Những câu chuyện với nội dung đơn giản, ngắn gọn nhưng giúp bé sáng dạ và dung nạp nhiều bài học hay về cuộc sống.
Truyện cổ tích ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người, đặc biệt là trí thông minh, công cụ giúp những người dân thấp kém thể hiện ví trí của mình trong xã hội.
Những mẩu chuyện thực tế ngắn gọn sát với thực tế, không những là tư liệu sống cho trẻ mà còn làm giàu vốn từ trong giai đoạn phát triển ngôn ngữ và làm nguyên liệu thô, nguyên liệu nền tảng cho trí tưởng tượng và sáng tạo sau này của trẻ.
Để giúp trẻ tăng cường trí tuệ và phát triển cảm xúc của mình, gợi ý 4 mẫu truyện cổ tích sau đây các bậc phụ huynh nên đọc cho con nghe để mang đến nhiều điều bổ ích cho trẻ.
Cậu bé thông minh
Ngày xưa, có một ông vua sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu cũng đưa ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người, nhưng tuy mất nhiều công mà chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng: cha đánh trâu cày, con đập đất. Ông bèn dừng ngựa lại hỏi:
– Này ông lão kia! Trâu của lão cày một ngày được mấy đường?
Người cha đứng ngẩn ra, chưa biết trả lời thế nào thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan rằng:
– Thế xin hỏi ông câu này đã. Nếu ông trả lời được ngựa của ông đi một ngày được mấy bước, tôi sẽ cho ông biết trâu của cha tôi cày một ngày được mấy đường.
Viên quan nghe hỏi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Ông thầm nghĩ bụng nhất định nhân tài ở đây rồi, chả phải tìm đâu nữa mất công. Quan bèn hỏi tên họ làng xã quê quán của hai cha con rồi phi ngựa một mạch về tâu vua.
Nghe nói, vua lấy làm mừng lắm. Nhưng để biết đích xác hơn nữa, vua bèn sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp và ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
Khi dân làng nhận được lệnh vua, ai ấy đều tưng hửng và lo lắng, không thể hiểu thế là thế nào. Bao nhiêu cuộc họp làng, bao nhiêu lời bàn tán, vẫn không nghĩ ra được cách gì giải quyết cả. Từ trên xuống dưới mọi người đều coi là một tai vạ. Việc đến tai em bé con người thợ cày. Em liền bảo cha:
– Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng làm thịt hai trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một trận cho sướng miệng. Còn một trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy [2] kinh lo liệu việc đó.
– Đã ăn thịt còn lo liệu thế nào? Mày đừng có làm dại mà bay đầu đi đó con ạ!
Nhưng đứa con quả quyết:
– Cha cứ mặc con lo liệu, thế nào cũng xong xuôi mọi việc.
Người cha vội ra đình trình bày câu chuyện. Cả làng nghe nói vẫn còn ngờ vực, bắt cha con phải làm giấy cam đoan, mới dám ngả trâu đánh chén.
Sau đó mấy hôm, hai cha con khăn gói tìm đường tiến kinh. Đến hoàng cung, con bảo cha đứng đợi ở ngoài, còn mình thì nhân lúc mấy tên lính canh vô ý, lẻn vào sân rồng khóc um lên. Vua sai lính điệu vào, phán hỏi:
– Cậu bé kia, có việc gì? Sao lại đến đây mà khóc?
– Tâu đức vua – cậu bé đáp – mẹ con không may mất sớm, mà cha con thì không chịu đẻ em bé để chơi với con cho có bạn, cho nên con khóc. Dám mong đức vua phán bảo cha con cho con được nhờ.
Cậu bé thông minh là truyện cổ tích Việt Nam, đề cao phẩm chất trí tuệ của những con người lao động nghèo và thể hiện mong muốn được giúp ích cho đất nước.
Nghe nói, vua và các triều thần đều bật cười. Vua lại phán:
– Nếu muốn có em thì phải bảo bố kiếm vợ khác chứ, chứ bố cậu bé là giống đực, làm sao mà đẻ được!
