Tùy vào mỗi độ tuổi mà cách giáo dục trẻ nhỏ của bố mẹ sẽ thay đổi linh hoạt. Đặc biệt là trẻ tuổi dậy thì, bố mẹ cần dành sự quan tâm nhiều hơn để nuôi dạy trẻ đúng cách.
Thực tế, trẻ em ngày nay được chăm sóc và nuôi dưỡng trong môi trường có điều kiện tốt nhất, vậy nên tuổi dậy thì của trẻ thường sẽ đến sớm. Khi con bước vào độ tuổi dậy thì, hầu hết bố mẹ đều cảm thấy vô cùng lo lắng, bởi vì ở cái tuổi “bé chưa qua, lớn chưa tới” thường sẽ khó dạy bảo hơn những độ tuổi khác.
Sự thay đổi đáng kể về mặt tâm sinh lý khiến cho nhiều đứa trẻ bước vào giai đoạn “nổi loạn”, ương bướng và thường không nghe lời bố mẹ.
Ngoài tâm sinh lý, thể chất và trí tuệ của trẻ tuổi dậy thì cũng có sự tăng trưởng nhanh chóng, đặc biệt là đặc điểm về giới cũng dần được bộc lộ rõ ràng. Để có thể dễ dàng giáo dục trẻ và trở thành người bạn của con trong độ tuổi này, bố mẹ phải có sự quan sát kỹ lưỡng để hiểu rõ những thay đổi của trẻ. Đồng thời, bố mẹ nên bổ sung đầy đủ kiến thức cần thiết để đưa ra phương pháp giáo dục đúng đắn và hiệu quả nhất.
Trong cuộc sống, một số trường hợp đã chứng minh việc nhiều bà mẹ vẫn tỏ ra rất lơ là trong vấn đề giáo dục giới tính cho con ở độ tuổi dậy thì, mà không ý thức được tầm quan trọng của nó. Chẳng hạn như đưa con khác giới vào những nơi “tế nhị” thuộc công cộng, ví dụ như nhà vệ sinh, nhà tắm hay phòng thử đồ,...
Cụ thể là câu chuyện của chị Y Na (sống ở Trung Quốc) mới xảy ra gần đây. Chị có một cậu con trai 6 tuổi có tính cách khá nghịch ngợm, tên là Tiểu Cường. Vào ngày cuối tuần, chị Y Na đưa Tiểu Cường đến Trung tâm thương mại mua sắm.
Dạo được vài tiếng thì chị có nhu cầu muốn đến nhà vệ sinh. Tuy nhiên, chị lại không dám để cậu con trai một mình ở bên ngoài, vì sợ cậu bé đi lạc hoặc bị bắt cóc. Vì vậy, chị đã đưa Tiểu Cường đi theo mình vào nhà vệ sinh dành cho nữ.
Trong nhà vệ sinh lúc này đang có khá nhiều người, và một cô gái trẻ khi nhìn thấy chị Y Na dắt cậu con trai vào, liền lịch sự nhắc nhở: “Chị có thể dẫn con vào phòng vệ sinh nam ở đối diện không ạ! Vì đây là phòng nữ nên sẽ hơi bất tiện”. Nghe vậy, chị Y Na cảm thấy có một chút khó chịu, nhưng chỉ im lặng liếc đối phương một cái. Cô gái trẻ cũng không nói thêm gì, mà tỏ vẻ bất lực.
Sau một lượt xếp hàng chờ thì cũng đến được chị Y Na, lúc này chị bảo con trai đứng đợi chị vài phút. Nhưng sự việc không ngờ đã xảy ra, và cô gái trẻ khi nảy lại tiếp tục tìm đến chị. Cô phàn nàn cho biết, trong lúc cô đi vệ sinh thì cậu bé đã từ dưới vách ngăn nhìn vào, thậm chí là nghịch ngợm ném những cục giấy được vo lại vào phòng vệ sinh của cô. Vì thế, cô gái trẻ đã yêu cầu chị Y Na giáo dục lại con trai khi trở về nhà.
Nghe được câu chuyện, chị Y Na mặt nóng bừng vì tức giận. Tuy nhiên, điều bất ngờ là chị không hề tỏ thái độ áy náy mà ngược lại còn quát lớn vào mặt cô gái: “Con trai tôi mới 6 tuổi thì biết gì chứ! Cô thật không biết xấu hổ mà còn vu oan cho thằng bé”. Trước phản ứng ngang ngược của chị, cô gái run lên vì tức giận, nhưng thậm chí cô còn không thể phản bác lại.
May mắn thay, có một người khác cũng đã tận mắt chứng kiến sự việc trên, nên đã kịp thời lên tiếng nói giúp cô gái trẻ: “Sao chị lại không biết phải trái như vậy, chính tôi cũng đã nhìn thấy hành động của thằng bé, con trai cô không oan đâu!” Lúc này, mọi người đều dồn những ánh mắt khó chịu vào chị, không còn cách nào khác chị Y Na liền vội vàng bế con đi.
Nhiều người cho rằng, cách giáo dục của người mẹ trong trường hợp trên chưa phù hợp. Mặc dù đứa trẻ còn nhỏ, nhưng việc dạy con ý thức về giới tính và là vấn đề quan trọng mà mỗi ông bố bà mẹ nên thực hiện càng sớm càng tốt. Các chuyên gia có lời khuyên rằng, nếu bố mẹ không muốn ảnh hưởng xấu đến lối sống và quá trình hình thành tính cách của trẻ sau này, hãy kịp thời đưa ra phương pháp giáo dục phù hợp.
