉnh đồng theo lối “vạn sơn”: 3 bát hương trước, đỉnh đồng trong cùng thì đỉnh đồng là cao nhất, tiếp đó là 3 bát thấp hơn đỉnh. Ví dụ: Chính giữa trong cùng của bàn thờ đặt đỉnh đồng xòe 3 chân, thì các bát hương có đế chỉ được cao ngang mặt đỉnh, không được cao hơn.

Có thể đặt 2 - 3 chóe ở phía trước bát hương. Nếu có 2 chóe (hũ sành/sứ/gốm có nắp đậy) thì một chóe đựng gạo, một chóe đựng muối. Hoặc một chóe đựng nước, một chóe đựng muối. Nếu 3 chóe thì thứ tự đựng là: Nước – gạo – muối.

Cứ 2-3 tuần, hoặc 1 tháng nên thay gạo nhưng đổ vào thùng gạo ăn. Hoặc đổ 1/2 gạo/muối vào thùng gạo và thay thêm gạo, muối mới, đảo cho đều. Tuyệt đối không đổ đi - vì đó là tài lộc của gia tiên cho con cháu hưởng.

Để hai góc bàn thờ phía trong không bị trống, có thể xếp hai tháp nước: Một bên là 1 - 3 - 5 - 7 chai nước Lavie; một bên là xếp các lon nước nhiều màu cho đẹp mắt. Tiếp đó là hai lọ hoa bày hai bên. Hoa trưng bàn thờ có thể bày vài ngày và không để cho hoa héo. Lọ không có hoa thì cho xuống dưới, không nên để lọ không trên bàn thờ. Nếu hoa khô mùi vẫn thơm và gia chủ có ý để cho thơm bàn thờ (như hoa hoàng lan, ngọc lan) thì khi hoa héo vẫn nên để xuống ngăn dưới bàn thờ.

Các đĩa ở giữa hai lọ hoa bày bánh kẹo, hoa quả. Có thể bày bánh kẹo ở giữa, rồi hai bên là hai đĩa hoa quả, hoặc ngược lại. Lưu ý là khi cúng nếu có hoa quả, bánh kẹo thì bày vào đĩa đặt lên bàn thờ. Nếu không cúng dường gì thì nên bỏ đĩa xuống, không nên đặt đĩa không trên bàn thờ.

Tiếp đó là 3-5 ly nước. Nếu thắp hương cúng gia tiên thì dùng 3 ly nước. Nếu thắp hương tế thần dùng 5 ly nước. Không thắp hương thì hạ ly xuống, không nên để ly không trên bàn thờ.

Nhưng trên bàn thờ bày 3 ly nhỏ thì ly giữa là rượu dâng thần. Ly thứ hai đựng trà khô (không pha nước để cúng xong còn vẩy ra xung quanh – coi như là gieo hạt). Ly thứ ba là đựng nước.

Nếu dùng 5 ly, thì lần lượt là 5 ly rượu – trà – nước – gạo – muối (gạo muối ở ly này khác gạo muối ở chóe, vì cúng xong là vãi gạo muối ngay).

Hai bên góc bàn thờ ngoài cùng là đôi chân đèn để thắp nến, có ý nghĩa tượng trưng cho đôi vầng nhật nguyệt, cũng ngụ ý nói linh hồn gia tiên không tắt. Ở một số nơi, vị trí đôi chân đèn người ta dùng hai ngọn đèn dầu để thay thế.

Phía trước bát hương, tùy gia chủ mà bày thêm đĩa hoa quả tươi, trầu cau, tiền vàng mã. Nếu bàn thờ rộng có thể bày biện thêm đồ cúng lễ khác.

Những thứ không nên thắp hương

Mâm ngũ quả và đồ lễ bày trên bàn thờ đều cần là đồ thật. Quan trọng nhất là hương (thắp), hoa quả tươi, hoa tươi và nước sạch. Đồ thờ cúng xong rồi nên bỏ xuống để thụ lộc, tránh bày để từ tháng này qua tháng khác. Tránh bày biện các loại đồ giả như hoa, quả nhựa… trên bàn thờ.

Một số nhà cắm cả ớt, bày cả chanh/quất trên bàn thờ cho đủ màu sắc đẹp mắt. Nhưng các chuyên gia tâm linh khuyên không nên bày những thứ hoa quả không ăn được dâng cúng. Chỉ dâng cúng những món hoa quả ngon lành, đẹp mắt, tươi tắn lên bàn thờ để tỏ lòng tôn kính.

Khi thắp hương, lưu ý không cắm hương vào mâm lễ. Nhiều gia chủ có thói quen sau khi cắm hương trên bàn thờ thì cắm luôn vào mâm đồ cúng và mâm đồ mã phía dưới.

Lưu ý các gia chủ là đồ cúng kể cả chay, mặn đều không nên cắm nén hương vào đó, bởi như thế là thủ tục mời vong, cúng chúng sinh. Muốn báo hiệu đó là mâm lễ, hãy cắm que hương vào cốc gạo.