Ở đâu đó trên đất nước ta, những hủ tục lạc hậu vẫn cứ "hành hạ" những đứa trẻ hãy còn đỏ hỏn... cho đến tận ngày hôm nay.
Những luật tục chết người ấy tưởng đã chìm vào quá khứ của bóng đêm mông muội. Nhưng ở đâu đó trên mỗi bản làng vùng cao, nỗi ám ảnh của luật tục vẫn còn bủa vây những số phận con người bé nhỏ giữa rừng thẳm.
Sinh con xong nhúng xuống nước lạnh
Theo phong tục, của người Đan Lai (Nghệ An) mỗi lần sinh con, chỉ sau một ngày sản phụ sẽ mang ngay đứa con nhỏ xuống dòng sông Giăng nhúng xuống nước lạnh, ếu chết hoặc bệnh thì đó là... ý trời. Người Đan Lai cho rằng, sông Giăng là nguồn sống của cả bộ tộc, vì vậy những đứa trẻ sinh ra đều phải được tắm dưới sông để sau này lớn lên chúng thích nghi được với môi trường tự nhiên. Những đứa trẻ nào sau khi sinh ra tắm dưới sông không chịu được thiên nhiên thì theo người Đan Lai, đó là ý trời.
Đến nay người dân Đan Lai vẫn chưa từ bỏ tục tắm cho trẻ sơ sinh dưới dòng nước lạnh.
Trên dòng sông Giăng, ba bốn người lớn đang xúm lại tắm cho đứa trẻ đang khóc thét. Nhóm người đứng phía ngoài cười sảng khoái vì như vậy là đứa bé đã sống. Mấy phút sau tắm xong, toàn bộ người cậu bé tím tái, tay chân co quắp vì lạnh, tiếng khóc không còn ré lên như lúc đầu, thay vào đó là tiếng kêu bẹ bẹ phát ra từ cổ họng.
Anh Thau, chú của đứa trẻ, vui mừng nói: "Lần nào có trẻ con tắm là chúng tôi lo lắm, lo chúng không trụ được với sự chọn lọc của thiên nhiên thì gia đình lại mất đi một người, mẹ nó sẽ khổ lắm".
Người chú ấy cho biết thêm, mùa đông ở đây lạnh tê người nhưng nếu vợ chồng nào sinh con mùa này vẫn phải theo tục nhúng con xuống sông tắm.
Theo thống kê của các y tá xã Môn Sơn, thường những đứa trẻ sinh vào mùa đông sau khi tắm dưới sông Giăng lên đều bị chết, đứa khỏe cũng bị viêm phổi dẫn đến bệnh tật, còi cọc. Vì vậy tuổi thọ trung bình của người Đan Lai rất ngắn, chỉ khoảng 50 tuổi.
Mẹ chết, con bị chôn sống
Theo hủ tục "Dọ-tơm-amí" của các tộc người Bana và Jrai thiểu số ở Trường Sơn – Tây Nguyên, khi sinh con, nếu người mẹ không may bị chết thì sẽ phải chôn đứa trẻ sơ sinh theo mẹ. Bởi nếu để cháu bé lại thì vừa không có sữa, không có người nuôi và đặc biệt là “hồn ma người mẹ sẽ về tìm con”, cháu bé sẽ là điềm gở mang đến nhiều điều xấu cho bản làng.
Người dân nơi đây thừa nhận hủ tục "dọ-tơm-amí" có thật chứ không phải lời đồn, nhưng hủ tục có tự bao giờ thì không ai biết. Đây là hủ tục truyền đời nên dù gia đình không muốn thì trẻ sơ sinh vẫn bị chôn theo mẹ. Áp lực từ phía dân làng, dòng họ khiến cha của đứa bé không dám đấu tranh bảo vệ con.
Một góc rừng ma ở Tây Nguyên. Ảnh minh họa.
Những người già từng chứng kiến tục "dọ-tơm-amí" giải thích, nguyên nhân của hủ tục này là do cuộc sống nơi núi rừng xưa kia có nhiều khó khăn, khắc nghiệt. Nếu mẹ chết, con không được bú mẹ rồi cũng sẽ chết đói và người ta tin rằng, chôn đứa bé về thế giới ma sẽ được mẹ chăm sóc tốt hơn. Chỉ vì suy nghĩ đơn giản, lạc hậu ấy mà trước đây, nhiều trẻ em bị chết oan. Còn những người từng chứng kiến cảnh hủ tục được thi hành thì không khỏi rùng mình sợ hãi.
