Nhiều người khi bị các vết thương do kim tiêm đâm, vì quá lo lắng nên bỏ qua những bước sơ cứu ban đầu vô cùng quan trọng nhằm làm giảm nguy cơ nhiễm khuẩn cũng như lây bệnh.
Các nhân viên y tế có nguy cơ bị các vết thương từ kim tiêm, hoặc các cán bộ công an bị các đối tượng nhiễm HIV dùng kim tiêm đe dọa…Tất cả các trường hợp trên đều có nguy cơ phơi nhiễm với những bệnh như viêm gan B, viêm gan C, HIV…Vậy phải làm thế nào để xử lý các vết thương từ kim tiêm gây ra để vừa tránh nhiễm trùng vừa đề phòng được nguy cơ phơi nhiễm các căn bệnh nguy hiểm này?
Dưới đây là một số thao tác cơ bản nhất, nhằm giúp nạn nhân khi bị kim tiêm đâm có thể sơ cứu, chăm sóc và theo dõi xem mình có bị phơi nhiễm hay có nguy cơ mắc bệnh gì không?
Trước hết, khi bị kim tiêm hay vật nhọn y tế đâm vào cơ thể thì hãy để máu tiếp tục chảy ở vị trí bị đâm. Để vùng đang chảy máu dưới vòi nước mát trong vài phút. Bằng cách này, những yếu tố có thể gây nhiễm khuẩn sẽ bị loại bỏ và rửa trôi, làm giảm khả năng đi vào máu. Bởi, virus có thể nhân lên khi đã vào máu, vì vậy tốt nhất là ngăn không cho virus đi vào máu ngay từ đầu.
Tiếp theo, hãy nhẹ nhàng làm sạch bằng xà phòng ở vị trí bị kim tiêm hay vật nhọn đâm sau khi đã để máu tiếp tục chảy và rửa bằng nước. Điều này sẽ giúp diệt virus và vi khuẩn, loại bỏ nguồn nhiễm khuẩn và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
Tuy nhiên, cần phải chú ý không cọ vết thương khi rửa vì có thể làm vết thương nặng hơn. Đặc biệt, không bao giờ dùng miệng để hút vết thương.
Sau khi làm sạch vết thương bằng xà phòng, tiếp tục lau khô và che phủ vết thương. Sử dụng dụng cụ vô trùng để lau khô và ngay sau đó dùng băng chống thấm nước che phủ vết thương.
Rửa các vị trí khác bị máu hoặc các phần của kim tiêm bắn lên bằng nước. Nếu các phần của kim tiêm bắn lên mũi, miệng, mặt hay vùng da khác, rửa sạch bằng xà phòng.
Rửa sạch mắt bằng nước muối, nước sạch hoặc dung dịch vô trùng. Lau nhẹ nhàng nếu có vật bắn lên mắt.
Tháo bỏ và thay bộ đồ có khả năng bị nhiễm bẩn. Để đồ ở gói kín trước khi được giặt và tẩy trùng. Sau khi tháo bỏ, rửa tay và các phần khác tiếp xúc với bộ đồ đó và mặc bộ đồ sạch.
Sau khi sơ cứu ban đầu, bước tiếp theo cần phải làm là chăm sóc y tế. Theo đó, nạn nhân cần giải thích hoàn cảnh xảy ra vết thương và nói những phơi nhiễm có thể xảy ra. Có thể xét nghiệm máu để xác định có cần điều trị hay không.
Cần điều trị ngay trong trường hợp phơi nhiễm với bệnh khác đã biết, có thể gồm kháng sinh hoặc vaccine. Tùy thuộc vào bệnh sử trước đây để tiêm phòng uốn ván.
Ngoài ra, cần phải xác định có phơi nhiễm với HIV không. Việc làm này cần thực hiện ngay để phòng ngừa chuyển đổi huyết thanh. Các nhà khoa học đã chứng minh tỉ lệ chuyển đổi huyết thanh với HIV do kim tiêm đâm là 0,03 %.
Nếu có khả năng bị phơi nhiễm, cần điều trị dự phòng (còn được gọi là dự phòng sau phơi nhiễm hay PEP), lý tưởng là trong 1 giờ đầu. Hiện nay, tất cả phòng khám và bệnh viện đều có phác đồ về phản ứng nhanh khi bị thương do kim tiêm đâm.
Ngoài ra, cần phải xác định các phơi nhiễm khác. Nguy cơ bị lây truyền bệnh viêm gan cao hơn nhiều so với HIV (khoảng 30% với viêm gan B và 10% với viêm gan C), vì vậy cần hành động nhanh và có biên pháp phòng ngừa (dùng vaccine viêm gan).
Sau khi chăm sóc y tế, nạn nhân tiếp tục được theo dõi, việc báo cáo vụ việc xảy ra ở nơi làm việc là việc làm rất cần thiết. Bởi, nó có thể giúp nâng cao khả năng thực hành an toàn cho mọi người trong tương lai. Thậm chí cần phải báo cáo trong trường hợp vết thương do kim vô trùng, sạch đâm vào.
Đồng thời với đó là, theo dõi xét nghiệm và giám sát sự hồi phục của bạn. Cần được thực hiện định kỳ trong giai đoạn cửa sổ (giai đoạn mà các xét nghiệm virus ở người bị phơi nhiễm âm tính mặc dù virus vẫn đang nhân lên).
Việc đánh giá lại đối với phơi nhiễm với HIV thường được tiến hành tại thời điểm 6 tuần, 3 tháng, 6 tháng và 12 tháng để tìm kháng thể kháng HIV. Việc đánh giá lại kháng thể HIV thường được thực hiện 6 tuần sau khi bị thương và sau đó 4 đến 6 tháng.
