Cố nghệ sĩ Ánh Hoa đã để lại ấn tượng sâu đậm với khán giả bằng hình ảnh người mẹ hồn hậu, khắc khổ.
Ánh Hoa là nghệ sĩ gạo cội được đông đảo khán giả yêu mến. Nhưng cố nghệ sĩ lại có cuộc đời buồn và khổ cực hơn cả những vai diễn khắc khổ trên phim. Mẹ Út Trong của phim Đất Phương Nam đã lấy đi của khán giả nhiều nước mắt bởi cả chuyện phim và chuyện đời.
Người mẹ hiền lành, giàu đức hy sinh của màn ảnh
Diễn viên Ánh Hoa từng chia sẻ bà biết hát trước biết nói. Bởi vậy 7 tuổi bà đóng vai Nghi Xuân trong tuồng Phạm Công Cúc Hoa, lên 12 đóng Na Tra tuồng Na Tra Lóc Thịt. Nhờ thế từ nhỏ Ánh Hoa mang danh thần đồng. Càng lớn, bà ca càng "mùi", được mệnh danh là "Út Trà Ôn 2" vì cách hò vọng cổ êm và buồn giống hệt vua vọng cổ. Năm tháng xuân thì, Ánh Hoa có đủ mọi thứ: nhan sắc, sự nghiệp và tình yêu với cố nghệ sĩ Minh Chí.
Cơ duyên phim ảnh của bà bắt đầu từ năm 1992, khi đoàn làm phim Người Tình (L'Amant) đến tận nhà, mời bà vào vai bảo mẫu của một gia đình. Từ lần thử vai đầu tiên, đạo diễn người Pháp Jean Jacques Annaud lập tức bị thuyết phục bởi lối diễn mộc mạc, tự nhiên của bà. Bộ phim trở thành hiện tượng, mang về cho bà nhiều cơ hội diễn xuất mới, trong đó có tác phẩm Mùi Đu Đủ Xanh của đạo diễn Trần Anh Hùng (năm 1993). Với nhân vật bà Ti - quản gia một gia đình giàu có, bà để lại ấn tượng sâu đậm bởi khuôn mặt, giọng thoại đậm chất Nam bộ. Vai diễn mang lại thù lao lớn nhất của bà lúc ấy - 50 triệu đồng.
Đến phim Đất Phương Nam (1997), nghệ sĩ Ánh Hoa vào vai bà Tám Luông, một người mẹ Nam bộ hiền lành, giàu đức hy sinh, người nông dân thấp cổ bé họng trong thời kỳ Pháp thuộc. Trong tập 2, bà chấp nhận chia tay chồng để dẫn người con nuôi là An (Hùng Thuận) và con gái Út Trong đi trốn khỏi sự hãm hại của gia đình hội đồng. Ở tập 9, bà lại đau khổ chứng kiến gia đình tan tác khi những người con của bà quyết chiến để bảo vệ đất, có người phải bỏ mạng, Út Trong bị bắt đi.
Dù chịu sự bất công, chứng kiến sự mất mát, nhưng bà dường như không khóc bao giờ. Chỉ bằng ánh mắt khắc khổ, khán giả đã không khỏi xót xa với số phận của bà và những người dân chịu nhiều áp bức thời đó.
Trong bộ phim Đồng Tiền Xương Máu, nghệ sĩ Ánh Hoa vào vai bà Khải. Trong bối cảnh những năm thay đổi cơ chế thị trường, ông Khải và Toàn - người con trai cả (Chi Bảo) có nhiều xung đột về tư tưởng và sự nghiệp, cả cô con gái Lan Anh (Trương Ngọc Ánh) cũng từ bỏ gia đình, chạy theo tình yêu cùng chàng kỹ sư nghèo.
Dù chỉ diễn vai phụ nhưng bà đã thể hiện tốt vai trò của một người mẹ, người vợ khi luôn canh cánh lo âu cho chồng và ba người con. Khi mọi chuyện bị đẩy lên cao trào, bà Khải luôn là người đứng giữa, cố gắng dung hòa để giữ hạnh phúc cho gia đình.
Nếu tính trọn vẹn sự nghiệp, bà đóng hơn 200 vai. Bà diễn bi nhiều, khóc nhiều, về già thì nước mắt "như sương đêm hè". Bà chia sẻ: "Tôi có hơn 200 vai diễn bà lão, người mẹ chịu nhiều mất mát, đau thương. Hầu như vai nào tôi cũng khóc và lấy nước mắt khán giả. Nhiều người nói "vai diễn vận vào người" nhưng tôi không thấy sợ nữa. Đời người nhiều bi kịch lắm, tới giờ tôi chỉ sợ mất niềm tin vào cuộc sống. Vì thế tôi đóng phim để không mất niềm tin".
Cuộc đời bi kịch hơn cả phim
Nghệ sĩ Ánh Hoa và nghệ sĩ Minh Chí có một mối tình đầy sóng gió. Bà nảy sinh tình cảm với đàn anh hơn 17 tuổi khi ca diễn chung. Minh Chí từng phải hầu tòa vì bị ba Ánh Hoa tố cáo. Bà bầu 6 tháng cũng là lúc chồng đi tù, lúc Minh Chí ra tù thì bà đã sinh con gái đầu lòng. Chuyện tình rầm rộ hủy hoại sự nghiệp của Minh Chí. Ông nỗ lực quay lại nghề, lập gánh hát 2 lần vẫn sớm tan rã. Khi cay đắng nhận ra mình không còn đường quay lại, Minh Chí buông bỏ nhưng chưa từng oán thán hay trách Ánh Hoa.
Hai vợ chồng đã cùng nhau mua trả góp căn nhà nhỏ ở Sài Gòn. Bà nghỉ hát, bán cơm tấm, vợ chồng đỡ đần nhau sống qua ngày. Quán cơm tấm nổi tiếng đến mức trong khu vực cứ hỏi người dân là biết. Sau khi nhận được cát-xê 50 triệu đồng từ phim Mùi Đu Đủ Xanh, bà đưa tiền về sửa sang lại căn nhà. Nhưng chỉ 10 ngày sau khi bà trở về nhà thì chồng mất. Khi ấy mọi thứ ập đến quá nhanh bà thấy tiền bạc, danh vọng, quyền lực... đều trở nên vô nghĩa với mình.
Sau đó, bà lại đau đớn nhìn 4 người con lần lượt qua đời. Bà kể về sự ra đi của con gái đầu mất ngay hôm 30 Tết: "Cái chết ập đến gia đình tôi bao giờ cũng choáng váng, đột ngột và thảng thốt. Tôi nhớ gương mặt non nớt, xanh xao của đứa con gái lên 10 với ánh nhìn trân trối ám ảnh. Nó đau 5 ngày rồi đi lặng lẽ". Con thứ 2 của bà mất năm 2016, con thứ 3 mất năm 50 tuổi. Khi trong nhà chỉ còn hai mẹ con thui thủi, con trai út của bà qua đời năm 24 tuổi do tai nạn giao thông.
Chỉ còn lại một mình, bà Ánh Hoa bán nhà đi, lấy tiền lãi hàng tháng thuê 1 căn nhà nhỏ hơn. Bà cứ sống cô độc như vậy hơn 20 năm. Trưa ngày 1/11/2020, nữ diễn viên sinh năm 1941 đột ngột qua đời trong sự tiếc thương của người thân, đồng nghiệp và người hâm mộ.
