NSND Lê Mai và bí quyết “đào luyện” con gái thành nghệ sĩ lớn

Ba chị em, mỗi người một vẻ nhưng tất cả đều có chung nét đẹp thuần khiết, đài các rất Hà Nội, chung tố chất làm nên một nghệ sĩ lớn, chung đức tính làm nên một người phụ nữ mẫu mực của gia đình. Đó chính là những phẩm chất tốt đẹp mà họ nhận được từ người mẹ của mình – NSND Lê Mai.

NSND Lê Mai

Làm gương cho các con

Trong giới nghệ thuật, ít có gia đình nào mà các thành viên đều là nghệ sĩ nổi danh như gia đình Trần Tiến – Lê Mai. Cả 5 người trong gia đình đều là những bậc thầy lão luyện của sân khấu với những danh vị cao quý được Nhà nước phong tặng: Cặp đôi Trần Tiến và Lê Mai đều là NSND, còn 3 người con Lê Vân, Lê Khanh, Lê Vy là NSƯT. Con đường trở thành nghệ sĩ nổi tiếng của ba chị em đều có sự tiếp lửa của người mẹ Lê Mai. Nghệ sĩ Lê Mai vốn được sinh ra trong cái nôi gia đình có truyền thống làm nghệ thuật. Bố là diễn viên trong đoàn kịch Thế Lữ, mẹ là diễn viên đầu tiên đóng vai nữ anh hùng Võ Thị Sáu. Bởi vậy khi lớn lên, bà quyết tâm đi theo nghiệp diễn, dù rằng thời điểm ấy những người làm nghệ thuật chưa được xã hội coi trọng. 3 người con của bà – Lê Vân, Lê Khanh, Lê Vy cũng vậy, máu nghệ sĩ đã chảy sẵn trong huyết quản nên lớn lên đều đòi mẹ cho đi học nghệ thuật. “Nhà mình có bố Tiến, mẹ Mai đều làm nghệ thuật, các con không biết đóng kịch, đóng phim thì phí”, NSND Lê Mai vẫn thường nói đùa với các con như vậy.

Học theo đức tính của mẹ, cả ba người con gái sau này khi đã thành danh vẫn sống rất giản dị và kín tiếng. Nói về phương pháp giáo dục con, NSND Lê Mai chia sẻ, bà không dạy con bằng những lời đao to búa lớn, chỉ rủ rỉ khuyên bảo và quan trọng là bản thân phải làm gương cho các con. Bà có niềm đam mê nghệ thuật đến nỗi, ngày sinh cô con gái Lê Khanh, vì sinh thiếu tháng nên Khanh chỉ nặng 1,8kg, không được khỏe mạnh như những đứa trẻ bình thường khác. Dẫu vậy, bà Lê Mai vẫn quyết định để con cho bà ngoại trông giúp để tiếp tục rong ruổi trên con đường công tác biểu diễn phục vụ chiến sỹ, nhân dân trong thời chiến tranh. Bà ngoại muốn con được gần mẹ, bà Mai quyết liều đưa con đi cùng chặng đường biểu diễn gian nan. Sự hết mình vì nghệ thuật của bà đã “truyền lửa” đam mê cho các con. Ngay từ tấm bé, cả ba chị em Lê Vân đã đòi mẹ theo nghiệp. Năm Vân và Vy 11 tuổi đã theo học trường múa, Khanh 15 tuổi đã vào nhà hát kịch.

Nhìn vẻ ngoài dịu dàng, đài các là thế nhưng ít ai biết ba chị em Vân, Khanh, Vy đều rất mạnh mẽ và quyết đoán. Tính cách này họ cũng học được từ mẹ Lê Mai. Trong suốt cuộc đời, bà Mai luôn tự đứng trên đôi chân của mình. Ly hôn khi mới ngoài 30, một mình lèo lái nuôi ba con nhỏ nhưng bà không để mình ngã quỵ, không chịu lụy ai. Có chết bà cũng quyết tự mình gắng gượng vượt lên. Cho đến bây giờ khi đã lên chức ông bà, con cái đã thành đạt, bà Mai vẫn sống độc lập chứ không muốn ỷ lại người khác. Lê Khanh vẫn thường bảo, chính mẹ Lê Mai là người “chèo lái con thuyền” đưa chị đến bến bờ vinh quang của sự nghiệp. Mẹ chính là người đã cứu con gái một cách “ngoạn mục”, để rồi sau này con gái bà học hành giỏi giang đỗ đạt. Chị nhớ lại năm học lớp 3, trường tiểu học Chu Văn An, vì mải mê đóng phim, đóng kịch quá mà chị quên chuyện bài vở. Đến ngày đi học, thấy mẹ đưa đi mà con cứ đứng túm áo, bà sốt ruột hỏi: “Chuyện gì hả con?” thì chị mới rụt rè bảo: “Mẹ viết hộ con cái đơn trình bày con ốm suốt nên chẳng làm bài được nhé!”. Thế là bà Mai kiên quyết dắt con đến gặp cô giáo, xin cho con được ở lại lớp. Cô giáo nói chị đủ điểm lên lớp, chỉ cần có ý thức học nhưng bà Mai vẫn một mực xin cho con học lại.

