Nhiều người yêu hoa, có thú chơi hoa sen nhưng có lẽ chưa hiểu hết được ý nghĩa hoa sen trong cuộc sống thường ngày, trong phong thủy, Phật giáo và cả tình yêu đôi lứa.
“Trong đầm gì đẹp bằng sen/ Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng/ Nhị vàng bông trắng lá xanh/ Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” là những câu ca dao mà có lẽ không ai là không nằm lòng. Luôn khoe sắc, tỏa mùi thơm cuốn hút và không bao giờ bị hòa lẫn giữa những thứ "hôi tanh" khác, hoa sen đi vào đời sống với rất nhiều ý nghĩa.
Ý nghĩa hoa sen trong Phật giáo
Hoa sen xuất hiện nhiều trong Phật giáo: Phật Quan Âm ngồi trên đài sen, khi lễ Phật hai bàn tay chắp lại làm thành hình hoa sen chưa nở - kiểu lễ Liên hoa hợp chưởng, trong các công trình phật giáo nổi tiếng như chùa Một Cột, tháp Cử Phẩm liên hoa ở chùa Bút Tháp, chùa Tây Phương,… đều thể hiện một vai trò quan trọng, ý nghĩa hoa sen nhất định đối với tín ngưỡng.
Theo đó, trong Phật giáo, hoa sen được biết đến với sự tinh khiết, thức tỉnh và trung thành bởi vì nó mọc lên từ những vùng nước bùn lầy, hôi bẩn song lại giữ được bản thân hoàn toàn trong sạch. Trong thần thoại Ai Cập, hoa sen được xem như một dấu hiệu của sự tái sinh với việc phá vỡ bề mặt nước mỗi buổi sáng cũng gợi lên ước muốn vươn lên đón ánh mặt trời, điều này được liên tưởng đến sự giác ngộ hoặc khả năng nhận ra Phật tính của con người.
Hoa sen có nhiều màu sắc khác nhau, và mỗi màu sắc thì lại mang một ý nghĩa riêng biệt:
- Hoa sen xanh: Biểu tượng của tinh thần về trí tuệ và kiến thức. Trong nghệ thuật Phật giáo, hoa sen xanh luôn được thể như một phần mở và và sẽ không bao giờ quan sát thấy phần trung tâm.
- Hoa sen trắng: Đây là đại diện cho một trạng thái tinh thần tinh khiết, của sự hoàn hảo tinh thần. Nó cũng liên quan đến sự tịnh tâm bản chất của một người.
- Hoa sen tím: Màu hoa này có sự liên quan với các giáo phái huyền bí. Nó có thể được hiển thị như là một bông hoa nở hoặc búp hoa. Bốn cánh hoa sen tím là đại diện cho một trong những lời dạy của Đức Phật dẫn đến thức tỉnh bản thân và được coi là một trong những sự thật cao quý.
- Hoa sen hồng: Đây là hoa sen tối cao và được coi là hoa sen đích thực của Đức Phật.
- Hoa sen đỏ: Hoa sen này tượng trưng cho trái tim và ý nghĩa của nó có liên quan đến tình yêu và từ bi.
Ý nghĩa hoa sen trong tình yêu
Hoa sen cũng chính là biểu tượng của sự hoàn hảo, thuần khiết, tượng trưng cho bản chất nguyên nguyên thủy của trái tim. Hoa là hình ảnh đại diện cho tình tình yêu trong sáng, thủy chung, sự đam mê trong tình yêu và không vướng phải những sai trái.
Trong đó, hoa sen màu đỏ là đại diện lớn nhất. Theo quan niệm phong thủy, nếu bạn đang mong muốn có một tình yêu chân thực trong đời và sắp tới muốn tiến đến một cuộc hôn nhân hạnh phúc, nên dùng biểu tượng hoa sen hoặc trưng hoa sen trong nhà, ở môi trường làm việc. Như vậy sẽ mang lại nhiều sự thuận lợi và may mắn.
