Tập tục "nhảy múa với xác chết" đang đe dọa tới sức khỏe cũng như tính mạng của hàng triệu người dân tại Madagascar và nhiều quốc gia lân cận.
Sự bùng phát của bệnh dịch hạch tại Madagascar (Madagascar, quốc đảo nằm trên Ấn Độ Dương) kể từ ngày 23/8/2017 đến nay đã làm 124 người thiệt mạng và gần 1.200 người khác phải nhập viện điều trị với các triệu chứng khá nghiêm trọng như hắt hơi, sổ mũi hoặc cảm cúm kéo dài. Mức độ lây lan của bệnh dịch này vẫn chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
Bệnh dịch hạch là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn Yersinia pestis và được chia thành ba thể chính là Thể hạch lympho, thể phổi và thể máu. Các trường hợp mắc bệnh ở thời Trung Cổ chủ yếu là thể hạch lympho - dạng dịch hạch rất khó lây truyền do phải trải qua vật trung gian là các loại rận ký sinh.
Thế nhưng, 2/3 các trường hợp được xác định là bệnh dịch hạch ở Madagascar đều thuộc thể phổi với khả năng lây truyền trực tiếp thông qua đường không khí. Người này có thể lây truyền bệnh qua người khác sau mỗi lần ho khan, hắt hơi hoặc sổ mũi kéo dài. Bệnh dịch hạch thể phổi có thể giết chết bệnh nhân trong vòng từ 12 đến 24 giờ đồng hồ nếu không được phát hiện kịp thời.
Nhân viên y tế đi phun thuốc khử trùng bệnh tại một khu chợ ở Madagascar
Các quan chức y tế đã phát hiện ra một tập tục truyền thống tồn tại ở Madagascar từ thế kỷ 17 có tên gọi Famadihana, hay còn được biết đến là "Lễ thay xương” hoặc “Nhảy múa với xác chết”, có thể là nguyên nhân góp phần không nhỏ vào sự lây lan của căn bệnh dịch hạch.
Lễ hội quái dị này được tổ chức khoảng 5 đến 9 năm một lần. Việc có thực hiện famadihana hay không cũng phụ thuộc hoàn toàn vào quan điểm của gia đình người đã khuất và có thể tiến hành nhiều hơn một lần.
Famadihana - một tập tục truyền thống tồn tại ở Madagascar từ thế kỷ 17
Vào thời điểm đó, người dân sẽ tiến hành đào mộ người đã khuất, cởi bỏ quần áo ra khỏi hài cốt một cách cẩn thận rồi dùng vải lụa quấn thay thế. Lễ hội thực sự bắt đầu khi người dân uống rượu, trò chuyện và nhảy múa cùng thi hài những người quá cố. Không ai được khóc, chỉ có tiếng đàn và nhạc vang lên.
Nghi thức sẽ kết thúc trước khi màn đêm buông xuống. Hài cốt được bọc lại và đặt xuống mộ một cách cẩn thận, bắt đầu giấc ngủ thêm ít nhất 5 hoặc 9 năm. Khi các cánh cửa của ngôi mộ được niêm phong, các gia đình có thể yên tâm trở về nhà vì biết rằng họ đã dâng đủ lễ vật, lòng thành kính, sự biết ơn sâu sắc với người quá cố.
Lễ hội thực sự bắt đầu khi người dân uống rượu, trò chuyện và nhảy múa cùng thi hài những người quá cố
Không ai được khóc, chỉ có tiếng đàn và nhạc vang lên
Tuy đây là thủ tục truyền thống của người dân tại Madagascar nhưng các quan chức y tế cảnh báo rằng nó có thể khiến bệnh dịch hạch bùng phát nghiêm trọng.
Lãnh đạo cơ quan y tế Madagascar ông Willy Randriamarotia chia sẻ: "Nếu xác chết của người tử vong do mắc bệnh dịch hạch thể phổi bị đưa ra khỏi mộ thì có khả năng vi khuẩn Yersinia pestis sẽ tiếp tục lây nhiễm cho những đối tượng đang tiếp xúc gần đó".
Trước vấn đề này, hệ thống luật pháp tại Madagascar đã quy định thi thể của bệnh nhân qua đời vì nhiễm dịch hạch thể phổi cần phải được chôn cất một cách ẩn danh bên trong một huyệt mộ kiên cố và đóng kín vĩnh viễn. Tuy nhiên nhiều người không muốn từ bỏ tập tục này bởi với họ, lễ hội Famadihana là ngày để con cháu tôn vinh tổ tiên và cầu chúc những điều may mắn cho người còn sống.
"Dù chính quyền có nói gì đi nữa thì tôi vẫn chẳng thể nào bỏ qua việc tưởng nhớ tới nguồn cội của mình. Gần đây, họ cố tình nói dối về đợt bùng phát dịch hạch để ngăn chặn xã hội thực hiện cải táng xương cốt cho tổ tiên", bà Helene Raveloharisoa nói.
Nghi thức sẽ kết thúc trước khi màn đêm buông xuống. Hài cốt được bọc lại và đặt xuống mộ một cách cẩn thận, bắt đầu giấc ngủ thêm ít nhất 7 hoặc 9 năm
Trước những quan niệm cổ hủ của người dân tại Madagascar, Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã ban bố cảnh báo nhằm đề phòng dịch bệnh bùng phát đối với 9 quốc gia có mối quan hệ thương mại chặt chẽ với Madagascar, bao gồm: Comoros, Ethiopia, Kenya, Mauritius, Mozambique, lãnh thổ hải ngoại La Réunion của Pháp, Seychelles, Nam Phi và Tanzania.
Các công dân nước ngoài cũng được khuyến cáo nên hạn chế du lịch tới đảo quốc Madagascar trong thời điểm nhạy cảm này.
>> Xem thêm: Chàng trai đào mộ, chui vào nằm trên quan tài người yêu quá cố vì giấc mơ lạ
