Hội chứng buồng trứng đa nang là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra hiện tượng không rụng trứng và nguy cơ cao gây vô sinh ở nữ.
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một rối loạn nội tiết tố phổ biến ảnh hưởng đến phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Hội chứng buồng trứng đa nang ảnh hưởng đến khoảng 8-13% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Hội chứng buồng trứng đa nang là tình trạng buồng trứng mở rộng với các u nang nhỏ ở các cạnh bên ngoài. PCOS có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra hiện tượng không rụng trứng và là nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở nữ.
Theo ThS.BSCKII. Nguyễn Công Định - Giám đốc cơ sở 2, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, hiện tại nguyên nhân gây buồng trứng đa nang vẫn chưa rõ, vì vậy để phòng ngừa buồng trứng đa nang chỉ có thể giảm các yếu tố nguy cơ bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống.
Dưới đây là 5 bước quan trọng trong thay đổi lối sống để cải thiện khả năng sinh sản cho phụ nữ mắc buồng trứng đa nang.
1. Thực hiện chế độ ăn kiêng có lượng đường huyết thấp
Theo BSCKII. Nguyễn Công Định, có khoảng 70% trường hợp buồng trứng đa nang bị kháng insulin. Nếu các tế bào trở nên đề kháng với hoạt động của insulin, thì lượng đường trong máu tăng lên và cơ thể phụ nữ có thể sản xuất nhiều insulin hơn. Lượng insulin dư thừa có thể làm tăng sản xuất androgen, gây khó rụng trứng.
Phụ nữ mắc buồng trứng đa nang tuân theo chế độ ăn kiêng có lượng đường huyết thấp giúp tăng khả năng sinh sản.
Bước quan trọng nhất để cân bằng hormone giới tính và tăng khả năng sinh sản là tuân theo chế độ ăn kiêng có lượng đường huyết thấp. Mục tiêu là hạn chế lượng đường trong máu và insulin tăng ngoài tầm kiểm soát bằng cách giảm lượng carbohydrate tổng thể xuống còn 16 gam carbs mỗi bữa và 7 gam mỗi bữa ăn nhẹ. Nếu bạn năng động hơn, bạn có thể cần lượng carb cao hơn một chút. Dưới đây là một số cách hiệu quả nhất để kiểm soát lượng đường huyết:
- Cắt bỏ carbohydrate tinh chế: Giảm lượng carbohydrate tinh chế trong chế độ ăn uống là rất quan trọng để cải thiện khả năng sinh sản của phụ nữ mắc buồng trứng đa nang vì nó làm giảm tình trạng kháng insulin, giảm nội tiết tố androgen, dẫn đến chu kỳ rụng trứng và kinh nguyệt đều đặn hơn.
- Tập trung vào carbohydrate phức hợp: chẳng hạn như những chất có trong rau, trái cây, các loại đậu, quả hạch, ngũ cốc nguyên hạt. Carbohydrate phức hợp mất nhiều thời gian hơn để cơ thể tiêu hóa, giúp duy trì lượng insulin và lượng đường trong máu khỏe mạnh hơn.
- Kết hợp chất béo lành mạnh: Khi tiêu thụ carbohydrate, hãy kết hợp chúng với chất xơ, protein và/hoặc chất béo lành mạnh. Việc kết hợp carbohydrate với những thực phẩm này giúp làm chậm quá trình tiêu hóa, giảm lượng insulin tăng đột biến. Ví dụ ăn sáng với yến mạch nguyên cám/bánh mì nguyên cám thêm một ít quả bơ để cung cấp chất béo lành mạnh và một quả trứng để cung cấp protein.
2. Duy trì cân nặng khỏe mạnh và vận động cơ thể thường xuyên
Béo phì là một vấn đề quan trọng đối với 35-60% phụ nữ mắc buồng trứng đa nang. Hơn nữa, tỷ lệ vòng eo/hông cao có liên quan đến nồng độ insulin, androgen và estrogen cao ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Chỉ cần giảm 5% trọng lượng cơ thể cũng có thể giúp chu kỳ kinh nguyệt và rụng trứng đều đặn hơn.
Theo BSCKII. Nguyễn Công Định, thông thường người bệnh sẽ được điều chỉnh giảm từ 5 - 10% trọng lượng cơ thể nhằm giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và cải thiện các triệu chứng hội chứng buồng trứng đa nang. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn kiêng ăn ít carbohydrate có hiệu quả cho cả việc giảm insulin và giảm cân.
Ngoài việc giảm lượng carbohydrate nạp vào cơ thể, tập thể dục thường xuyên còn giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh và giảm tình trạng kháng insulin. Bất kỳ loại bài tập nào mà bạn đủ hứng thú để thực hiện thường xuyên đều sẽ hữu ích.
ThS. BSCKII. Nguyễn Công Định Giám đốc cơ sở 2, BV Phụ sản Hà Nội: "Với 30 phút thể dục mỗi ngày và trung bình ít nhất 3 ngày mỗi tuần có thể giúp phụ nữ mắc buồng trứng đa nang giảm cân và hỗ trợ cải thiện quá trình rụng trứng cũng như mức insulin".
