TQ cho rằng sự yếu đuối của Mỹ là cơ hội để nước này bắt nạt và dọa dẫm các quốc gia láng giềng.
Bên lề diễn đàn Đối thoại Shangri-La vừa diễn ra tuần vừa rồi, các nhà ngoại giao và chuyên gia chính sách quốc tế đều nhất trí với nhau ở hai điểm. Thứ nhất, Trung Quốc đang coi thời gian còn lại trong nhiệm kỳ của Tổng thống Obama là cơ hội để tìm cách thống trị tây Thái Bình Dương. Thứ hai, Trung Quốc đang tự làm tổn thương chính mình bằng giọng điệu kiểu dọa nạt tại diễn đàn này.
Tại diễn đàn Shangri-La, Trung Quốc đã phải hứng chịu những lời chỉ trích “rát mặt” ngay từ đầu. Trong bài phát biểu khai mạc của mình, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe nhấn mạnh rằng “tất cả các nước phải tuân thủ pháp luật quốc tế” và khẳng định Nhật Bản sẵn sàng giúp đỡ Philippines, Việt Nam và các nước khác đối phó với những hành động hung hăng, ngang ngược của Trung Quốc.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe phát biểu tại Shangri-La
Khi dư âm bài phát biểu của ông Abe chưa kịp lắng xuống, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã bồi thêm một đòn nữa vào Trung Quốc khi mạnh mẽ chỉ trích Bắc Kinh “gây mất ổn định bằng các hành động đơn phương nhằm tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông”.
Ông Hagel tuyên bố rằng “Mỹ kiên quyết phản đối bất cứ quốc gia nào sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực” trong các tranh chấp chủ quyền biển đảo, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của “các quy tắc và thông lệ quốc tế” mà các nước cần tuân thủ.
Choáng váng trước những đòn tấn công dồn dập này, một vị tướng Trung Quốc đứng lên và đặt ra những câu hỏi để tìm cách trả đũa bằng ngôn từ của luật pháp quốc tế: Khi Nhật Bản quốc hữu hóa nhóm đảo Senkaku vào năm 2012, đó có phải là hành động đơn phương để thay đổi hiện trạng không? Khi Mỹ tuyên bố rằng nhóm đảo này nằm trong phạm vi bảo vệ của hiệp ước phòng thủ Mỹ-Nhật, đó có phải là viêc đe dọa sử dụng vũ lực hay không? Khi Mỹ lập khu vực nhận diện phòng không như Trung Quốc làm hồi năm ngoái, họ có phải xin phép ai không?
Tất nhiên, đây chỉ là những câu hỏi mang tính mỉa mai, và câu trả lời mà ông Hagel đưa ra hoàn toàn bất lợi cho Bắc Kinh. Chẳng hạn như, Nhật Bản quốc hữu hóa nhóm đảo Senkaku vì họ đã quản lý chúng từ nhiều thập kỷ nay, và việc Mỹ thiết lập khu vực nhận diện phòng không đều đã nhận được sự nhất trí của các quốc gia láng giềng.
Thế nhưng, đến khi đại diện cho đoàn Trung Quốc lên phát biểu, tướng Vương Quán Trung đã đưa ra những ngôn từ “gây sốc” bằng việc đe dọa Mỹ, Nhật rằng họ đang khiêu khích Trung Quốc, rằng họ cố tình thông đồng với nhau để “bắt nạt” Trung Quốc.
Tướng Vương Quán Trung, đại diện Trung Quốc tại Đối thoại Shangri-La
Lý giải cho những ngôn từ “đao to búa lớn” này của Trung Quốc, các chuyên gia phân tích cho rằng sở dĩ Bắc Kinh dám mạnh mồm như vậy vì họ tự tin rằng Mỹ sẽ không dám can thiệp vào các tranh chấp hiện nay ở khu vực.
Điều này được thể hiện rất rõ trong phát biểu gần đây của thiếu tướng Chu Thành Hổ, giáo sư tại Đại học Quốc phòng Trung Quốc, khi ông này mô tả rằng chính sách đối ngoại của Mỹ đang bị triệu chứng “rối loạn cương dương” và “nếu Mỹ coi Trung Quốc là kẻ thù thì Trung Quốc sẽ trở thành kẻ thù của Mỹ”. Viên tướng này cho rằng trước sự yếu đuối của Mỹ đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Trung Quốc nghi ngờ việc Mỹ “can thiệp hay sử dụng lực lượng quân sự trong trường hợp nổ ra xung đột lãnh thổ giữa Trung Quốc và các nước láng giềng”.
Trong bối cảnh này, Trung Quốc tin rằng họ chỉ phải trả giá thấp khi đẩy các quốc gia láng giềng tới gần hơn với Mỹ. Có vẻ như theo tính toán của Bắc Kinh, Mỹ sẽ tăng cường hợp tác quân sự với Nhật Bản, đưa quân quay trở lại Philippines và ghé thăm các cảng của Việt Nam, nhưng Mỹ sẽ không can thiệp nếu Trung Quốc thay đổi hiện trạng trong khu vực. Đối với Bắc Kinh, đó là một cái giá chấp nhận được.
Theo nhận định của các chuyên gia, trong thời gian tới, Trung Quốc sẽ ngày càng cố chấp hơn trong các vấn đề tranh chấp lãnh thổ, và họ sẵn sàng làm mọi việc bất chấp luật pháp và thông lệ quốc tế, miễn là đạt được mục đích của mình.
Trung Quốc sẽ ngày càng cố chấp hơn trong các vấn đề tranh chấp lãnh thổ
Chuyên gia Ian Storey thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á nhận định: “Dường như mọi lời chỉ trích hiện nay đều vô tác dụng đối với Trung Quốc khi họ chấp nhận mất mặt trên trường quốc tế” trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ, đặc biệt là ở Biển Đông và biển Hoa Đông.
Các chuyên gia phân tích cho rằng niềm tin này của những nhà hoạch định chiến lược Trung Quốc là vô cùng nguy hiểm. Thứ nhất, điều đó cho thấy rằng Trung Quốc sẽ ngày càng hung hăng hơn, ngang ngược hơn trong các vấn đề tranh chấp lãnh thổ và nguồn tài nguyên. Thứ hai, nếu Trung Quốc đánh giá sai về sự thụ động của Mỹ, điều đó có thể châm ngòi cho một cuộc chiến ở Đông Á.
Chuyên gia bình luận David Feith của tờ Wall Street Journal (Mỹ) nói: “Có vẻ như Trung Quốc đang đặt cược ở Biển Đông rằng đã đến lúc bắt nạt và dọa dẫm các nước láng giềng bởi phản ứng của Mỹ sẽ vô cùng hạn chế. Điều đó buộc chính quyền của ông Obama phải thay đổi các tính toán của mình để ngăn chặn trò chơi quyền lực đầy nguy hiểm của Trung Quốc.”