Em bé bỗng tươi tỉnh:
– Thế sao làng chúng con lại có lệnh trên bắt nuôi ba con trâu đực cho đẻ thành chín con để nộp đức vua? Giống đực thì làm sao mà đẻ được kia chứ!
Vua cười bảo:
– Ta thử đấy thôi mà? Thế người làng không biết đem trâu ấy ra ngả thịt mà ăn với nhau à?
– Tâu đức vua, làng chúng con sau khi nhận được trâu và gạo nếp, biết là lộc của đức vua, cho nên đã làm cỗ ăn mừng với nhau rồi.
Vua và đình thần đều cho rằng cậu bé thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử cho đến cùng. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở nhà công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may, rồi đưa cho sứ giả, bảo:
– Ông cầm lấy cái này về, tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
Lập tức, vua cho gọi cả hai cha con vào, ban thưởng rất hậu.
Hồi đó, có một nước láng giềng lăm le muốn chiếm bờ cõi của nhà vua. Để dò xem bên này có nhân tài hay không, họ mới sai sứ đưa sang một cái vỏ con ốc vặn rất dài, rỗng hai đầu, đố làm sao xâu một sợi chỉ mảnh xuyên qua đường ruột ốc.
Sau khi nghe sứ thần trình bày mục đích cuộc đi sứ, vua quan đưa mắt nhìn nhau. Không trả lời được câu đố oái oăm ấy tức là tỏ ra thua kém, và phải thừa nhận sự lép vế của mình đối với nước láng giềng. Các đại thần đều vò đầu suy nghĩ.
Có người dùng miệng hút, có người bôi sáp vào sợi chỉ cho cứng để cho dễ xâu. v.v… nhưng tất cả mọi cách đều vô hiệu. Bao nhiêu các ông trạng và các nhà thông thái triệu vào đều lắc đầu bó tay. Cuối cùng, triều đình đành tìm cách mời sứ thần ra tạm nghỉ ở công quán, để có thì giờ đi hỏi ý kiến cậu bé thông minh ngày nọ.
Một viên quan mang dụ chỉ của vua đến nhà cậu bé vào lúc cậu còn đùa nghịch ở sau nhà. Nghe quan trình bày ngọn ngành câu đố của sứ giả nước láng giềng, em bé không đáp, chỉ hát lên một câu:
Tang tính tang! Tính tình tang!Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng.Bên thời lấy giấy mà bưng,Bên thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sangTang tình tang…
Rồi bảo:
– Không cần tôi phải về triều làm gì. Cứ theo cách đó là xâu được ngay!
Viên quan sung sướng, lật đật trở về tâu vua. Vua và các triều thần nghe nói như mở cờ trong bụng. Quả nhiên con kiến càng đã xâu được sợi chỉ xuyên qua đường ruột ốc trước con mắt thán phục của sứ giả nước láng giềng.
Rồi đó, vua phong cho em bé làm trạng nguyên. Vua sai xây dinh thự ở một bên hoàng cung cho em ở, để tiện hỏi han.
Trí khôn của ta đây
Có một bác nông dân ngày ngày đều dắt trâu đi cày, trâu đi trước kéo một cái cày thật nặng theo sau, công việc rất cực nhưng trâu vẫn vui vẻ.
Một lần trong lúc nghỉ ngơi, bác nông dân đi uống nước, thì có một con cọp đến hỏi trâu tại sao trâu to xác mà để một người bé xíu đánh đập. Trâu trả lời:
"Tuy người bé nhỏ, nhưng họ có trí khôn".
Lúc đó bác nông dân cũng đi ra, thì cọp bèn hỏi:
"Nghe trâu nói người tuy bé nhỏ nhưng có trí khôn, vậy trí khôn ở đâu, lấy ra cho ta xem".
Bác nông dân đáp lại:
Nhờ trí thông minh của mình mà bác nông dân đánh lừa được con hổ gian xảo.
"Trí khôn tôi để ở nhà".
