Nhà văn Harper Lee đã qua đời ở tuổi 89, trong khi những tranh luận về tác phẩm mới "Go Set A Watchman" của bà vẫn chưa dừng lại.
Ngày hôm qua, những người yêu văn học trên toàn thế giới vô cùng đau buồn khi hay tin: nữ tác giả nổi tiếng người Mỹ Harper Lee qua đời ở tuổi 89. Bà được biết đến nhiều nhất với tiểu thuyết kinh điển To Kill a Mockingbird, xuất bản tại Việt Nam với cái tên Giết con chim nhại. Cuốn sách cuối cùng của bà - Go Set A Watchman, phần 2 của To Kill A Mockingbird, cũng tạo được dấu ấn đậm nét trong làng xuất bản thế giới với không ít ý kiến tranh luận cho đến tận bây giờ.
Harper Lee qua đời trong khi tranh cãi về cuốn tiểu thuyết "Go Set A Watchman" - phần tiếp theo của "To Kill A Mockingbird" - chưa dừng lại
Không thể phủ nhận, Giết con chim nhại là tác phẩm vĩ đại nhất của làng văn học thế giới trong thế kỷ 20. Vào năm 1961, tác phẩm từng nhận được giải thưởng danh giá Pulitzer Prize. Với số ấn bản bán ra lên đến 40 triệu, Giết con chim nhại là tác phẩm xếp ở vị trí thứ 2 trong số những quyển sách được đọc nhiều nhất mọi thời đại - chỉ sau Kinh thánh.
Vào năm 1962, cuốn tiểu thuyết đã được chuyển thể thành phim và rinh về 3 tượng vàng Oscar. Suốt 6 thập kỷ sau đó, Giết con chim nhại luôn được xem như "ngọn hải đăng" đưa đường chỉ lối cho các thế hệ người Mỹ khi họ phải đối mặt với một trong những vấn nạn nhức nhối hàng đầu: Phân biệt chủng tộc.
Nội dung của Giết con chim nhại kể câu chuyện về cuộc đời những người bạn và họ hàng của chính tác giả. Hình mẫu nhân vật Jean Louise "Scout" Finch - người dẫn truyện cũng được xây dựng dựa trên chính bản thân bà.
Harper Lee sinh năm 1926 tại Monroeville, Alabama, nơi bà trở thành bạn thân của nhà văn nổi tiếng Truman Capote. Khi còn là sinh viên, bà đã tham gia viết cho những tạp chí văn học trong trường. Song song đó, bà còn sáng tác những truyện ngắn về kì thị chủng tộc - một vấn đề ít được quan tâm thời bấy giờ.
Bà đã mất nhiều năm sáng tác trước khi gửi đi bản thảo cuối cùng vào năm 1957. Điều này đã phần nào chứng minh được sự tồn tại của một bản thảo chưa hoàn chỉnh, dù nó đã được xuất bản vào năm ngoái với tiêu đề Go Set a Watchman - tác phẩm gây ồn ào trong dư luận suốt thời gian qua.
Cả hai quyển sách đều được viết dựa trên cuộc thời thực của Harper Lee và cha của bà - Amasa Coleman Lee - một luật sư từng đứng lên bảo vệ hai người đàn ông da màu bị buộc tội giết chết một người da trắng. Trong Giết con chim nhại, cô bé 6 tuổi Scout lớn lên cùng với người cha Atticus Finch - luật sư bảo vệ cho một người đàn ông da màu bị khép tội cưỡng hiếp một phụ nữ da trắng.
Còn ở Go Set A Watchman, nhân vật Scout đã 26 tuổi. Trong bối cảnh sau 20 năm, cô về quê thăm cha của mình - người lúc này đã trở nên lạc hậu, cổ hủ và tiêu cực trong vấn đề chủng tộc. Hai bức chân dung nhân vật hoàn toàn khác biệt khiến những độc giả lâu năm của Harper Lee khó lòng chấp nhận.
Tranh cãi càng trở nên gay gắt hơn khi có thông tin cho biết, Tonja B. Carter - luật sư của Harper Lee đã tìm được bản thảo trong ngăn kéo. Bà ta đã cùng đại diện nhà xuất bản HarperCollins đến viện dưỡng lão để xin phép quyền xuất bản từ nữ tác giả. Điều này khiến nhiều người nghi ngờ, Harper Lee bị ép tung ra quyển sách khi đã già yếu. Các cảnh sát đã tiến hành điều tra và sau đó kết luận, đây là một cáo buộc vô căn cứ.
Những thực hư đằng sau việc xuất bản vẫn còn là dấu hỏi lớn, song đối với những người yêu mến Harper Lee và tác phẩm của bà, Go Set A Watchman là một "nỗi đau" đáng sợ. Sự thay đổi quan điểm của nhân vật Finch khiến độc giả cảm thấy bị phản bội.
Trong suốt cuộc đời, Harper Lee nổi tiếng là một người ẩn dật và không viết bất cứ cuốn tiểu thuyết nào khác. Bà cũng không thường tham gia những cuộc phỏng vấn với báo giới và cánh phóng viên. Thực tế, bà không phải là một ẩn sĩ mà bà chỉ chọn đối tác một cách thận trọng và kỹ lưỡng.
Harper Lee từng sát cánh bên Capote trong thời gian ông tìm hiểu để viết cuốn In Cold Blood tại Holcomb. Sau đó, bà trở về Monroeville để sống cùng chị gái Alice, luật sư và người gác cổng cho đến lúc giã từ cuộc đời vào năm 2016. Là một nhà văn vĩ đại với cuộc sống khép kín, song những ồn ào xoay quanh Go Set A Watchman đã khiến mọi thứ bị phá vỡ. Với những đóng góp to lớn cho nền văn học thế giới, Harper Lee xứng đáng có một cái kết tốt đẹp hơn.
