Mảnh đất Thanh Hóa - quê hương thủ môn Tiến Dũng - là vùng đất có rừng có biển, có danh lam thắng cảnh cùng tài nguyên thiên nhiên phong phú dồi dào. Từ những sản vật quê hương, dưới bàn tay khéo léo, người dân Thanh Hóa đã sáng tạo nên những đặc sản thơm ngon, nổi tiếng.
1. Nem chua Thanh Hóa
Nem chua là món ăn phổ biến ở Việt Nam, nhưng có lẽ khi nhắc tới thứ nem chua ngon nhất thì người ta đều nhớ về nem chua Thanh Hóa. Nem chua đặc sản Thanh Hóa ngày nay đã có mặt ở khắp nơi, vậy nhưng bất kỳ ai ghé thăm vùng đất này đều tranh thủ mua thật nhiều để làm quà cho người thân.
Nem chua Thanh Hóa ngon ở độ vừa vặn của tất cả các nguyên liệu. Nem được gói chắc tay, lên men vừa tầm chín tạo vị thanh chua rôm rốp; hương thơm hấp dẫn từ tỏi, lá ổi, lá đinh lăng kết hợp hài hòa với màu hồng tươi bắt mắt của thịt ngon.
Nem chua Thanh Hóa gói bé, chỉ tầm một ngón tay, nhưng hương vị thì không lẫn vào đâu được. Nem chua chấm tương ớt, uống một hớp bia, cảm giác sảng khoái này sẽ xua tan mọi áp lực công việc thường ngày của bạn đấy!
2. Gỏi cá Sầm Sơn
Ai tới Sầm Sơn mà chưa nếm thử đặc sản gỏi cả thì coi như chưa đến. Cá dùng để làm gỏi phải là loại cá ít xương, nặng chừng 3-5 kg. Cá được rửa sạch, dùng dao sắc lọc riêng phần thịt. Thịt cá được ướp với nước cốt chanh trộn với thính gạo rang thơm tho rồi bày ra đĩa.
Nước chấm gỏi chính là thứ tạo nên sự đặc sắc của món gỏi cá biển Sầm Sơn. Nước chấm được làm từ da và gan cá, thịt ba chỉ, trứng vịt, tỏi khô, mẻ, mắm muối, đường… tạo nên loại nước sốt sánh đặc, vàng ươm mà đậm đà khó cưỡng.
Gỏi cá ăn với rau húng, ngò, răm, đinh lăng, lá mơ tam thể, thêm môt vài lát khế chua, chuối xanh thái mỏng. Miếng cá ngọt thơm quyện với vị cay béo của nước chấm, chua mát của rau ăn kèm tạo cảm giác đặc biệt khó nói hết thành lời.
3. Bánh răng bừa
Người Thanh Hóa đặt tên cho chiếc bánh tẻ quê hương mình bằng cái tên rất đỗi kì lạ mà thân thuộc: bánh răng bừa. Bánh có tên như vậy bởi hình dáng thuôn dài, phần giữa hơi nhọn khiến nhiều người liên tưởng tới chiếc răng bừa nhà nông. Bánh có vị thơm thoang thoảng của bột tẻ và lá dong, lại đậm đà nhân thịt, mộc nhĩ; hương vị dân dã mà hết mực gần gũi.
Bánh răng bừa xứ Thanh ngon đặc trưng bởi lớp vỏ bánh dẻo giòn, từng thớ bánh trong mịn, nhân bánh không nhiều như bánh giò nhưng săn hơn và đậm đà hơn. Chấm bánh với nước mắm chanh ớt, ăn mãi cũng chẳng thấy ngán.
4. Canh lá đắng
Canh đắng là đặc sản của đồng bào dân tộc Mường ở Ngọc Lặc, Thanh Hóa. Gọi tên là canh đắng bởi canh nấu từ lá đắng hay còn gọi là lá mật vịt. Lá đắng vốn là loại cây rừng, sau người dân biết là giống rau ngon nên mang về trồng tại vườn nhà. Chỉ những chiếc lá bánh tẻ mới đủ tiêu chuẩn nấu bát canh ngon.
Canh lá đắng không kén nguyên liệu nấu cùng, từ thịt gà, lòng gà tới thịt nạc vai, thịt ba chỉ lợn hay cá rô đồng, cá mương đều có thể nấu cùng lá đắng, tạo nên hương vị đặc trưng.
