Loại quả này của Cao Bằng làm nên món thạch vừa lạ vừa ngon, mấy năm gần đây được người dân thành phố ưa chuộng.
Mác púp (còn gọi là bông cỏ) là một loại quả mọc hoang dại ở núi rừng Trùng Khánh (Cao Bằng). Cây mác púp là cây dây leo bám vào các loại cây to, hoặc bám trên các mỏm đá vôi để phát triển. Loại cây này có bộ rễ bám xuống đất, có gốc cây lâu năm to bằng bắp tay, cuộn dài chằng chịt ôm lấy thân cây to leo lên cao tới 10 -15 m.
Thân cây mọc đến đâu thì đẻ nhánh đến đó, các nhánh cây to khoảng bằng ngón tay trỏ, thuôn mập đến ngọn. Lá cây hình e-lip mọc dày so le, trên lá màu xanh sáng, mặt dưới màu xám, cả hai mặt hằn rõ nhiều gân lá chân chim.
\
Quả mác púp khá giống với quả sung nhưng kích thước lớn hơn
Loại cây này chưa ai trồng được nên chỉ có trong tự nhiên, đến mùa người dân vào rừng hái trái mác púp về làm món thạch mác púp vừa ngon vừa lạ, giải nhiệt mùa hè.
Về hình dạng bên ngoài, quả mác púp tròn, vỏ dày, mịn, to gần bằng quả chanh leo. Vào cuối mùa xuân, loại cây này bắt đầu nở hoa và kết trái từ tháng 3 đến tháng 4 âm lịch, đến khoảng tháng 7 đến tháng 8 âm lịch là lúc thu hoạch quả.
Trước đây, người dân Trùng Khánh (Cao Bằng) hái quả mác púp về làm món thạch. Mấy năm gần đây, thứ quả lạ này còn được bán ở thành phố, hạt mác púp có giá đắt đỏ, lên tới nửa triệu đồng/kg nhưng vẫn rất đắt khách.
Hạt mác púp có giá tới nửa triệu đồng/kg
Những quả mác púp sau khi lấy về rửa sạch, phơi cho ráo nước, sau đó bổ vỏ tách lấy hạt có màu vàng nhạt. Hạt tép mác púp sau khi phơi nắng nhẹ để khô rồi bảo quản bằng cách cho vào túi nylon dày hoặc nồi nhôm, đậy nắp kín.
Chị Hạnh (một người dân ở Trùng Khánh) chia sẻ: "Làm thạch mác púp không mất nhiều thời gian, công sức, nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận. Để thạch thơm ngon, mềm dẻo, không nát thì khâu nguyên liệu phải được lựa chọn kỹ càng, nguồn gốc đảm bảo.
Thạch mác púp được chế biến bằng cách cho hạt mác púp vào túi vải sạch, nhúng xuống nước sôi để nguội nhiều lần rồi bóp lấy chất keo từ thạch ra, đến khi dung dịch đặc thì để khoảng 3 - 4 giờ sẽ đông lại thành thạch. Thạch đạt chất lượng tốt nhìn phải trong như pha lê, dẻo, có độ dính cao và phần nước thừa trong chậu còn rất ít. Cho một chút đá vào cốc, thêm thạch được cắt miếng vừa ăn và đổ nước đường lên vừa đủ là có cốc thạch mác púp thơm ngon, mát lạnh. Ngoài ra thạch mác púp còn có thể ăn cùng với chè đỗ đen, chè đỗ xanh, chè ngô tạo nên sự kết hợp rất đặc biệt".
Thạch mác púp là món giải nhiệt mùa hè vừa lạ vừa ngon
Theo chị Hạnh, 1kg hạt mác púp có giá từ 300.000-500.000 đồng/kg, tưởng đắt nhưng hóa ra lại rẻ. Chỉ cần 100 gram hạt mác púp là có thể làm đến 2-3 lít thạch, một gia đình 4-5 người lớn chắc phải ăn được từ 3-4 lần mới hết. Trên chợ mạng, ngoài hạt mác púp, có nhiều địa chỉ rao bán cả thạch mác púp làm sẵn, mua về chỉ cần bảo quản trong tủ lạnh là có món giải nhiệt vừa ngon vừa tiện.
