Tử vong vì tắc ruột

Đây là loại cấp cứu ngoại khoa thường gặp ở người già và trẻ nhỏ, có thể gây mất nước và điện giải do nôn, hạ huyết áp, trụy mạch sớm, tính mạng bị đe dọa.

Đủ loại tắc ruột

Trong vòng chưa đến 1 tháng, Bệnh viện 354 đã phải cấp cứu cho hai trường hợp bị tắc ruột do ăn chất xơ. Đó là trường hợp anh Thái Minh T, 45 tuổi (quận Đống Đa, HN). Chỉ vì nuốt 6 miếng cam để chữa hóc xương cá, anh đã phải cấp cứu vì khối xơ tắc tại ruột non. Tương tự, ông Nguyễn Văn K (78 tuổi ở Hà Nội) có thói quen ăn nhiều chất xơ để tốt cho tiêu hóa. Hôm đó, sau khi ăn măng khô, ông bị đau bụng, nôn, bí trung đại tiện... đi cấp cứu, bác sĩ chẩn đoán tắc ruột phải mổ khẩn cấp.

Bệnh viện 108 mới  đây cũng mổ cho trường hợp bà Nguyễn Thị G, 82 tuổi (Hạ Hải, tỉnh Phú Thọ) bị tắc ruột do ăn măng vịt và quả ngão. Anh Phạm Văn L, 40 tuổi (Hà Nội) vào viện trong tình trạng nôn mửa, bụng đau quặn không thể đại tiện. Bệnh nhân được chẩn đoán tắc ruột và khi phẫu thuật, các bác sĩ đã lấy ra rất nhiều múi và xơ mít chưa được nhai nát.

Theo TS Nguyễn Ngọc Bích - Trưởng khoa Ngoại, Bệnh viện Bạch Mai - bệnh lý này mấy năm gần đây có xu hướng tăng. Từ năm 1999 đến nay, khoa đã tiếp nhận và xử lý cho hơn 100 trường hợp tuổi từ 17-82 bị tắc ruột. Hầu hết người bệnh vào viện trong tình trạng chướng bụng, đau bụng, nôn, bí trung đại tiện, quai ruột nổi hằn như rắn bò, sờ thấy khối, hơi sốt, mạch và huyết áp nhanh... Đa phần bệnh nhân có từ 2-5 khối bã thức ăn.

Bệnh nhân tắc ruột được điều trị tại Bệnh viện 354.

Tương tự, tại Bệnh viện Nhi T.Ư, trong vòng 5 năm cũng có tới hơn 100 ca nhập viện do dị vật là thức ăn. Trong đó các dị vật chủ yếu là hồng xiêm, sung, hồng ngâm, cam, ổi, ngô rang, dâu da xoan, mít, tóc, sợi len, quần áo rách...

BS Trương Thanh Tùng - khoa Ngoại chung, BV 354 - cho biết, tắc ruột do đọng bã thức ăn là một cấp cứu ngoại khoa thường gặp, chiếm gần 20% các cấp cứu bụng.

PGS-TS Triều Triều Dương - Chủ nhiệm khoa Ngoại nhân dân, BV T.Ư Quân đội 108 - lưu ý, thời điểm ăn, loại thực phẩm và thói quen ăn quá nhanh, nhai không kỹ là một trong những nguyên nhân mang tính nguy cơ gây tắc ruột do bã thức ăn”. U bã thức ăn thường hình thành khi thực phẩm có nhiều chất tanin như hồng xiêm, hồng ngâm, sung, ổi và thức ăn có nhiều chất bã xơ như măng, cam, bưởi, quýt, mít, ngô... Đặc biệt lưu ý nếu ăn khi đói, dạ dày còn trống rỗng, nồng độ HCl cao, hoa quả có nhiều pectin và nhựa dễ bị kết tủa làm kết dính các sợi xơ thực vật, tạo thành khối bã rắn chắc.

Khó chẩn đoán, dễ tử vong

Theo TS Dương, tắc ruột do bã thức ăn còn gọi u bã thức ăn đường tiêu hóa, có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng xu hướng tăng nhiều ở trẻ em tuổi học đường và bệnh nhân cao tuổi. Vì triệu chứng lâm sàng thường không đặc hiệu, bệnh diễn biến tăng dần nên việc chẩn đoán còn gặp nhiều khó khăn, thầy thuốc quan tâm thăm khám và phân tích tỉ mỉ bệnh sử, tiền sử bệnh sẽ tránh bỏ sót tổn thương. Đặc điểm trẻ nhỏ và người già nếu không được xử lý phẫu thuật kịp thời dễ dẫn đến các biến chứng nặng như vỡ - thủng, hoại tử ruột, viêm phúc mạc... và xuất huyết.

BS Tùng thì cho biết, phần lớn các trường hợp dấu hiệu tắc ruột không điển hình, lúc tắc hoàn toàn, có lúc lại không. Do vậy bệnh nhân thường đến viện muộn (sau 24-72 giờ), với biến chứng nặng, cục bã thức ăn đã nút chặt lòng ruột non.

Để dự phòng nguy cơ tạo khối bã thức ăn đường tiêu hóa, nói chung và đặc biệt đối với trẻ nhỏ, không cho trẻ nuốt kẹo caosu. Thức ăn phải nấu chín, ninh nhừ. Khi ăn phải nhai kỹ, không ăn quá nhanh hoặc nuốt chửng, thức ăn không quá nhiều rau quả có tanin và hàm lượng chất xơ cao, nhất là những người có tiền sử bệnh lý răng miệng, bệnh đường tiêu hoá hay đã phẫu thuật dạ dày, ruột...