Những người lần đầu thưởng thức đều nhăn mặt bởi vị đắng đậm khó tả, nhưng cái đắng tan biến rất nhanh, thay vào đó là thứ vị thanh mát của các nguyên liệu. Đủ vị cay, đắng, ngọt, bùi đều có cả trong bát canh, mới thấy văn hóa ẩm thực người Mường xứ Thanh thật đặc sắc và tinh tế!
5. Mắm cáy
Nếu mắm tôm, mắm tép, mắm ruốc đã là thử thách cho không ít người thì mắm cáy - đặc sản Thanh Hóa lừng lẫy - xứng đáng được xếp vào hàng “đệ nhất mùi”. Mắm cáy được làm từ con cáy, một loại giáp xác có hình dàng khá giống cua đồng nhưng nhỏ và tinh nhanh hơn.
Cáy được bắt từ đồng về đem rửa sạch, bóc yếm bỏ hoi, chặt phần kìm nhọn ở còng rồi đem vào cối đá giã thật nhuyễn, sau đó trộn muối và thính cho vào vại, nén vỉ tre như nén cà rồi đem phơi nắng chừng một tháng là chín, càng được nắng, mắm càng nhanh chín và thơm ngon.
Chẳng phải tự nhiên mà mắm cáy được xếp vào hạng món ăn có “cá tính” của người Thanh Hóa. Mắm cáy có vị ngái nồng nhưng càng ăn càng thấy thơm ngọt. Mắm chấm thịt ba chỉ luộc ăn với cà muối xổi là món ăn giản dị khiến không ít người luyến lưu.
6. Cá rô Đầm Sét
Cá rô Đầm Sét (xã Xuân Thiên, Thọ Xuân, Thanh Hóa) là sản vật dân dã của xứ Thanh, ăn một lần khó có thể quên. Cá rô nơi đây chỉ to cỡ hai đầu ngón tay khép khít, màu phớt vàng như màu nghệ, tròn trịa, vẩy xanh bóng nhẫy. Cá rô rán hay nấu canh hương vị đều rất ngon, đặc biệt là cá rô rán vàng ăn giòn tan.
Khi thưởng thức, chỉ cần chấm cá với nước mắm ngon hay tương bần thêm vài giọt chanh, ít gừng, vài lát ớt thái nhỏ là đã cảm nhận được hết vị đậm, béo ngậy, giòn thơm của thứ đặc sản tiến vua nức tiếng một thời.
7. Chả tôm
Chả tôm là món ăn độc đáo và lạ miệng với những thực khách phương xa, là đặc sản Thanh Hóa nên thưởng thức khi tới đây. Người Thanh Hóa sáng tạo và chế biến món ăn này khá cầu kỳ: Tôm băm hoặc xay nhuyễn, cho vào ít bột gấc để tạo màu, sau đó trộn cùng thịt ba chỉ bằm đã được xào vàng cùng hành, tỏi để tạo thành hỗn hợp nhân.
Bánh được gói bằng bánh phở vuông nhỏ bằng lòng bàn tay, xếp vào vỉ, đem nướng trên bếp than hoa. Khi chín tỏa ra mùi thơm quyến rũ, ăn vào thấy mềm ngọt đậm đà.
8. Hải sản
Thanh Hóa vốn nổi tiếng với những bãi biển đẹp như Sầm Sơn, Hải Tiến, Tĩnh Gia… vậy nên tới đây mà chưa thưởng thức hải sản tươi ngon thì lãng phí. Bạn còn có thể tranh thủ mua hải sản tươi sống về làm quà nữa đấy.
Ngư dân ở các huyện ven biển thường đi đánh bắt gần bờ, ra khơi và trở về vào một buổi nhất định trong ngày, bạn có thể hỏi để mua và nhờ đóng thùng đá vận chuyển về nhà để ăn hoặc làm quà cho người thân.
Tôm, cá, cua, ghẹ, mực… và các đồ hải sản biển còn tươi rói ngay khi thuyền của ngư dân cập bến. Bạn có thể chọn mua và mang vào các nhà hàng gần đó thuê họ chế biến rồi thưởng thức ngay, vị ngon ngọt của hải sản tươi sẽ khiến bạn mê mẩn.