Thì cọp bảo về nhà lấy trí khôn cho xem, bác nông dân đồng ý và phải có điều kiện là trói cọp lại vào gốc cây để cọp không ăn thịt trâu của bác nông dân. Sau khi trói cọp vào gốc cây, bác nông dân đã châm lửa đốt và nói với cọp:
"Trí khôn của ta đây"
Trâu thấy vậy không nhịn được cười, cười đến mức đập cả hàm vào mặt đất gãy mất hàm răng trên. Nên loài trâu sau này không có răng trên và cọp có sọc trên trên người do dấu tích của loài người đốt.
- Chọn rể hay chữ - Anh chàng khờ và cô vợ ngoan - Hai chú Cuội - Mua râu của phú ông - Em bé thông minh - Của ai quý hơn...
Người vợ thông minh
Xưa, có một người đàn bà làm nghề dệt vải. Nàng bản tính thông minh tháo vát, nhưng lấy phải người chồng đần độn không làm được nghề gì nên thân. Một hôm, vợ đưa cho chồng mấy tấm vải bảo mang ra chợ bán. Vợ dặn:
– “Nếu không được bốn quan mỗi tấm thì đừng có bán, nghe!”
Chồng mang vải ra chợ đi khắp nơi, rao khản cả cổ mà chả có ai mua cả. Mãi về sau có một ông cụ già mua cho hai tấm. Nhưng ông ta lại không mang tiền theo. Ông cụ bảo hắn:
– Chốc nữa anh đến nhà tôi lấy tiền nhé! Nhà tôi cũng ở trong xã này thôi.
Hắn hỏi:
– Nhà ông ở đâu?
– Tôi ở chỗ: “chợ đông không ai bán, chỗ kèn thổi tò le, chỗ cây tre một mắt”. Đến đó tôi sẽ trả tiền ngay.
Đến chiều hắn đi tìm người mua hàng chịu của hắn. Gặp ai hắn cũng hỏi thăm “chỗ chợ đông không ai bán, chỗ kèn thổi tò le, chỗ cây tre một mắt” là ở đâu, nhưng chẳng một ai biết thế nào mà trả lời.
Hắn đi loanh quanh mãi đến tối mịt không tìm được nhà, đành phải trở về ôm mặt hu hu khóc. Vợ hắn hỏi tại sao thì hắn kể cho vợ nghe tất cả câu chuyện.
Người vợ bảo:
– Cũng dễ tìm thôi! “Chỗ chợ đông không ai bán” là cái nhà trường, “chỗ kèn thổi tò le” là bụi lau vì khi gió thổi nghe như tiếng kèn sáo, “chỗ cây tre một mắt” là bụi hành hay tỏi gì đó. Vậy anh phải kiếm người đó ở một cái trường học, gần đó có bụi lau, trước cửa có vườn trồng hành tỏi.
Câu chuyện ca ngợi trí thông minh của người phụ nữ xữa.
Qua ngày sau, anh chồng lại cất bước đi tìm. Quả đúng như lời người vợ nói, hắn gặp ông lão hôm qua. Thấy hắn đến, ông đồ liền hỏi xem nhờ ai mách cho mà biết được chỗ ở của mình.
Hắn đáp: – “Tôi tìm ông suốt cả một buổi chiều hôm qua. May nhờ có vợ tôi mách cho đấy”.
Ông thầy nghĩ: -“Người đàn bà này hẳn là một cô gái thông minh tài trí, ít người sánh kịp”. Hôm đó nhân nhà có giỗ, ông đồ mời hắn ngồi lại ăn cỗ. Hắn ta cắm đầu chén một bữa no nê lại được ông đồ gửi phần về biếu vợ.
Nhưng khi trả tiền, ông đồ còn gửi hắn một gói khác bảo đưa cho vợ. Trong đó chỉ có một cục phân trâu ở giữa có cắm một cánh hoa nhài. Hắn ta chẳng hiểu gì cả cứ việc cầm lấy về nhà.
Người vợ trông thấy, hiểu ý ông thầy muốn mỉa mai mình.