“Tôi đành ngậm ngùi ở lại lớp, nhìn các bạn lên lớp mà mặt cứ cúi gằm xuống đất, không dám ngẩng lên. Lúc xếp hàng vào lớp, bạn cũ đi lên lớp 4 trong khi mình vẫn học lớp 3, tôi mới bắt đầu ý thức được tầm quan trọng của việc học. Từ đó dù đi đóng phim hay diễn kịch về thì cũng ngồi vào bàn học bài tử tế. Khi ấy, mọi người có khen con thì bà vẫn điềm nhiên, chỉ mỉm cười, khẽ thôi. Bà không thích khoa trương, không bao giờ kể lể khoe khoang, dù trước mỗi thành công của con, bà là người vui sướng hơn ai hết. Cả một đời hi sinh, riêng niềm vui ấy, bà muốn giữ cho riêng mình”, Lê Khanh chia sẻ.

Sự nghiệp lớn nhất là gia đình

Ba chị em nổi tiếng Lê Vy, Lê Khanh và Lê Vân

Thích chăm sóc, lo toan cho gia đình và dù có lâm vào hoàn cảnh nào cũng sống cho đàng hoàng, qui củ chính là đức tính quý báu mà ba chị em Lê Vân học được từ mẹ. Bà Mai vẫn thường dạy các con rằng, sự nghiệp lớn nhất của người phụ nữ là hạnh phúc gia đình. Cả cuộc đời, bà đã cố gắng để vun đắp cho cái “sự nghiệp lớn nhất” này.

Bà lấy chồng, sinh con vào thời chiến. Ngày ấy, Trần Tiến, ông vua hài kịch thường vắng nhà đi diễn xa, một mình bà cáng đáng mọi công việc gia đình. Bị thôi việc ở Đoàn Kịch nói Trung ương, bà may mắn được nhận về Ðoàn kịch Hà Nội. Khi Lê Vân còn nhỏ, bà gửi con ở nhà trẻ nơi sơ tán của Bộ Văn hóa. Cứ tối thứ bảy, sau diễn kịch, bà lại đạp xe gần 30 cây số đến thăm con và 3 giờ sáng thứ hai lại đạp xe về Hà Nội cho đúng giờ ở đoàn kịch. Bà sợ con xa mẹ sẽ nhớ, sẽ khổ. Ngày đó, nhiều người cũng đi thăm con nhưng giữa đường thì bị bom chết, lại có người đến thăm con, nhà trẻ bị bom phải về tay không. Mỗi lần gặp bom như thế, bà Mai lại tấp xe đạp vào gốc cây đứng trốn. Rồi Lê Khanh ra đời, cân nặng 1,8 kg, bà lại khốn khổ vì con hay đau ốm, đi diễn một đêm chỉ đủ tiền mua vài viên thuốc cho con một ngày. Con út Lê Vy ra đời, bà lại lo cho Vy, vừa lo tiếp tế cho Vân và Khanh theo bố sơ tán.

“Thời kỳ ấy nhà nào cũng khó khăn, chứ không phải mình gia đình tôi. Lương ít ỏi, nhiều người trong đoàn kịch đã bỏ nghề đi bán hàng nước. Tôi cũng thuộc diện bị phê bình, “chân ngoài dài hơn chân trong”. Chính tôi lại đi bán đá cho những người đồng nghiệp bán nước. Cũng may, tôi còn có cái tủ đá để làm đá mà bán. Thậm chí có đá cũng không dám dùng phải để dành bán vì khi nhận lời với người ta rồi thì phải giao cho đủ. Hết nhận làm đá bán cho hàng chè, hàng nước, tôi lại nhận thêm đan len, may vá… Từng cái nhỏ nhặt như thế gộp vào với số lương để lấy tiền nuôi con. Cuối tuần người ta đi chơi thì mình cắm đầu vào may vá, đan len. Rồi những lúc chưa tới lượt mình diễn thì lại mang len ra tranh thủ đan. Nhiều khi bị phạt, cắt thi đua khen thưởng cũng chỉ vì làm việc riêng trong giờ nhưng khó quá đành phải liều vậy. Những lần đi diễn xa, tôi còn phải mang len đi, hễ có thời gian là trốn ra một chỗ đan trộm”, bà Mai kể.

Bà Mai lúc nào cũng đảm đang thu vén cho gia đình. Có lúc bà rất lo lắng cho cuộc mưu sinh nhưng không ai nhìn thấy điều đó bởi bà lúc nào cũng cười nói vui vẻ để không làm chồng con bận tâm. Dù khó khăn nhưng cách bà sống thì hào phóng. Với những đồng lương ít ỏi mà vẫn tổ chức, sắp xếp, cân bằng cuộc sống một cách yên ổn, nhàn nhã, đó là cái tài của bà. Sự tận tụy và hi sinh của bà Lê Mai với gia đình khiến cả ba cô con gái rất cảm động. Lê Khanh cũng học được từ bà đức hi sinh và sự chăm sóc chồng con chu toàn như thế. Nhà có người giúp việc nhưng Lê Khanh thích tự tay chợ búa, cơm nước. Chị cũng nghĩ như mẹ, giữ vững sự nghiệp quan trọng nhưng chăm sóc con cái là việc hệ trọng. Còn Lê Vy luôn coi mẹ là hình mẫu để phấn đấu khi đã lập gia đình. Có lẽ vì vậy, Vyđã không hối tiếc khi quyết định sinh con và theo chồng sang Pháp định cư khi sự nghiệp đang ở đỉnh cao. “Hạnh phúc thực sự của người phụ nữ là được sống vì chồng, vì sự thành đạt của người đàn ông mình yêu”, Lê Vy khẳng định.