Không đưa con khác giới vào những nơi “tế nhị” thuộc về công cộng
Khi đưa trẻ ra ngoài, việc bố mẹ cảm thấy bất tiện nhất là lúc cần vào nhà vệ sinh hay phòng tắm công cộng, nếu chỉ đi một mình cùng với trẻ. Bởi vì những nơi “tế nhị” như thế này thường rất đông người, để thể hiện sự tôn trọng và lịch sự dành cho mọi người xung quanh thì bố mẹ không thể dắt con khác giới vào cùng. Đồng thời, đây cũng là một hành động đúng đắn mà bố mẹ cần làm gương cho trẻ noi theo.
Tuy nhiên, sự lo lắng của bố mẹ trong vấn đề để trẻ một mình ở bên ngoài là hoàn toàn chính đáng. Trong khi hầu hết đứa trẻ nào trong độ tuổi từ 3 tuổi trở lên đều rất hiếu động, và tò mò về mọi thứ xung quanh.
Vì vậy, trẻ rất dễ đi lạc hay bị kẻ xấu dụ dỗ, nếu như bố mẹ không có bên cạnh để kiểm soát. Vì thế ở tình huống này, mẹ để con ở ngoài thì lo lắng “đứng ngồi không yên”, dắt con theo thì “ngượng chín cả mặt”.
Nhưng thực tế, bố mẹ đều có thể xử lý ổn thỏa cả hai vấn đề trên, bằng cách gửi trẻ đến bác bảo vệ hay cô lao công gần đó, hoặc thậm chí là khu vực an ninh tại điểm đến. Đây sẽ là lựa chọn vừa an toàn, vừa đem lại hiệu quả nhất trong tình huống này mà bố mẹ có thể tham khảo.
Bố mẹ cần tránh đưa con khác giới vào những nơi công cộng như phòng tắm, nhà vệ sinh. Điều này sẽ khiến cho nhận thức về giới của trẻ bị "lệch lạc".
Dạy cho trẻ hiểu, con trai và con gái khác nhau
Bố mẹ đừng nên mắc phải sai lầm, khi nghĩ rằng trẻ vô tư chưa biết gì. Các chuyên gia nhắc nhở, trẻ từ 3 tuổi trở lên đã có những sự nhạy cảm nhất định trong mọi thứ. Vì vậy, bố mẹ nên dần dần bổ sung cho trẻ kiến thức cần thiết về đặc điểm giới tính thông qua một số cuốn sách, tranh khoa học để hướng dẫn và chỉ dạy cho trẻ.
Đặc biệt, những hành vi thân mật quá mức của bố mẹ cần hạn chế thể hiện trước mặt trẻ. Đồng thời, bố mẹ cũng nên tinh ý hơn trong những lời nói và hành động thể hiện tình cảm dành cho con. Bởi vì, nếu bộc lộ “quá trớn” thì bố mẹ sẽ vô tình làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển tâm sinh lý của con ở độ tuổi này.
Trong trường hợp gia đình có đủ cả “nếp” và cả “tẻ”, bố mẹ cần dạy con, có những việc làm nên thực hiện riêng tư thay vì các con cùng làm. Chẳng hạn như vấn đề về tắm rửa, đi vệ sinh, thay đồ,... thậm chí là khi các con đến độ tuổi nhất định, bố mẹ cần tách con ra để trẻ ngủ phòng riêng của mình.
Khi đến độ tuổi phù hợp, trẻ cần được giáo dục kiến thức về giới, để tránh "xâm phạm" đến những vấn đề thuộc về cá nhân.
Tôn trọng quyền riêng tư của con và lắng nghe con nhiều hơn
Không chỉ người lớn cần có không gian riêng tư, và những bí mật giấu kín cho bản thân mà trẻ nhỏ đang ở độ tuổi “dở dở ương ương” cũng vậy. Lúc này, cách giáo dục nghiêm khắc và ép buộc trẻ là hoàn toàn không có tác dụng. Thay vào đó, bố mẹ cần nhẹ nhàng khuyên dạy, thể hiện sự tôn trọng và lắng nghe trẻ nhiều hơn.
Điều quan trọng nhất nếu bố mẹ muốn làm bạn cùng con ở độ tuổi này, đó là đặt mình vào vị trí của con trong mọi vấn đề, để có thể hiểu và nắm bắt được tâm sinh lý của con. Như thế, khi gặp khó khăn trong học tập hay cuộc sống thì trẻ sẽ tin tưởng để chia sẻ với bố mẹ và nhờ bố mẹ giúp đỡ.
Tuyệt đối bố mẹ đừng nên có những hành vi như xem lén điện thoại, nhật ký của con. Bởi vì sự kiểm soát, tò mò quá mức sẽ tạo cho trẻ cảm giác bị ngột ngạt và xâm phạm tự do. Lúc này, nếu bố mẹ càng làm đủ mọi cách để “theo dõi” trẻ, trẻ sẽ càng thờ ơ và xa lánh bố mẹ hơn.
"Làm bạn" với con ở tuổi dậy thì, là cách tốt nhất để hiểu con và từ đó có phương pháp giáo dục phù hợp.