Ý nghĩa hoa sen trong phong thủy
Trong thuật phong thủy, từ xa xưa đã sử dụng hình ảnh các loài hoa để bổ trợ nguồn khí tốt cho gia chủ mà ngôi nhà. Có nhiều loài hoa đẹp với những ý nghĩa sâu sắc và hoa sen là một trong những loài hoa mang nhiều ý nghĩa phong thủy vô cùng đặc biệt.
Hoa sen tượng trưng cho sự thanh cao, thoát tục, sống trong bùn đen nhưng luôn giữ được sự tinh khiết. Khi trưng bày các vật phẩm trong nhà như đĩa sen, cành sen, đèn thờ hoa sen… thì sẽ khiến cho không gian trở nên ấm cúng, thanh tịnh và nhẹ nhàng hơn.
Bên cạnh đó, việc treo tranh có hình hoa sen trong nhà cũng có tác dụng điều hoà khí vượng, tăng cường những nguồn năng lượng về sức khoẻ cho ngôi nhà, giúp gia chủ gỡ bỏ mọi ưu phiền, tĩnh tâm, an hưởng hạnh phúc.
Hình ảnh hoa sen gắn liền với người phụ nữ Việt
Hoa sen còn là loài hoa tượng trưng cho vẻ đẹp hình thể và tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam.
“Cổ tay em trắng như ngà/ Đôi mắt em liếc như là dao cau/ Nụ cười như thể hoa ngâu/ Cái khăn đội đầu như thể hoa sen”. Ý nghĩa hoa sen gắn với hình ảnh người phụ nữ Việt trong tà áo dài thướt tha, đầu đội nón lá và tay ôm bó hoa sen, khiến người nhìn cảm thấy xuyến xao.
Cùng với đó, sức sống của hoa sen có những điểm tương đồng với đức tính của người phụ nữ Việt, chịu thương chịu khó, luôn hy sinh và khiêm nhường, song cũng thật mạnh mẽ và nổi bật.
Đồng thời, hoa sen cũng thể hiện sự tôn kính, tôn nghiêm, rất phù hợp để dành tặng cho mẹ hay người phụ nữ mà bạn tôn kính.
Ý nghĩa hoa sen trong đời sống người Việt Nam
Trong văn hóa Việt Nam, hoa sen không chỉ là loài hoa đẹp mà còn là biểu tượng văn hóa trong tâm thức người Việt, là biểu tượng của nhân cách người Việt. Đây cũng là loài hoa duy nhất hội tụ đủ trong mình những ý nghĩa nhân sinh cao quý, ý nghĩa triết học, ý nghĩa âm dương ngũ hành và sự vươn dậy mạnh mẽ, một ý chí sống mãnh liệt như dân tộc Việt Nam. Chính vì thế, hoa sen được công nhận chính thức là Quốc hoa Việt Nam vào ngày 2.9.2011, là biểu tượng của nền văn hóa Việt.
Ngày 1.11.2002, Hãng Hàng không quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) chính thức khai trương biểu tượng (logo) mới - cánh hoa sen vàng trên nền xanh dương. Bỏ qua những biểu tượng khác như trống đồng, cây tre, nón lá,… hãng hàng không này đã quyết định chọn bông sen sáu cánh. Từ đó đến nay, hình tượng bông sen càng trên bay trên bầu trời đã giúp hình ảnh Việt Nam được lan tỏa rộng rãi hơn.
Trong đời sống người Việt Nam, sen còn là một món quà quý. Hoa sen được dùng để ướp trà sen, tim sen được lấy từ hạt sen làm trà xuất khẩu. Hạt sen, củ sen hay ngó sen là những món ăn hấp dẫn trong ẩm thực việt. Và những bộ phận khác của sen cũng có thể làm thuốc chữa một số bệnh như cao huyết áp, băng huyết hay mất ngủ…
