Tăng thuế bảo vệ môi trường sẽ đẩy giá xăng dầu lên cao, trong khi đây là nguyên liệu đầu vào quan trọng của các ngành sản xuất.
Theo dự thảo Nghị quyết về biểu thuế bảo vệ môi trường (BVMT) sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua tại kỳ họp tháng 5-2018, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế BVMT lên kịch trần đối với các mặt hàng xăng dầu.
Muốn tăng ít nhất 1.000 đồng/lít
Cụ thể, thuế BVMT đối với mặt hàng xăng tăng từ 3.000 đồng/lít lên mức trần trong khung 4.000 đồng/lít (tăng 1.000 đồng); dầu ma-dút, dầu nhờn, mỡ nhờn đều tăng từ 900 đồng/lít/kg lên mức trần 2.000 đồng/lít/kg (tăng 1.100 đồng). Hai mặt hàng không được điều chỉnh tăng thuế BVMT trong dự thảo là nhiên liệu bay và dầu hỏa. Lý do không tăng vì nhiên liệu bay đã đánh thuế ở mức kịch khung cho phép là 3.000 đồng/lít; dầu hỏa đang đánh thuế ở mức sàn là 300 đồng/lít và để không ảnh hưởng đến đời sống của người có thu nhập thấp - đối tượng tiêu dùng nhiều dầu hỏa, trong đó có nhu cầu thắp sáng.
Thông tin từ Bộ Tài chính cho biết hết thời hạn nhận góp ý theo quy định, bộ này đã nhận được 60 ý kiến, trong đó 14 của các bộ, ngành; 42 của các địa phương; 4 của các hiệp hội, doanh nghiệp (DN) và tổ chức khác. Đáng lưu ý, trong đó 40 ý kiến nhất trí hoàn toàn với dự thảo. Một số ý kiến về câu chữ, kỹ thuật soạn thảo...
Giá xăng có thể phải "cõng" thêm thuế bảo vệ môi trường dự kiến tăng tột khung. Ảnh: Tấn Thạnh
Trong số các ý kiến chưa đồng tình, Bộ Tài chính cho rằng có ý kiến đề nghị điều chỉnh mức thuế BVMT đối với dầu ma-dút tăng từ 900 đồng/lít lên 1.200 đồng/lít hoặc lên 1.500 đồng/lít để không ảnh hưởng đến giá thành của các sản phẩm sử dụng nhiên liệu này, do đây là nhiên liệu đầu vào chủ yếu của các nhà máy điện, sản xuất kính, gốm sứ... Tuy nhiên, Bộ Tài chính lại nhìn nhận dầu ma-dút là loại chất đốt gây ô nhiễm môi trường vì chứa hàm lượng lưu huỳnh cao (từ 2.0-3.5 mg/kg), khi đốt cháy sẽ tạo ra khí sunfur dioxide (SO2), một loại khí rất độc hại cho môi trường. Vì vậy, để hạn chế việc sử dụng sản phẩm nhiên liệu hóa thạch, gây ô nhiễm môi trường, Bộ Tài chính đề nghị giữ như dự thảo nghị quyết là tăng kịch khung lên 2.000 đồng/lít.
Riêng đối với ý kiến đề xuất tăng thuế BVMT đối với dầu hỏa, có bộ ngành đánh giá nhu cầu dầu hỏa để thắp sáng ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa gần như không đáng kể vì mạng lưới điện ngày càng phủ kín. Nhu cầu dầu hỏa của cả nước hiện ở mức từ 4.500 - 5.000 m3/tháng và chủ yếu được sử dụng cho các DN sản xuất, đặc biệt là DN có vốn đầu tư nước ngoài. Do đó, cần tăng thuế BVMT đối với dầu hỏa lên 3.000 đồng/lít, tương đương với nhiên liệu bay để giảm độ chênh lệch giá với mặt hàng xăng, tránh gian lận thương mại. Bộ Tài chính tiếp thu và cho biết sẽ đưa vào dự thảo nghị quyết nhưng chỉ đề xuất tăng thuế BVMT dầu hỏa lên 2.000 đồng/lít là mức cao nhất của khung thuế BVMT hiện hành.
Như vậy, theo đề xuất của Bộ Tài chính và đã được sự đồng thuận của nhiều bộ ngành, hiệp hội DN…, nếu được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, từ ngày 1-7, tất cả mặt hàng xăng dầu sẽ tăng thuế BVMT lên kịch khung cho phép.
Có đúng bản chất bảo vệ môi trường?
Bình luận về dự thảo, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh nhận định tăng thuế BVMT vào thời điểm này là lợi bất cập hại bởi sẽ đẩy giá xăng dầu lên cao, trong khi đây là nguyên liệu đầu vào quan trọng của các ngành sản xuất. Hiện nay, hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN đang rất khó khăn, hàng Việt phải cạnh tranh khốc liệt với hàng Trung Quốc, hàng Thái tràn ngập thị trường. Điểm yếu của hàng Việt là chưa thực sự cạnh tranh được về giá, nếu chi phí đầu vào, chi phí vận tải tăng lên sẽ khiến sức cạnh tranh của sản phẩm trong nước kém đi. Đối với mặt hàng dầu hỏa, TS Lê Đăng Doanh nhận định tiêu dùng của một bộ phận người dân ở vùng sâu, vùng xa vẫn phụ thuộc vào loại nhiên liệu này. Đây là nhóm yếu thế, tác động của giá cả sẽ ảnh hưởng đến chi tiêu của họ lớn hơn so với tác động tăng giá đối với các đối tượng khác trong xã hội nên cần xem xét kỹ trước khi tăng thuế.
Theo chuyên gia kinh tế độc lập Đinh Tuấn Minh, tăng thuế BVMT xăng dầu thực chất có một phần để bù đắp vào phần hụt thu thuế nhập khẩu xăng dầu do chính sách hội nhập. Cho nên lý luận của cơ quan soạn thảo là thu thuế BVMT để chi cho BVMT là chưa đúng bản chất. Trong bối cảnh thu ngân sách giảm, việc tăng thu là cần thiết và tăng thuế xăng dầu là cách dễ làm vì không phải do thuế tăng mà giảm tiêu thụ. Ông Đinh Tuấn Minh nêu quan điểm không đồng tình với cách đặt vấn đề của cơ quan soạn thảo, "nhân danh" thuế BVMT để tăng thu bù đắp cho nguồn thu của sắc thuế khác.
