Những lời khen đúng cách giúp trẻ hiểu rằng, làm việc chăm chỉ và kiên trì thì sẽ có nhiều cơ hội thành công hơn.
Trong cuộc sống, chúng ta thường gặp những tình huống bố mẹ khen "Con giỏi quá! "Con thông minh quá!" hay "Con mẹ là giỏi nhất"...
Thực tế, khuyến khích và khen ngợi trẻ là một cách giáo dục tốt nếu sử dụng tốt sẽ mang lại hiệu quả rất tốt.
Trẻ nhỏ cần được khen, công nhận từ bố mẹ để nâng cao sự tự tin vượt qua khó khăn, cũng như kích thích sự nhiệt tình và chủ động của trẻ. Đồng thời, việc bố mẹ dùng lời khen để động viên con cũng có thể khiến mối quan hệ giữa trở nên gần gũi.
Tuy nhiên, cách khen “Con thật tuyệt vời”, "Con giỏi quá" khiến trẻ chưa cảm nhận đủ chân thành. Từ góc độ tâm lý học, dưới đây là một số lời khuyên về cách khen ngợi con đúng cách.
Phương pháp khen ngợi chân thành
Một số bố mẹ có thể không giỏi khen ngợi con mình và chưa biết cách dùng từ ngữ chính xác để miêu tả con giỏi ở điểm nào.
Theo chuyên gia, bố mẹ nên khen con một cách chân thành, không nên cường điệu hay chiếu lệ. Vì xét theo góc độ tâm lý học, điều trẻ cần là được bố mẹ thực sự công nhận.
Ví dụ, khi thành tích của trẻ ở mức trung bình, không có gì nổi bật hoặc trẻ làm được những việc nên làm, bố mẹ không nên khen trẻ “Con thật tuyệt vời”.
Hãy tưởng tượng, một đứa trẻ 7 hoặc 8 tuổi tự mình rót một cốc nước. Điều này không bình thường nhưng mẹ lại nói: "Con yêu, con thật tuyệt vời".
Trẻ sẽ rất bối rối: Phải chăng bố mẹ không tìm được những điều tốt đẹp ở mình, nên chỉ khen ngợi mình một cách chiếu lệ? Theo cách này, trẻ không có ý thức về giá trị.
Mặt khác, một số trẻ sẽ phát triển tâm lý lệ thuộc do được bố mẹ khen ngợi quá mức, nếu người khác không khen ngợi, trẻ sẽ cảm thấy mình không có giá trị, sẽ chán nản và muốn bỏ cuộc.
Nếu muốn khen trẻ, có thể nói: “Mẹ thấy con tự rót nước. Khả năng tự chăm sóc bản thân của con ngày càng tốt. Mẹ rất hài lòng!”
Lời khen ngợi này khá phù hợp, cho thấy người mẹ bày tỏ niềm vui, trẻ cũng biết rằng người mẹ đã nhìn thấy sự tiến bộ của mình ngày càng, theo cách này lời khen sẽ có tác dụng.
Phương pháp mô tả Kuwa
Một số từ được sử dụng phổ biến nhất để khen ngợi trẻ là “Con thật tuyệt” hoặc “Con đã làm rất tốt”, nhưng thực tế, những câu này không thực sự tạo động lực cho trẻ.
Từ góc độ tâm lý học, nhiều trẻ thường không hiểu được nhiều tầng ý nghĩa đằng sau một câu.
Vì vậy, bố mẹ nên giải thích cơ sở của việc “khen con giỏi” để con hiểu được “tuyệt vời” ở đâu, từ đó sẽ củng cố hành vi này vào lần sau.
Cách đúng là khen ngợi trẻ bằng cách mô tả cụ thể những gì trẻ đã làm, thường theo mẫu sau: Một số điều trẻ đã đạt được + so sánh theo chiều ngang + điều trẻ đã làm tốt + cảm xúc hoặc phản hồi tích cực của bố mẹ.
Ví dụ, sau khi trẻ làm xong việc nhà, bố có thể khen như thế này: “Con mới 5 tuổi, đã tự mình làm xong việc nhà, tự rửa bát và dọn dẹp bếp lò cẩn thận, con đã dọn sạch hơn mẹ. Điều đó thật tuyệt, mẹ rất tự hào về con!
Kiểu khen ngợi này có thể cho trẻ biết bản thân làm tốt điều gì, dễ dàng thúc đẩy trẻ tiếp tục làm tốt hơn.
Khẳng định sự nỗ lực và kiên trì
Khi khen ngợi con, bố mẹ không nên chỉ tập trung vào kết quả, mà bỏ qua sự nỗ lực, kiên trì của trẻ trong quá trình đó.
Ở góc độ tâm lý học, trẻ em vốn đã rất nản lòng nếu không đạt được kết quả tốt. Nếu bố mẹ nhắc lại về kết quả, dù tốt hay xấu thì đó sẽ là "một cú đâm khác" vào trẻ. Vì vậy, khi bố mẹ khen con thì nên nhấn mạnh sự nỗ lực, kiên trì.
Ví dụ, bố mẹ có thể khen con: “Mặc dù lần này con không hoàn thành nhiệm vụ một cách hoàn hảo, nhưng mẹ thấy con đã nỗ lực rất nhiều để hoàn thành nhiệm vụ. Đó là thứ mà hầu hết mọi người không có. Mẹ tin rằng con đang tiến gần hơn đến thành công."
Những lời khen ngợi như vậy có thể giúp trẻ hiểu rằng, làm việc chăm chỉ và kiên trì thì sẽ có nhiều cơ hội thành công hơn.
Ngoài ba thủ thuật này, mẹ cũng có thể khen ngợi hành vi và tính cách của con nhiều hơn, để củng cố hành vi, phát triển phẩm chất, tính cách tốt.
