Vốn không phải là loài động vật thuần chủng, thế nhưng nuôi hươu sao lấy nhung hoặc lấy thịt đang là mô hình “hái ra tiền” của nhiều nông dân tại tỉnh Điện Biên.
Hươu sao (Cervus nippon) là một loài động vật nhai lại với 13 phân loài đã được mô tả gắn liền với các địa phương khác nhau, trong đó có hươu sao Việt Nam (Cervus nippon pseudaxis) là phân loài nhiệt đới. Từ xa xưa, nhung hươu đã được coi là một phương thuốc quý do có chứa các hoạt chất sinh học liên quan đến năng lực hoạt động sinh dục cao và giúp tái tạo mô bào nhanh. Ngoài ra, thịt hươu và một số sản phẩm khác từ hươu cũng rất có giá trị.
Từ xa xưa, nhung hươu đã được coi là một phương thuốc quý
Nhiều năm trở lại đây, hươu sao trong tự nhiên suy giảm trầm trọng do tình trạng săn bắn quá mức khiến loài động vật này nhiều năm liên tiếp nằm trong nhóm có nguy cơ bị tuyệt chủng. Cùng lúc đó, mô hình nuôi hươu sao lấy nhung hoặc nhân giống được nhiều nông dân phát triển. Tại phường Noong Bua, TP. Điện Biên Phủ có hệ thống trang trại của anh Hoàng Đình Hiên - một trong số những người tiên phong chọn nuôi hươu sao lấy thịt và nhung hươu. Đây là mô hình tạo ra sản phẩm ít "đụng hàng" ở thị trường thực phẩm, mang lại nguồn thu nhập cao.
Bắt đầu theo đuổi mô hình nuôi hươu sao vào năm 1992, đến nay đã tròn 20 năm chứng kiến anh Hiên trải qua nhiều thăng trầm. Đáng kể nhất là vào năm 1993, thời điểm đó hươu sao giống có giá 40-50 triệu đồng/con, vợ chồng anh Hiên vừa mua về để thử nghiệm thì thị trường nhung hươu biến động mạnh do nguồn xuất bán ở Trung Quốc bị gián đoạn. Lúc này, giá hươu giảm chỉ còn chưa tới 1 triệu đồng/con khiến anh Hiên đối diện với khoản lỗ 700 triệu đồng.
Mô hình nuôi hươu sao mang triển vọng phát triển kinh tế cao.
Sau khoảng thời gian đầy biến động của thị trường, bất ngờ thay có rất nhiều thương lái Thái Lan tìm tới tận trang trại của anh Hiên để mua nhung hươu thương phẩm, vấn đề đầu ra tạm thời được giải quyết. Thế nhưng sau đó không lâu, do bầy hươu bị nhiễm bệnh lây lan trong đàn khiến 10 cặp hươu sao lăn ra chết không rõ nguyên nhân. Vậy là chưa gỡ được vốn, vợ chồng anh Hiên lại mất trắng hoàn toàn.
“Năm đó, mỗi lần thấy một con hươu trong đàn chết là vợ chồng tôi lại ôm nhau khóc. Nghĩ tới khoản vay lãi 2,3% không có tiền để trả, nhiều lần tôi muốn buông xuôi. Giờ chuyện cũng đã lâu mà cứ mỗi lần kể, tôi đều rất xúc động”, anh Hiên nhớ lại. Với quyết tâm theo đuổi đến cùng mô hình nuôi hươu sao, đến nay anh Hiên không chỉ đã thu lấy số vốn đầu tư mà còn tích lũy được một khoản lãi kha khá.
Trang trại nuôi hươu sao của anh Hiên.
Theo anh Hiên, hươu sao là loài không dễ nuôi do vốn quen sống trong môi trường tự nhiên, chưa thuần chủng như gia súc thông thường. Phải xây chuồng cao và rào kín bằng lưới B40 để hươu không chạy đi mất (do một khi xổng chuồng hươu sao sẽ chạy vào rừng và không quay trở lại), ngoài ra chỉ thả từ 10 -13 con hươu/chuồng do những con đực hay đánh nhau.
