Ảnh nude: "Ranh giới đẹp và tục rất mỏng manh"

Thời gian qua, có một số bức ảnh nude dung tục gây phản cảm cho nhiều người. Tuy nhiên, bên cạnh đó, cũng có những bức ảnh nude lại toát lên được vẻ đẹp của người phụ nữ, chuyển tải được thông điệp thẩm mỹ. Vậy thế nào là đẹp trong ảnh nude, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS mỹ học, nhà phê bình nghệ thuật Thế Hùng xung quanh vấn đề này.

Ảnh nude hướng quỹ đạo cái đẹp không xấu...

Trước đây người ta quan niệm một người phụ nữ kín đáo là đẹp nhưng hiện nay một số người cho rằng đẹp là cần ăn mặc thoải mái, không quá “kín cổng, cao tường”, ý kiến của TS về quan điểm này như thế nào?

Theo quan niệm của ngày xưa, đẹp là phải kín đáo. Nhưng ngày nay, khi nền văn minh phát triển thì cái đẹp của người phụ nữ phải khoe được những đường cong. Tôi ủng hộ việc hở nhưng hở đến đâu là nghệ thuật hay nói cách khác là cần có giới hạn của sự hở. Hở đến đâu là đạo đức, hở đến đâu là thuần phong mĩ tục, hở đến đâu là thẩm mĩ. Người phụ nữ có ngực đẹp, hở một chút lộ ra hình chữ V nhưng nếu hở quá sâu, chỉ có ít vải che trên ngực thì đó gọi là lộ hàng, khoe một cách ngớ ngẩn, dốt nát.

Nếu theo quan điểm đó, ngoài việc mặc váy ngắn, áo xẻ để khoe một chút vẻ đẹp thì ảnh nude cũng là cách để thể hiện vẻ đẹp của người phụ nữ?

Từ xưa đến nay, vẻ đẹp thân thể của người phụ nữ  là một tác phẩm của tạo hóa. Phụ nữ có vòng 1, vòng 3, có ngực, mông là những nét đẹp. Vậy chính cái đẹp đó là điểm khiến các nghệ sĩ muốn sáng tác, muốn khám phá. Ngày xưa cũng đã có những bức tranh nude được vẽ nhưng tranh chỉ là xúc cảm chứ không thể chính xác như ảnh được. Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật máy chụp ảnh ra đời, nghệ thuật nhiếp ảnh là cách phản ánh trung thực nhất. Vì vậy, các nghệ sĩ đã khám phá ra vẻ đẹp đó qua chụp ảnh trong đó có chụp ảnh nude.

TS Mỹ học Thế Hùng

Nhưng thực tế thời gian qua cũng có những bức ảnh nude gây phản cảm, thậm chí là thảm họa, TS có ý kiến như thế nào về điều này ?

Theo tôi, phụ nữ hiện đại nên khoe được vẻ đẹp của cơ thể nhưng khoe đến đâu là điều cần nói. Cụ thể, hiện nay có nhiều ca sĩ, người mẫu vòng 1 lép, ngực phẳng lì, gân guốc nhưng cứ khoe ra. Đó là thảm họa, kiểu khoe một cách dốt nát. Cũng có người sử dụng những bức ảnh nude dung tục để đạt được nổi tiếng đó là sự dốt nát về thẩm mỹ, không có lòng tự trọng. Với công chúng có trình độ thẩm mỹ, những thứ đó là trò cười, rẻ rúng làm ảnh hưởng nghệ thuật.

Nhiều người vẫn thắc mắc, ảnh khỏa thân đẹp là ở góc độ nào?

Ảnh khỏa thân đẹp là một bức ảnh thể hiện tư tưởng của tác giả, ca ngợi vẻ đẹp con người, gửi được thông điệp thẩm mỹ tới công chúng. Còn ở góc độ thẩm mỹ là không trần trụi quá, vừa phải, dùng ánh sáng lột tả những vẻ đẹp ngực, mông...cần biết gợi đến đâu, có điểm dừng để người xem cảm nhận được cái đẹp. Nếu đặc tả quá, chi tiết quá thì đó là dung tục. Chụp ở góc độ không tế nhị, tay nghề non, tư tưởng trần tục lại là thứ ảnh rẻ tiền, ngớ ngẩn và phản cảm.

Rõ ràng như TS nói là ảnh khỏa thân chuyển tải được thông điệp thẩm mỹ có nét đẹp riêng nhưng tại sao vẫn bị nhiều người lên án ?

