Khoai xéo là một món ăn khi xưa chỉ có người nghèo mới ăn. Nhưng nay nó lại trở thành một món ngon ghi dấu ấn đậm nét trong lòng của nhiều người con xứ Nghệ.
Có bao giờ bạn tự hỏi, vì sao những món ăn tuổi thơ lại có vị ngon đến thế? Liệu có phải chúng thực sự ngon hay bởi vì những gì trong ký ức luôn là những điều tuyệt vời nhất? Những ngày còn thiếu thốn, có cái ăn đã là tốt lắm rồi nên cảm giác ăn gì cũng ngon lành. Món khoai xéo trong lòng nhiều thế hệ cũng vậy!
Đây là một trong những đặc sản đến từ Nghệ An. Tên gọi khoai xéo bắt nguồn từ công đoạn tạo nên món ăn là người ta phải dùng đũa để “xéo” miếng khoai cho nát ra.
Vào khoảng tháng 3, tháng 10 âm lịch, chưa phải vụ lúa, người dân ở đây không đủ gạo để nấu cơm ăn, phải độn thêm khoai sắn ăn cho no. Rồi người ta thêm cả khoai đậu, lạc, nếp vào nồi để thay đổi cho đỡ chán. Thế mà giờ đây, món ăn ấy lại trở thành một món đặc sản ngon lành, trở thành hương vị mà nhiều người muốn tìm về.
Khoai lang ăn hoặc bán không hết, người miền Trung mang về chọn những củ to nhất, có nhiều bột nhất đem ra phơi nắng. Sau đó lại đem phơi trong nhà cho khô trắng. Những củ khoai sẽ được cạo vỏ, rửa sạch, thái từng lát mỏng rồi lại đem phơi cho tới khi khô giòn. bảo quản trong chum, phủ rơm khô để chống ẩm hay cắt tàu lá chuối phơi khô lót miệng chum, sau bọc nilon, đậy nắp là có thể để dành rất lâu mà không lo mốc, mọt.
Loại khoai phơi khô này có thể dùng dần trong gia đình và sử dụng làm nguyên liệu để nấu nhiều món khác nhau. Nó cũng là nguyên liệu chính cho món khoai xéo.
Khoai xéo chế biến khá đơn giản. Đậu đen, đậu đỏ, lạc, nếp được đun chín mềm. Sau đó người ta cho khoai khô vào đun sôi. Đun đến khi nồi khoai cạn nước, tất cả các nguyên liệu bên trong đã mềm tơi, gạo nếp thì chín dẻo, lúc này ta sẽ cho thêm một chén mật mía (hoặc đường) để tạo độ ngọt cho món ăn.
Cuối cùng và cũng là bước tạo nên đặc trưng của món ăn này, chính là xéo khoai. Dùng hai chiếc đũa bản to đặt chéo nhau rồi liên tục ép miếng khoai xuống cho nát. Nếu không có đũa bản to, bạn cũng có thể dùng một chiếc chày nhỏ giã mạnh ngay trong nồi khi khoai còn nóng hổi.
Sau khi khoai đã được nghiền mịn, ta dùng đũa dỡ thành từng miếng. Có thể nèn chặt vào bát để ăn ngay hoặc đặt vào lá chuối rồi gói chặt lại và để dành bóc ra ăn như bánh.
Khoai xéo có vị ngọt thơm bùi của khoai, đậu, lạc, dẻo mềm của gạo nếp và mùi thơm thơm đặc trưng của mật mía.
Món ăn giản dị và dân dã vậy thôi nhưng cũng đủ để khiến nhiều thế hệ người con miền đất Nghệ An cảm thấy nhớ da diết khi nghĩ về quê hương. Đây không chỉ là một món ăn mà còn là một phần trong ký ức đẹp về tuổi thơ của những người con xứ Nghệ.