Tuy vậy, loài động vật này lại rất dễ tính trong vấn đề thức ăn. “Thực đơn” chính của chúng là các loại rau, quả vị ngọt, chát, như chuối, đu đủ, thanh long và rau muống… Mỗi ngày 1 con hươu thịt ăn khoảng 5-7kg rau xanh, lá cây, những loại rau, lá cây này rất dễ kiếm, kể cả vào mùa đông cũng không bị khan hiếm như thức ăn. Còn về kỹ thuật chăm sóc, hươu sao ít mắc các loại bệnh dịch do sức đề kháng tốt, tuy nhiên cũng cần chú ý đảm bảo nguồn thức ăn, nước uống của đàn hươu đảm bảo sạch sẽ để tránh cách bệnh lây qua đường tiêu hoá.
Sau khi hươu đạt đủ trọng lượng để xuất chuồng, tầm 1 năm tuổi và nặng khoảng 20kg, có thể bán thịt hươu thương phẩm và lấy nhung hươu. Giá thì chưa khi nào anh Hiên bán dưới 250.000 đồng/kg hơi, 400.000 đồng/kg thịt móc hàm và luôn trong tình trạng “cháy” hàng. Mỗi tháng anh Hiên có thể xuất bán vài chục cho đến hàng trăm con hươu lấy thịt, trừ đi chi phí đầu tư khoảng 30%, anh Hiên thu về hơn 350 triệu đồng. Ngoài ra, thi thoảng anh Hiên còn bán hươu sao giống, với số lượng ít nhưng cũng mang lại nguồn thu ổn định.
Trong khi đó, anh Nguyễn Hoàng Việt, sinh năm 1991, cư ngụ ấp Phú Thạnh A, xã Phú Kiết, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang lại nổi danh là chàng nông dân 9X mang mô hình nuôi hươu sao về miền Tây. “Học hỏi từ những người đi trước, tôi nhận thấy cách chăn nuôi hươu thịt đơn giản lại cho lợi nhuận kinh tế cao, nên vào năm 2019 đã đầu tư mở rộng quy mô chuồng trại lên 5.000m2 và phát triển số lượng đàn hươu thịt tới 100 con”, anh Việt cho biết.
Anh Việt đi thăm đàn hươu sao.
Theo kinh nghiệm của anh Việt, để đàn hươu phát triển tốt, không bị bệnh, người nuôi phải nắm chắc kỹ thuật nuôi, giữ vệ sinh chuồng trại, đảm bảo chất lượng nguồn thức ăn không bị nhiễm bẩn, đặc biệt là nắm kỹ thời điểm hươu động dục, sinh trưởng, thời gian cho cắt nhung để hươu không bị mất sức. Ngoài ra nên phân chia hươu giống, hươu lấy nhung hay hươu thịt, vì tuỳ vào từng mục đích mà cách chăm sóc hươu sao cũng khác nhau. Ví dụ như nếu hươu lấy nhung thì nên bổ sung nhiều bột ngô vào chế độ ăn hằng ngày để nhanh đạt trọng lượng.
Theo anh Việt, hươu sao có tiềm năng phát triển rất lớn.
Không chỉ chú trọng vào kỹ thuật nuôi hươu sao, anh Việt còn đầu tư trang thiết bị để chiết xuất và chế biến nhung hươu thành các sản phẩm như nhung hươu ngâm mật ong, nhung hươu ngâm rượu, các sản phẩm cao hươu… Các sản phẩm của anh được quảng bá rộng rãi, phân phối cho các chi nhánh trên toàn quốc với lượng tiêu thụ vô cùng ổn định. Để tăng thêm tính uy tín, anh Việt đã hoàn thành thủ tục để các sản phẩm nhung hươu của mình đạt tiêu chuẩn OCOP (mỗi xã một sản phẩm) của tỉnh Tiền Giang.