Đó là những người không hiểu về nghệ thuật, họ theo quan niệm phong kiến cổ điển. Khi mà xã hội đã bước một bước rất xa thì hãy nhìn ảnh khỏa thân một cách khoa học, thời đại. Vấn đề đặt ra là chụp khỏa thân không xấu nhưng làm thế nào để có bức ảnh đẹp còn do tay nghề. Chỉ có cái nhìn không có văn hóa, trần tục thì mới nói ảnh khỏa thân đúng chuẩn đẹp là xấu. Còn những người có thẩm mỹ thì cảm thấy nét đẹp trên thân thể người phụ nữ hết sức đẹp và nhân văn lắm. Với ảnh nude dung tục, phản cảm, không chuyển tải thông điểm thẩm mỹ là điều không chấp nhận được.

Có ý kiến nói, một bức ảnh nude đúng cái đẹp chuẩn, không dung tục thì người mẫu không cần tạo dáng nhiều quá, theo TS quan niệm này liệu có đúng ?

Có những cái đẹp chuẩn và cái đẹp lệch chuẩn. Để tự nhiên thì đẹp nhưng tạo dáng quá, khoe quá sẽ không đẹp nữa. Để có bức ảnh đẹp, người mẫu phải có cơ thể đẹp bao gồm ngực – eo – mông đẹp, mặt đẹp, có thể không biết cách tạo dáng nhà nghề quá, chỉ cần mộc mạc, vừa phải. Người mẫu và nghệ sĩ phải cùng đồng hành với nhau, có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa 2 người.

Ranh giới giữa đẹp và dung tục mong manh

Nói như vậy thì có vẻ ranh giới giữa cái đẹp và sự dung tục trong ảnh nude phải chăng quá mỏng manh?

Giới hạn đó đúng là rất mỏng manh nên bức ảnh đẹp sẽ phụ thuộc thị hiếu thẩm mỹ của người chụp. Nếu chọn góc độ, bố cục, ánh sáng không hợp lý thì trở thành dung tục. Cho nên, vấn đề là ở tư duy thẩm mỹ và trình độ nghệ sỹ. Chung quy lại có 3 yếu tố để có bức ảnh nude đẹp và gửi được thông điệp thẩm mỹ là mẫu, trình dộ thẩm mỹ và trình độ tay nghề của tác giả. Để được một tác phẩm đẹp, người mẫu cần yêu nghệ thuật, hiến dâng cho nghệ thuật.

Vậy, nếu xử lý ánh sáng, bố cục không tốt sẽ khiến cho bức ảnh nude lệch chuẩn đẹp, lệch chuẩn đó thể hiện ở góc độ nào, thưa TS?

Lệch chuẩn tức là những bức ảnh chụp mà không đi vào quỹ đạo của cái đẹp, thái quá. Thậm chí, bức ảnh đó không gửi được thông điệp gì mà khoe một cách lõa lồ, những người có trình độ thẩm mỹ thì không ai chấp nhận cả. Cũng là cái áo hay miếng voan mỏng, nhưng che đến đâu sẽ gợi cảm bầu ngực của phụ nữ, lột trần quá mức lại thành rẻ tiền.

Thực tế là có người khỏa thân để người khác vẽ tranh được coi là một công việc nhưng tại sao người mẫu chụp ảnh nude không dung tục lại chưa được đánh giá cao?

Chúng ta đang ở thế kỉ 21 văn minh, tầng thẩm mỹ khác hơn cho nên người ta chấp nhận những trường phát sáng tác mới, trong đó có nghệ thuật nhiếp ảnh nghệ thuật khỏa thân. Với những người không có nghề thì có thể xem thường hay đánh giá thấp. Còn những người làm nghệ thuật như tôi, nghệ sĩ nhiếp ảnh, người làm sáng tác trân trọng, biết ơn người mẫu vì chính họ đã đưa lại cơ hội để sáng tạo tác phẩm nghệ thuật, đưa đến những giá trị thẩm mỹ.

Theo ý kiến cá nhân của TS, liệu công chúng hiện đã cảm nhận được cái đẹp thực sự của ảnh nude nghệ thuật không dung tục?

Hiện nay có một số ít công chúng thẩm mỹ kém chưa phân biệt rạch ròi giữa ảnh khỏa thân dung tục và ảnh khỏa thân nghệ thuật. Tuy nhiện, nhiều công chúng đã có thẩm mỹ cao hơn nên biết chọn lọc và cảm nhận cái đẹp.

Xin cảm ơn Tiến sỹ đã chia sẻ!