3. Thử dùng các chất dinh dưỡng và thảo dược để hỗ trợ nội tiết tố
Cung cấp vitamin, khoáng chất và thảo dược hỗ trợ dinh dưỡng hàng ngày có thể giúp khôi phục sự mất cân bằng nội tiết tố, giúp giảm các triệu chứng buồng trứng đa nang. Ngoài việc giúp cải thiện khả năng sinh sản, các chất dinh dưỡng và thảo dược còn giúp giảm các triệu chứng mà bạn có thể gặp phải khi mắc buồng trứng đa nang. Hỗ trợ dinh dưỡng hiệu quả nhất bao gồm:
- Các vi chất dinh dưỡng cụ thể giúp bù đắp tình trạng kháng insulin. Bao gồm vitamin nhóm B như B3 (niacin), B6, B9 (acid folic), B12 và vitamin C, D, E. Các khoáng chất quan trọng bao gồm magie, crom và mangan.
- Bổ sung acid béo omega-3 hàng ngày giúp cân bằng tình trạng viêm toàn thân hầu như luôn đi kèm với tình trạng kháng insulin.
Việc bổ sung các chất dinh dưỡng hoặc thảo dược hỗ trợ nội tiết tố nhất thiết cần sự tham vấn chuyên môn và theo dõi của chuyên gia y tế. Khi dùng, chị em nên theo dõi cẩn thận phản ứng của cơ thể, không nên tự ý sử dụng và lạm dụng trong thời gian dài.
- Các loại thảo mộc cung cấp hỗ trợ nội tiết tố, bao gồm cây trinh nữ (cây xấu hổ), lá mâm xôi, sắn dây, cỏ ba lá đỏ và cây kế sữa.
Những loại thảo dược này được cho là hoạt động tốt với PCOS bằng cách ảnh hưởng đến mức độ hormone trong cơ thể. Chúng có thể giúp tăng lượng progesterone, một hormone quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và hỗ trợ mang thai. Các hợp chất thực vật này cũng có thể giúp giảm mức độ prolactin, một hormone góp phần gây ra các vấn đề về kinh nguyệt và vô sinh.
4. Cải thiện sức khỏe cảm xúc ở người mắc buồng trứng đa nang
Điều này không phải lúc nào cũng dễ dàng nhưng điều quan trọng là bạn phải thực hiện mọi bước có thể để giảm căng thẳng và tạo dựng cuộc sống cân bằng. Buồng trứng đa nang có thể gây ra những thay đổi tâm trạng thất thường, bao gồm cáu kỉnh, dễ bực bội, buồn bã.
Phụ nữ mắc buồng trứng đa nang cần tìm kiếm sự hỗ trợ để giải tỏa căng thẳng và có hướng điều trị thích hợp.
Phụ nữ mắc buồng trứng đa nang thường có tâm trạng lo lắng nhiều hơn. Những phụ nữ gặp khó khăn trong việc thụ thai cũng có tỷ lệ trầm cảm cao hơn. Căng thẳng ảnh hưởng đến sức khỏe cảm xúc và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của buồng trứng đa nang. Do đó những phụ nữ bị buồng trứng đa nang nên tìm cách để giảm căng thẳng như yoga, thiền hoặc dành thời gian thư giãn trong thiên nhiên. Có thể tham gia nhóm hỗ trợ giúp bạn kết nối với những phụ nữ khác đang trải qua những vấn đề tương tự để chia sẻ kinh nghiệm và lời khuyên.
5. Lưu ý về các chất có thể gây độc xung quanh
Thực tế, không dễ nhận ra mình ảnh hưởng độc tố thế nào với các hoạt động thông thường. Nên tìm hiểu và tìm cách loại bỏ các chất gây rối loạn nội tiết đã được chứng minh là phá vỡ sự cân bằng nội tiết tố có trong các chất bạn sử dụng hàng ngày.
Ví dụ, buồng trứng rất nhạy cảm với bisphenol A (BPA), một hóa chất công nghiệp phổ biến được tìm thấy trong hộp đựng thực phẩm bằng nhựa. Một bước đơn giản ngừng nạp chất độc là sử dụng hộp đựng bằng gốm, thủy tinh hoặc thép không gỉ để thay thế.
Các hóa chất gây rối loạn nội tiết khác được tìm thấy trong mỹ phẩm, sản phẩm tẩy rửa, thuốc trừ sâu và các sản phẩm chăm sóc tóc. Bạn có thể tìm hiểu thêm về một số chất gây rối loạn nội tiết phổ biến nhất và những cách đơn giản để tránh chúng.
Theo BSCKII. Nguyễn Công Định, việc điều trị buồng trứng đa nang thường dựa trên các yếu tố như thay đổi lối sống, giảm cân, tập thể dục và dùng thuốc. Tùy vào từng trường hợp bệnh nhân, các bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp.
Nếu bạn mắc buồng trứng đa nang và muốn cải thiện khả năng sinh sản một cách tự nhiên, bạn nên thử các khuyến nghị về chế độ ăn uống và lối sống nêu trên trong ít nhất 4 - 6 tháng để xem liệu chu kỳ kinh nguyệt của bạn có trở nên đều đặn hơn hay không. Tốt nhất là nên đi khám bác sĩ chuyên khoa và phối hợp với những tư vấn của chuyên gia để có được sự theo dõi sát sao những chuyển biến cơ thể cũng như có hướng can thiệp hợp lý.
