Trong Tây Du Ký, Thanh Ngưu quái nguyên là con trâu xanh, vật cưỡi của Thái Thượng Lão Quân. Nó trộm Kim Cang Trát xuống trần hóa làm yêu tinh Ðộc Giác Tỷ còn gọi là Độc Giác Tỷ Đại Vương hùng cứ ở động Kim Đâu. Tài năng của con yêu quái này đến đâu, mà khiến cho cả Phật Tổ cũng không muốn đối đầu???
Trong Tây du ký, khi hay tin thầy trò Đường Tăng đi qua nơi cư trú, Độc Giác Tỷ Đại Vương đã lên kế hoạch bắt giữ cao tăng của Đại Đường. Ngay cả Bát Giới và Sa Tăng cũng bị bắt khi bảo vệ Đường Tăng. Đến khi biết chuyện Tôn Ngộ Không tới giải cứu sư phụ thì bị Độc Giác Tỷ Đại Vương đánh bại, ngay cả gậy Như Ý cũng bị Kim Cang Trác hút mất nên phải đi nhờ người giúp.
Tuy nhiên, đủ loại vũ khí của thiên binh thiên tướng, bảo bối của Lý Thiên Vương, Na Tra thái tử, lửa của Hỏa Ðức tinh quân, nước của Thủy Ðức tinh quân cũng đều bị hút hết. Lúc này Thanh Ngưu Quái luôn miệng nói muốn ăn thịt Đường Tăng nhưng thực tế lại không làm gì cả.
Có giải thuyết cho rằng, bởi mục đích cuối cùng của con trâu xanh này thực chất là muốn thay chủ nhân ra oai, làm yếu đi nhuệ khí của nhà Phật. Vì vậy, nó căn bản không muốn ăn thịt Đường Tăng.
Khi Ngộ Không không còn cách nào nữa đành phải đến nhờ Phật Tổ Như Lai ra mặt. Tuy nhiên, vì đằng sau Thanh Ngưu quái là Thái Thượng Lão Quân – vị thần tiên có địa vị tối cao trong các vị thần đại diện cho Đạo giáo nên Phật Tổ không hề muốn đắc tội Thái Thượng Lão Quân.
Nếu không phải vì Tôn Ngộ Không liên tục 3 lần đến tìm Như Lai nhờ giúp đỡ khiến ngài không thể "nhắm mắt làm ngơ" nhưng cũng không trực tiếp ra mặt mà phái Thập Bát La Hán đem cả hột Kim đơn sa của ông xuống cùng Tôn Ngộ Không giao chiến với Thanh Ngưu quái.
Sau khi Thập Bát La Hán cũng thất bại lúc này Phật Tổ mới chỉ điểm cho Ngộ Không đến cung Đâu Suất tìm Thái Thượng Lão Quân, thì mới qua được kiếp nạn này.
Sau khi Ngộ Không cùng Thái Thượng Lão Quân phát hiện đồng tử chăn trâu ngủ quên để Thanh Ngưu thừa cơ trộm Kim Cang Trát rồi trốn mất, Ngộ Không mới nói: "Nó ở động Kim Ðâu, bắt thầy tôi và hai sư đệ, lại hút thiết bảng và các bảo bối của Lý Thiên Vương, Hỏa Đức tinh quân, Na Tra Thái Tử. Phật Tổ sai Thập Bát La Hán đem mười tám hột Kim đơn sa quăng nó, nó cũng bị hút luôn. Như vậy thì ông thả trâu ra phá đời và hại người cướp của như vậy, chẳng hay có tội hay chăng?".
Thái Thượng Lão Quân nói: "Kim Cang Trát bất quá là vật trừ yêu, ta hồi nhỏ dùng phép ấy mà trừ yêu quái, tuy là thần thông như vậy, song chẳng bao nhiêu. Nếu nó ăn cắp cây Quạt Ba Tiêu, thì ta không biết dùng phép chi mà bắt nó.
Nói rồi lấy quạt ra đi". Tuyệt nhiên, trong đoạn hội thoại với Ngộ Không, không một lần Thái Thượng Lão Quân thừa nhận trách nhiệm của bản thân khi quản người không chặt, để thú cưỡi của mình làm loạn dưới trần gian.
Hình ảnh nhân vật Thái Thượng Lão Quân trên phim.
Khi Thái Thượng Lão Quân xuất hiện thì Thanh Ngưu quái hết đường chống đỡ: "Lão Quân quạt một cái, Thanh Ngưu quái lấy chiếc vòng quăng lên, Lão Quân thu hồi, rồi lại quạt tiếp nữa.
Thanh Ngưu quái tay chân bủn rủn, liền hiện nguyên hình. Lão Quân lấy Kim Cang Trát thổi một hơi thành ra cây móc, xỏ vào mũi Thanh Ngưu, mở dây đai buộc lại, rồi từ giã chư thần, dắt trâu về cung Ðâu Suất".
Thái Thượng Lão Quân nhanh nhảu đưa "phản đồ" về cung Đâu Suất. Không hề tỏ ra một chút gì là có lỗi, nhận trách nhiệm hay có ý định xử phạt cấp dưới làm chuyện xằng bậy. Xem ra, quả là chuyện đáng ngờ vậy.
Trong phiên bản phim truyền hình, nhân vật Thanh Ngưu quái còn có một lời thoại: "Cỏ ở trần gian không ngon bằng cỏ thiên đình".
Ngay cả khi được tự do tự tại nơi trần thế, Thanh Ngưu quái vẫn giữ bản tính ăn cỏ. Điều này càng khiến người xem không khỏi hoài nghi, liệu có phải yêu quái này căn bản không hề biết ăn thịt? Và thật sự việc bắt Đường Tăng để ăn thịt chỉ là để che mắt.
