Thực phẩm chức năng trong tiếng Anh còn có tên gọi là functional foods. Theo Wikipedia thì thực phẩm chức năng là các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên hoặc trong quá trình chế biến được bổ sung thêm các chất "chức năng".
Thực phẩm chức năng có khả năng hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả, nó giúp hồi phục tất cả các cấu trúc tế bào trong cơ thể đang bị tổn thương một cách nhanh nhất.
Khái niệm này được người Nhật sử dụng đầu tiên vào những năm 1980 để chỉ những thực phẩm chế biến có những thành phần tuy không có nhiều giá trị dinh dưỡng nhưng giúp nâng cao sức khỏe người sử dụng.
PHÂN BIỆT THỰC PHẨM CHỨC NĂNG VỚI THUỐC
- Về công dụng: Bản chất của thực phẩm chức năng là bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể nhằm tăng cường sức để kháng cũng như sức khỏe người dùng.
Trong nhiều trường hợp thì thực phẩm chức năng có công dụng như thuốc ví dụ như người bị chuột rút do thiếu canxi và vitamin D3 thì cần dùng thực phẩm chức năng để bổ sung 2 chất này để cải thiện tình trạng. Chính vì vậy gây ra những lầm tưởng với người tiêu dùng rằng thực phẩm chức năng có công dụng chữa bệnh.
Thuốc chữa bệnh khác với thực phẩm chức năng ở chỗ là thuốc tác động trực tiếp vào quá trình chuyển hóa các chất, làm thay đổi cấu trúc sinh lý bệnh lý do vậy giúp cải thiện những tổn thương trong cơ thể người bệnh.
- Về mặt Quy trình sản xuất và tiêu chuẩn: thuốc chữa bệnh là kết quả y học đã đánh giá dựa trên những nghiên cứu cụ thể và được công nhận. Quy trình sản xuất 2 loại sản phẩm này hoàn toàn khác nhau.
Thực phẩm chức năng không yêu cầu kỹ thuật chế biến quá cao, tuy nhiên thuốc chữa bệnh thì hoàn toàn ngược lại. Theo tiêu chuẩn của Cục quản lý Thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) thì bất kỳ loại thuốc nào cũng chỉ có giá trị độc quyền tối đa trong 10 năm tới khi hết hạn sẽ mang đi thử nghiệm lâm sàng để đánh giá lại công dụng hiệu quả.
- Về liều lượng sử dụng: Thuốc chữa bệnh cần lưu ý đến liều lượng và sử dụng theo kê đơn của bác sĩ. Với thực phẩm chức năng người dùng có thể tự mua và uống không cần chỉ định.
Tóm lại thực phẩm chức năng được coi là 1 sản phẩm hỗ trợ bổ sung các dưỡng chất cho cơ thể chứ hoàn toàn không có tác dụng điều trị bệnh. Chính vì vậy những tiêu chuẩn cũng như chỉ định với sản phẩm này cũng nhẹ nhàng hơn so với thuốc. Lưu ý khi mắc bệnh bạn cần tìm đúng thuốc để uống thay vì lựa chọn loại thực phẩm chức năng để tránh tình trạng tốn thời gian mà không khỏi được bệnh.
ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA THỰC PHẨM CHỨC NĂNG
Ưu điểm của thực phẩm chức năng
- Thực phẩm chức năng giúp bổ sung các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể mà chế độ dinh dưỡng hàng ngày không đáp ứng đủ.
- Thực phẩm chức năng có thể thay thế các bữa ăn tạm thời khi không có điều kiện ăn uống bình thường.
- Các thành phẩm đều ở dạng tinh chế rất tiện lợi dễ bảo quản và sử dụng.
- Có nhiều sản phẩm chọn lựa phù hợp với thể trạng nhu cầu từng người như vitamin bổ xương khớp, thực phẩm hỗ trợ tăng giảm cân hay bổ mắt....
- Khi sử dụng thực phẩm chức năng bạn cần có ý thức chăm lo sức khỏe thay đổi chế độ ăn uống hợp lý và lối sống lành mạnh có lợi cho cơ thể.
Nhược điểm của thực phẩm chức năng:
- Thực phẩm chức năng không có tác dụng chữa bệnh và không phải là thuốc.
- Khi lựa chọn thực phẩm chức năng không có nguồn gốc rõ ràng sẽ gây ra những ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe có thể gây ra hiện tượng sốc phản vệ.
- Không nên quá lạm dụng các loại thực phẩm chức năng để bổ sung dinh dưỡng mà lơ là bỏ qua các thực phẩm tự nhiên vì sẽ làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng tự nhiên gây bất lợi cho đường tiêu hóa.
PHÂN LOẠI THỰC PHẨM CHỨC NĂNG
Thực phẩm chức năng được chia làm 06 loại chính theo quy định của Bộ Y tế như sau:
1. Thực phẩm bảo vệ sức khỏe và hỗ trợ điều trị bệnh tật
Là những sản phẩm dùng để bổ sung thêm vào chế độ ăn uống hàng ngày để duy trì tăng cường cải thiện các chức năng của cơ thể để giảm nguy cơ mắc bệnh. Ví dụ như thực phẩm chức năng bổ não, bổ thận, bổ gan ….
