Đầu xuân gõ cửa nhà nhỏ của nghệ sỹ Lê Mai

Một sớm đầu xuân, bước vào con ngõ nhỏ nằm trên phố Phan Đình Phùng, Hà Nội, nơi cánh cửa căn phòng nhỏ ngay đầu ngõ khép hờ, tôi khẽ lên tiếng: "Bà Mai ơi". Một giọng thánh thót từ bên trong cất lên hệt như biết trước có người gọi: "Mời anh vào nhà chơi", người nghệ sỹ vồn vã mở cửa đón khách, không quên dùng thỏi son gió quết nhẹ bờ môi.

Khoan tả cảm giác bước vào bên trong căn nhà chỉ có 12m2 mà có thời báo chí từng quy chụp là: "Nhà đơn sơ của mẹ NSND Lê Khanh" như một cách trầm trọng hóa vấn đề, tôi đã ngửi thấy mùi hương trầm và sắc đào bích ngay trước sân nhà. Nghệ sỹ Lê Mai bảo rằng quyết định để trống căn nhà vườn rộng rãi trên Phú Thượng về một căn phòng nhỏ bé không thành vấn đề, miễn sao có một miếng đất nho nhỏ để bà trông cây.

Nghệ sỹ Lê Mai trong khu vườn xuân.

Niềm vui nho nhỏ của Lê Mai chính là khu vườn.

Và thế là tôi chẳng ngại đi vào câu chuyện trong không gian tĩnh lặng của buổi sớm, khi nhìn bà chăm chút cho từng ngọn cây giữa một khoảng vườn nhỏ bé. Điều tôi băn khoăn hơn cả là cuộc sống của một người nghệ sỹ lúc về già - bà Lê Mai năm nay đã 75 tuổi - sau bao kinh qua cuộc đời thì giờ, niềm vui bắt nguồn từ đâu.

Bà Lê Mai kể ngày nào cũng đi tập thể dục, hoặc là ra Hồ Tây, hoặc là về hướng Hàng Đậu thăm nghệ sỹ Kim Xuyến. "Vui lắm, vì đi đâu cũng có người nhận ra mình. Có cô lao công còn nắm tay và liên tục bảo: "Hóa ra là bà thật đấy à?".

Chẳng phải vì thế mà ở tuổi này, giọng nghệ sỹ Lê Mai vẫn ngọt dịu khiến tôi buộc phải thốt lên: "Không khác gì giọng nghệ sỹ Lê Khanh". Bà lại vui tính kể chuyện, rằng đã có nhiều người nhầm lẫn hai mẹ con vì giọng nói quá giống nhau. Căn phòng của nghệ sỹ Lê Mai nằm sát tường nhà Lê Khanh, nên con gái đi ra, đi về lúc nào bà đều nắm bắt rõ tình hình.

Lê Mai hạnh phúc với cuộc sống hiện tại.

"Con gái ở gần có bát canh cần nó cũng mang cho", Lê Mai bảo hạnh phúc lớn nhất của bà chính là con cháu. Lý do chuyển về sống trong một căn nhà nhỏ cũng chính vì các con của bà không muốn để mẹ sống một mình. Dẫu vậy, hàng ngày Lê Mai vẫn dứt khoát tự đi chợ, tự nấu cơm và ăn một mình. Có thời, bà còn mở quán bán nước chè, Lê Vy từ Pháp gọi về bảo các chị rằng cứ để yên cho mẹ... chơi đồ hàng.

Trong căn phòng nhỏ, phủ kín những bức hình kỷ niệm, những món đồ lưu niệm ở những nơi mà Lê Mai từng đặt chân đến và rất nhiều bài báo về gia đình bà. Ngày xuân, ngồi trong gian nhà nhỏ của Lê Mai nhấp một ngụm trà, bà bắt đầu vừa ngắm ảnh vừa kể chuyện, vì đối với bà, đằng sau mỗi bức ảnh đều là một câu chuyện.

Năm 2012, Lê Mai sang Pháp thăm vợ chồng con gái Lê Vy - Cyril suốt 3 tháng trời. Mới hay mối tình của "cô út" với chàng rể Pháp xuất phát từ chị Lê Vân, vì Cyril từng là khách đến thuê nhà Lê Vân cách đây đã hơn 20 năm trời. Ấy thế mà giờ, con trai lớn của Lê Vy cũng đã 19 tuổi và bắt đầu cuộc sống tự lập.

Căn phòng ấp ôm nhiều kỷ niệm của nghệ sỹ Lê Mai.

Các con của Lê Vy nói tiếng Việt rất giỏi, thường xuyên gọi điện thoại về Việt Nam cho bà. Lê Mai chia sẻ, hồi mới dọn về ngôi nhà này, cứ mỗi lần Lê Vy gọi điện hỏi mẹ đang làm gì, bà đều bảo: "Đang ngắm ảnh các con", khiến cô thắc mắc vô cùng. Cho đến khi tận mục sở thị, mới vỡ lẽ, đúng là trong căn nhà này, nhìn đâu đâu cũng thấy ảnh.

Hỏi về chuyện đóng phim, Lê Mai bảo: "Năm 2013 chả thấy ai mời nhỉ, chứ nếu mời thì bà vẫn đóng". Tình yêu nghệ thuật bên trong người nghệ sỹ đã trở thành bản năng, trong khi vốn dĩ cơ duyên đưa bà đến mới nghiệp diễn lại chính là bởi năm xưa Lê Mai quá gầy. Thời điểm bà chỉ có 36kg, quá yếu không thể đi làm nên mới được lọt vào tầm ngắm của đạo diễn cho một vai khốn khổ.

Ấy thế mà người phụ nữ nhỏ bé ấy đã kinh qua biết bao sóng gió trong đời, để đến ngày hôm nay, ngồi một mình trong căn phòng nhỏ, tự hào nghĩ về những gì đã bước qua. Bà rất tự hào về gia đình, các con cháu của mình và giờ, chẳng niềm vui nào lớn hơn được bầu bạn với mọi người, đi tập thể dục, trồng hoa, uống nước trà và trò chuyện cùng các con, các cháu.

Tết năm nay, Lê Vy vì lý do đột xuất không thể về Việt Nam đón năm mới cùng mẹ, nhưng Lê Vân thì đã rục rịch ngoài ngõ rước mẹ sang nhà Lê Khanh dùng cơm. Bà bảo nhà thì nhỏ, nhưng mấy đứa cháu vào đây nhảy nhót hết cỡ trên giường mà vẫn không thấy sập giường. Thi thoảng lại nhớ hồi còn ở Phú Thượng, nhà cao, vườn rộng, có cả giếng làng để mấy chị em cùng rửa lá dong gói bánh. Lê Mai vẫn giữ lại căn nhà đó, vì bà khao khát và trân trọng từng phút giây có đủ mọi thành viên trong gia đình đầy ắp tiếng cười.

Tường nhà phủ kín những bức hình các thành viên trong gia đình.

Bức ảnh hiếm hoi có đầy đủ các thành viên trong gia đình Lê Mai - Trần Tiến.

Nghệ sỹ Lê Mai và ba cô con gái thời trẻ.

Lê Mai khoe ảnh mình và cụ thân sinh ra bà thời còn con gái.

Tuổi 75 đầy ắp tiếng cười của nghệ sỹ Lê Mai.