Càng ngẫm nghĩ về “gói quà”, nàng càng buồn bực, trách chồng dốt nát. Trong một cơn phiền muộn, nàng chạy ra bờ sông, toan nhảy xuống dòng nước trẫm mình cho rồi một đời.
Lại nói chuyện ông thầy dạy học, sau khi tiễn chân anh chàng bán vải ra khỏi cửa, nghĩ đi nghĩ lại thấy sự trêu chọc ác nghiệt của mình thật là không phải. Ông đâm ra lo câu chuyện đưa tới một kết quả không hay:
– “Không biết chừng người đàn bà ấy phẫn chí liều thân hoại thể thì ta sẽ có tội rất lớn với danh giáo”.
Nghĩ thế, ông đồ bèn đi mượn một cái giỏ đựng cá thủng trôn, rồi mang ra bờ sông cùng với chiếc cần câu làm bộ câu cá. Khi thấy một người đàn bà ngồi trên bờ vắng đang ôm mặt khóc thút thít, ông biết ý vội tiến đến gần, có ý chìa giỏ cho nàng thấy và nói:
– Chị này ngồi tránh đi chỗ khác cho tôi câu cá nào.
Nàng ngước mắt trông lên thấy có một người đàn ông đầu đã hai thứ tóc mà lại mang chiếc giỏ rách đi câu.
Nàng tự nghĩ:
– “Người nào đây ngu quá là ngu. Chồng mình tuy khờ dại nhưng cũng chưa đến nỗi này”.
Rồi nàng kết luận:
– “Vậy ra chồng mình vẫn còn có những chỗ hơn người”.
Nghĩ vậy, nàng bỏ ý định tự tử mà trở về nhà.
Anh trai cày và lão nhà giàu
Thuở xưa, có một lão nhà giàu tham lam, bủn xỉn không ai bằng.
Tết đến, hắn ta rất thèm rượu nên bảo anh trai cày làm thuê cho nhà hắn mang chai ra chợ mua rượu mà lại không đưa tiền.
Anh trai cày ngạc nhiên hỏi:
- Thưa ông, không có tiền làm sao mua rượu được ạ?
- Ồ, có tiền thì ai mua chả được, không tiền mà mua được rượu mới là người thông minh tài giỏi chứ!
Nói xong, lão vỗ đùi cười ha hả, lấy làm đắc chí lắm! Hắn nghĩ bụng, thế nào anh trai cày cũng bỏ tiền túi ra mua để được tiếng là thông minh, tài giỏi.
Anh trai cày và lão nhà giàu là một truyện cười dân gian Việt Nam, đả kích những kẻ giàu có nhưng bủn xỉn và ngợi ca trí thông minh của người dân lao động.
Nghe lão nhà giàu nói vậy, anh trai cày liền cầm chai ra chợ. Một lát sau, anh xách chai về và đưa cho nhà chủ:
- Rượu đây mời ông uống đi.
Lão nhà giàu thấy chai không, tức mình, trợn tròn mắt, hỏi:
Ồ! Chai không thế này có chi mà uống?
Anh trai cày vừa cười vừa đáp:
- Rượu đầy chai thì ai mà chả uống được, chai không mà vẫn uống được mới là người tài giỏi chứ!
Nói xong, anh bỏ đi để mặc lão nhà giàu đứng tiu nghỉu nhìn cái chai không.
Bài học hay từ những câu chuyện cổ tích về trí thông minh
Trí thông minh là chủ đề phổ biến trong truyện cổ tích, khẳng định vẻ đẹp của người dân Việt Nam, biết vận dụng trí tuệ của mình trong những hoàn cảnh khó khăn để làm những việc hữu ích.
Những câu chuyện trên còn mang ý nghĩa người tốt và lương thiện sẽ được đền đáp xứng đáng. Kẻ gian ác, tham lam và bủn xỉn sẽ nhận được hậu quả thích đáng.
Truyện cổ tích ca ngợi trí thông minh, con người biết vận dụng trí tuệ của mình để làm những việc hữu ích.