2. Thực phẩm dinh dưỡng y học
Thực phẩm dinh dưỡng y học chủ yếu dùng để phục vụ cho mục đích y tế đặc biệt. Loại thực phẩm này có thể ăn bằng nhiều cách thông qua đường miệng hoặc ống xông hay được chỉ định để điều chỉnh chế độ ăn của người bệnh, chỉ sử dụng dưới sự giám sát của nhân viên y tế.
3. Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt
Là những dòng sản phẩm chuyên sử dụng cho người ăn kiêng người già hay các đối tượng đặc biệt khác.
Theo quy định của Ủy ban tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (CODEX), loại thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt được chế biến hoặc được phối trộn theo công thức đặc biệt để đáp ứng các yêu cầu về chế độ ăn đặc thù theo thể trạng hoặc theo tình trạng bệnh lý và các rối loạn cụ thể của người sử dụng. Hơn nữa, thành phần của loại thực phẩm này cần phải khác biệt rõ ràng so với các thành phần của những loại thực phẩm thông thường khác.
4. Thực phẩm chức năng phòng chống lão hóa và kéo dài tuổi thọ
Là loại thực phẩm giúp đẩy lùi sự lão hóa cho làn da luôn căng bóng tươi trẻ. Bên cạnh đó kéo dài tuổi thọ của con người.
5. Thực phẩm chức năng tăng cường sức đề kháng và cải thiện sức khỏe
6. Thực phẩm chức năng hỗ trợ làm đẹp
Do nhu cầu cuộc sống ngày càng tăng cao nên nhu cầu làm đẹp của chị em ngày càng thiết thực. Một số dòng thực phẩm hỗ trợ làm đẹp đang được nhiều chị em quan tâm như tăng cân, giảm cân, trị mụn, …
UỐNG THỰC PHẨM CHỨC NĂNG VÀO THỜI ĐIỂM NÀO PHÙ HỢP NHẤT?
Thực phẩm chức năng khi mua về bạn sẽ được tư vấn của người bán với liều lượng dùng từ 2-4 viên/ngày và hoàn toàn không có quy định liều lượng thời gian cụ thể. Bởi theo quy định ngành y dược thì thực phẩm chức năng không phải thuốc điều trị chữa bệnh nên không có quy định rõ ràng về liệu lượng cũng như thời gian uống hàng ngày.
Bản chất thực phẩm chức năng cũng giống như thức ăn mình ăn hàng ngày có công dụng bổ sung dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất mà bữa ăn không cung cấp đủ. Để đạt hiệu quả bạn cần có những chế độ ăn uống cũng như thời gian sử dụng thực phẩm chức năng hợp lý như:
- Thực phẩm chức năng bổ sung dinh dưỡng: Uống sau bữa ăn khoảng 30 phút để cung cấp các dưỡng chất cần thiết được hấp thụ cùng thức ăn
- Thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm cân: Thường uống trước bữa ăn khoảng 30 phút để giảm lượng thức ăn nạp vào. Vì uống sau bữa ăn thì cảm giác nó không còn tác dụng hỗ trợ giảm cân nữa
- Thực phẩm chức năng Collagen thì thời điểm hấp thụ tốt nhất đó là buổi sáng khi vừa ngủ dậy và buổi tối trước khi đi ngủ. Có thể chia đều liều dùng ra các bữa để uống. Dù thời gian nào cũng nên uống với nhiều nước để thực phẩm chức năng hấp thụ tốt hơn đồng thời giúp thanh lọc cơ thể.
Lưu ý: Với những phụ nữ mang thai hoặc trong giai đoạn cho con bú hay bệnh nhân đang điều trị với thuốc kháng sinh nên hỏi ý kiến bác sĩ trong quá trình sử dụng để an toàn.
NHỮNG TIÊU CHÍ LỰA CHỌN THỰC PHẨM CHỨC NĂNG
Để lựa chọn thực phẩm chức năng hiệu quả bạn nên nắm lòng các tiêu chí sau để đạt được hiệu quả như mong muốn.
Sản phẩm uy tín
Uy tín của thương hiệu sản phẩm được tích lũy theo thời gian và lịch sử phát triển của sản phẩm. Thương hiệu lâu đời có kinh nghiệm trong việc sản xuất thực phẩm chức năng cũng như luôn chú trọng nghiên cứu cải tiến để đáp ứng nhu cầu sử dụng.
Sản phẩm an toàn
Sản phẩm an toàn là những sản phẩm có thành phần sạch và quy trình sản xuất khắt khe minh bạch. Hầu như nguồn nguyên liệu đầu vào phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về chất lượng dinh dưỡng mới có tác dụng bổ trợ sức khỏe.
Cụ thể hơn thì nguồn nguyên liệu được coi là sạch là khi chọn lựa kỹ càng giao trồng tự nhiên canh tác theo quy trình hữu cơ đảm bảo hạn chế thành phần có hại khi đi vào cơ thể và kiểm soát nghiêm ngặt.
Sản phẩm hiệu quả
Mức độ hiệu quả của sản phẩm sẽ chứng minh sau thời gian sử dụng vì vậy các chị em cần cân nhắc khi chọn mua. Sự hiệu quả được chứng minh qua sự đánh giá của người tiêu dùng và các tạp chí hay người ảnh hưởng uy tín.
Hầu như các sản phẩm hiệu quả sẽ được đứng đầu trong bảng xếp hạng và top thực phẩm bán chạy nhất.
