Các chuyên gia dinh dưỡng phần đa đều có chung nhận xét ăn dặm kiểu Nhật có nhiều lợi thế so với ăn dặm truyền thống.
 |
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS. BS Lê Thị Hải - Nguyên Giám đốc Trung tâm Khám tư vấn Dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia |
 ThS. BS Lê Thị Hải |
Để trẻ lớn lên có một nề nếp ăn uống hoàn chỉnh, ngay từ khi bắt đầu ăn dặm, các mẹ cần thực hành thói quen ăn uống tốt cho con.
Ăn dặm kiểu Nhật cũng là một cách được nhiều bậc phụ huynh chọn lựa với mong muốn có thể giúp con cảm thấy ăn uống ngon miệng, tiêu hóa tốt và bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng.
1. Ăn dặm kiểu nhật là gì?
Ăn dặm kiểu Nhật tôn trọng hương vị nguyên bản của từng loại thực phẩm. Các loại thức ăn của trẻ sẽ được để riêng rẽ, không trộn lẫn với nhau. Việc này sẽ giúp trẻ cảm nhận hương vị nguyên bản của từng thực phẩm, phát triển vị giác, từ đó kích thích trẻ thèm ăn.
Ngoài ra, thức ăn theo chế độ ăn dặm kiểu Nhật cũng thô hơn vì người Nhật cho rằng như thế sẽ kích thích trẻ nhai, sau đó mới nuốt, do đó sẽ cảm nhận được vị ngon của thức ăn. Việc trẻ phải nhai thức ăn cũng giúp tiết ra dịch vị khiến chúng thấy ngon miệng hơn.
Bên cạnh đó, chế độ ăn dặm kiểu Nhật cũng đề cao tính thẩm mỹ khi trình bày món ăn. Hầu hết các bữa ăn của trẻ thường rất màu sắc và được tạo hình rất đẹp. Việc này được lý giải là để trẻ thấy đủ hấp dẫn để thưởng thức bữa ăn.
Đặc biệt, khác hẳn với cách nuôi con của nhiều mẹ Việt, các mẹ ở Nhật khi cho con ăn dặm tuyệt đối không ép con ăn. Lý giải về điều này, các mẹ cho rằng, nếu ép con ăn sẽ khiến bữa ăn trở thành nỗi ám ảnh. Từ đó, các bé sẽ càng sợ ăn hơn nữa.
Khái niệm không ép ăn ở phương pháp này các mẹ chỉ nên hiểu là khi trẻ khóc hay có những phản ứng dữ dội, chúng ta không nên bắt trẻ ăn bằng được. Việc này vừa khiến con cảm thấy bị ám ảnh với những bữa ăn, mà quan trọng hơn là có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như sặc thức ăn vào đường thở.
Ăn dặm kiểu Nhật tôn trọng hương vị nguyên bản của từng loại thực phẩm. Ảnh minh họa
2. Ăn dặm kiểu nhật như thế nào?
Bác sĩ Hải nhấn mạnh: Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật không chỉ giúp các mẹ học được sự cẩn thận, tỉ mỉ khi chế biến thức ăn cho con mà đây còn là phương pháp giúp trẻ ăn thô sớm, cơ hàm phát triển tốt hơn khi nhai, nuốt.
Trong trường hợp trẻ vốn đã biếng ăn, chúng ta không nên dồn ép, bắt trẻ ăn hết lượng thức ăn lớn liền một lúc mà nên chia nhỏ các bữa ra, nhưng vẫn phải đảm bảo rằng trẻ được ăn đủ lượng thực phẩm cần thiết. Tránh tình trạng bỏ mặc trẻ dễ rơi vào thể còi xương, suy dinh dưỡng.
Ăn dặm kiểu nhật được hiểu đơn giản là dạng:
- Trẻ ăn thô sớm
- Ăn đa dạng thức ăn
- Phương pháp chế biến: Chế biến thức ăn dưới dạng đông lạnh, trữ đông trong tủ lạnh có thể đến cả tuần, rồi mỗi bữa ăn sẽ rã đông một lượng vừa đủ cho bé.
- Cho bé ăn các món ăn riêng rẽ, không trộn chung với nhau như Ăn dặm truyền thống của Việt Nam.
- Luôn tôn trọng ý thích, ý muốn của trẻ.
Từ những thực tế kể trên, chúng ta không thể phủ nhận những lợi thế của phương pháp này, bởi vậy ăn dặm kiểu Nhật cho bé đang là lựa chọn của nhiều bà mẹ, với hy vọng là giúp trẻ cảm thấy ngon miệng hơn.
Ăn dặm kiểu Nhật hay bất cứ phương pháp ăn uống nào khác đều phải đảm bảo đủ các nhóm chất: tinh bột, chất béo, chất đạm, chất xơ, vitamin và khoáng chất. Về mức độ thô của thức ăn, chúng ta cần tùy theo tình trạng thực tế của trẻ. Những hôm trẻ yếu mệt, hãy cho ăn thức ăn loãng và lỏng hơn thường ngày.
Ăn dặm kiểu Nhật hay bất cứ phương pháp ăn uống nào khác đều phải đảm bảo đủ các nhóm chất. Ảnh minh họa
3. Nguyên tắc ăn dặm kiểu Nhật
- Ăn nhạt
- Cân bằng dinh dưỡng 3 nhóm thực phẩm: tinh bột – đạm – vitamin.
- Cân bằng dinh dưỡng giữa thực phẩm với lượng sữa.
- Cho bé ăn theo nhu cầu.
- Không ép ăn hay ép uống.
- Không đi rong, cho bé ngồi ghế ăn nghiêm túc.