Hủ tục kinh hoàng này cũng được tộc người Ma Coong sống dọc dãy Trường Sơn ở miền Tây Quảng Bình lưu giữ ngàn đời nay. Hủ tục ấy bắt đầu bị xoá bỏ khi anh Nguyễn Diệu-một người dân tộc Kinh đến bản Cà Roòng, xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch lập thân.
Nếu sinh đôi, sẽ giết người sinh sau
Người J’rai ở Gia Lai quan niệm, chỉ có người phụ nữ bị ma ám, bị trời phạt mới đẻ sinh đôi. Nếu “chẳng may” sinh ba thì quả thật đó là một sự ghê rợn, là nỗi kinh hoàng với người dân trong làng. Vì thế, những đứa trẻ thấy mặt trời sau (em song sinh) sống sẽ là mầm mống gây tai họa cho cha mẹ và bà con. Để diệt trừ “tai họa” đó, anh em họ hàng và người dân trong làng sẽ kéo đến mang đứa bé vào rừng chôn sống để “con ma” không còn biết đường quay về làng gây họa.
Cách đây hơn chục năm, chị Rơ Châm Thon ở làng Klă vừa hạ sinh 2 đứa con trai thì người dân trong làng kéo đến đòi đem đứa bé sinh sau mang vào rừng chôn sống. Già H’Blâm liền chạy đến báo với ông Ksor Hoài - Trưởng công an xã lúc bấy giờ, đến can ngăn. Khi đó, hai người tới nơi thì may mắn, đứa bé vô tội vẫn còn khóc ré trong bàn tay người mẹ, dân làng chưa kịp lấy đi.
2 cô bé khỏe mạnh con chị Klơng đang bú mẹ ngon lành sau những ngày "giông tố" mà các cô bé không hề hay biết.
Bằng mọi cách, già H’Blâm và ông Hoài đã thuyết phục và tuyên truyền cho hàng trăm con người đang “nung nấu” ý định chôn sống đứa bé, để họ từ bỏ việc làm sai trái của mình. Sau cả buổi nói chuyện, dân làng đã chịu ra về và để cho đứa bé sống.
Cặp song sinh này được vợ chồng chị Thon đặt tên là Rơ Châm Phót và cậu em suýt mất mạng là Rơ Châm Phét. Hiện cả hai đang sống rất khỏe mạnh, ngoan ngoãn, đang học lớp 6, trường THCS Nguyễn Văn Trỗi (xã Ia Mơr). Hai cậu bé Phót và Phét may mắn được cứu sống cũng chính là người "chặt đứt" hủ tục của người dân nơi đây.
Đẻ ngồi trên sàn nhà
Người Đan Lai không quan niệm nhiều về việc sống chết, họ cho rằng trai lớn lấy vợ, gái lớn gả chồng, nhiệm vụ là sinh nở nên nếu có chết con này thì đã có con khác, và đứa trẻ nào sống được đó là sự chọn lọc của tự nhiên và người con đó lớn lên rất khỏe mạnh như con hươu, con nai trong rừng.
Trung bình mỗi cặp vợ chồng đẻ khoảng 6-7 người con, có gia đình lên đến 10-12 con. Nhưng nếu tính ra thì số con cái mỗi cặp vợ chồng này sinh ra còn lớn hơn rất nhiều con số thực, bởi hầu như cặp vợ chồng nào cũng có con chết non.
Một trong những nguyên nhân khiến người Đan Lai có nhiều trẻ sơ sinh chết yểu là do hủ tục phụ nữ không được cho người khác nhìn thấy chỗ kín của mình, nên chẳng bà mẹ mang thai nào đến trạm xá thăm khám thai hay tới ngày sinh nở.
Mỗi khi chuyển dạ, người phụ nữ ngồi ngay trên sàn nhà sinh con. Có người tự đỡ đẻ cho mình, song cũng có người nhờ bà đỡ nhưng theo phong tục thì những khi ấy tuyệt nhiên không được có mặt người đàn ông nào, kể cả người chồng.
Cách đây khoảng 5 năm về trước đã có rất nhiều phụ nữ sinh tại nhà, do thiếu thốn không có cơ sở vật chất dẫn đến bị băng huyết chết, nhiều đứa trẻ sinh ra cũng bị nhiễm trùng vì không đảm bảo vệ sinh. Những năm trở lại đây, tuy người dân Đan Lai có nhận thức hơn về việc chăm sóc sức khỏe và sinh sản, song phần lớn vẫn còn giữ những hủ tục lạc hậu chết người ấy.