- Không xem tivi hay chơi đồ chơi, nghịch điện thoại, ipad… trong khi ăn.
- Tạo không khí vui vẻ, thoải mái trong bữa ăn.
- Không so sánh khả năng ăn của trẻ so với những bé khác.
- Bố mẹ cần thống nhất về quan điểm lựa chọn phương pháp ăn dặm kiểu Nhật cho con.
- Các mẹ cần đặc biệt lưu tâm lựa chọn nguồn thực phẩm phù hợp, sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Căn cứ vào sự phát triển cơ địa của từng trẻ mà cho trẻ ăn thô sớm hay muộn.
- Và mức ăn thô của mỗi trẻ cũng khác nhau, nên cần điều chỉnh để hợp lý với từng trẻ.
4. Khi nào cần cho trẻ ăn dặm?
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, nếu một đứa trẻ tăng cân đều đặn, trung bình khoảng (500 – 600 gram/tháng). Sữa mẹ vẫn đáp ứng đủ nhu cầu cho con bú thì hãy cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Chỉ cho trẻ bắt đầu ăn dặm khi bé tròn 6 tháng trở lên.
Trẻ được 6 tháng tuổi là thời điểm để tập ăn dặm tốt nhất. Các mẹ không nên để đến khi trẻ được 7 - 8 tháng tuổi mới cho ăn dặm vì lúc này trẻ đã quá quen với việc bú sữa. Lúc này trẻ sẽ rất khó chấp nhận việc tiếp nhận các thực phẩm có mùi vị và độ đặc loãng khác với sữa mẹ, thậm chí nếu cho trẻ ăn dặm muộn, chúng còn gặp nhiều khó khăn khi phải tập làm quen với việc ăn bằng thìa, dĩa…
Tuy nhiên, với một số trường hợp đặc biệt như dưới đây, các mẹ có thể cho bé ăn dặm trước 6 tháng tuổi:
- Với những trẻ có mẹ phải đi làm sớm, không có điều kiện cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu.
- Trẻ được bú sữa mẹ hoàn toàn và đúng cách nhưng không tăng cân tốt.
- Những trẻ có phản ứng không tốt với sữa mẹ.
- Trẻ thức dậy nhiều lần vào ban đêm và đòi bú, thời gian giữa các cữ bú ngắn, mẹ có thể bổ sung cho trẻ bằng ăn dặm.
5. Các giai đoạn ăn dặm kiểu Nhật
Ăn dặm kiểu Nhật được chia theo các giai đoạn sau đây:
- Giai đoạn 1 (từ 5-6 tháng tuổi)
Đây là giai đoạn bé bắt đầu tập ăn dặm. Thức ăn của bé được nấu theo dạng bột và sánh để bé dễ nuốt. Mẹ có thể cho bé ăn cháo loãng theo tỷ lệ 1:10 (1 gạo, 10 nước). Cháo nấu chín kỹ, sau đó rây qua lưới thật nhuyễn cho bé ăn.
Trong giai đoạn này, các mẹ nên cho bé làm quen với các món như: Khoai luộc, rau luộc, cháo, cá trắng, thịt nạc, đậu hũ non, cà rốt, bí đỏ, chuối, táo… Lưu ý, các món này, mẹ cần dùng rây bột để nghiền nhuyễn chứ không dùng máy xay, cần để riêng các thực phẩm, để bé có thể quen thuộc và quen với từng vị riêng biệt. Có thể tăng dần độ đặc từ rất loãng đến loãng và sánh dần lại để tập cho bé phản xạ nhai nuốt.
- Giai đoạn 2 (từ 7-8 tháng tuổi)
Bước sang giai đoạn 2 bé bắt đầu tập dùng lưỡi để lấy thức ăn và tập nhai. Thức ăn của bé mẹ nên ninh nhừ, nghiền sơ. Giai đoạn này bé có thể ăn được cháo theo tỷ lệ 1:7. Tỷ lệ 1:7 nghĩa là 1 gạo và 7 nước, nấu chín xong mẹ vẫn phải dùng rây bột để làm nhuyễn.
Giai đoạn này, ngoài các món như giai đoạn trước, mẹ có thể bổ sung thêm trứng (lúc này đã có thể ăn), thịt lườn gà, cá thịt đỏ, dưa chuột, nấm… Vẫn áp dụng theo cách dùng rây nghiền nhuyễn rồi tăng dần độ đặc, độ thô lên. Nếu bé quen, thích nghi được, có thể chỉ cần băm thực phẩm nhuyễn là được.
- Giai đoạn 3 (từ 9-11 tháng tuổi)
Giai đoạn này bé đã thể nhai trệu trạo. Vì vậy mẹ có thể tăng dần độ cứng của thức ăn để bé có thể nhai bằng lợi. Bé có thể ăn cháo với tỷ lệ 1:5 (1 gạo và 5 nước). Cháo nấu chín kỹ xong cho bé ăn nguyên hạt. Sau đó, đến cuối giai đoạn này có thể tăng dần lên thành cháo sệt nguyên hạt, cháo đặc nguyên hạt.
Ở giai đoạn này ngoài các thực phẩm như các giai đoạn trước, mẹ có thể cộng thêm tôm đồng, thịt heo, bò, gà, bún, miến, giá đỗ… cho bé.
- Giai đoạn 4 (từ 1 tuổi trở lên)
Giai đoạn này bé đã có nhiều răng hơn nên có thể nhai thức ăn. Thức ăn của bé nên được nấu mềm vừa phải. Sau 3 giai đoạn ăn dặm trên, từ 1 tuổi trở đi, bé có thể ăn thêm mực, cua, hầu như tất cả các loại rau và chuyển dần sang cơm nát.
