Lưu ý chăm sóc khi nhà có cả trẻ em, người lớn mắc sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết đang có nguy cơ bùng phát mạnh nhất từ trước đến nay. Từ đầu năm tới ngày 31/7 có 105.000 ca mắc, song mới đến ngày 18/8 đã tăng vọt lên 130.000 người. Nhiều gia đình có 4 thành viên, thì 3 người nằm viện. Để dịch trôi qua êm đềm, hãy ghi nhớ 5 điều sau.

Triệu chứng mỗi người mỗi khác

Có nằm mơ chị Lệ Chi (32 tuổi, TP HCM) cũng không nghĩ cả nhà sốt xuất huyết. Triệu chứng khác hẳn nhau, nên lúc đầu ai cũng nhầm với cảm, cúm, sốt virus. Chị sốt nóng kèm đau đầu, đau chân tóc, đến mức không dám chải lược. Ông xã sốt lạnh, đắp 2-3 chăn vẫn run, ngay sau đó lại nóng rực toát mồ hôi. Trong khi cô con gái 3 tuổi sốt cao liên tục 3 ngày, kèm đau họng. Điểm chung duy nhất có lẽ là chán ăn, miệng đắng ngắt, giấc ngủ chập chờn.

Triệu chứng phát ban cũng muôn hình vạn trạng. Con chị phát ban đỏ toàn thân từ ngày thứ 3. Ông xã chỉ nổi ban cục bộ (lưng, tay) ngày thứ 6, nhưng ngứa. Riêng chị lại không hề hấn gì. Người phát ban sớm thường lâu khỏi hơn, phát ban muộn là sắp hết bệnh.

Liều hạ sốt trẻ em khác người lớn

Trong 3 ngày đầu khởi sốt, cả nhà không cần vào viện. Nằm viện sớm, vừa gây mệt mỏi và ức chế cho cả bác sĩ lẫn bệnh nhân, lại khổ cả người thân vạ vật chăm sóc. Giai đoạn này, chỉ cần dùng thuốc hạ sốt và giảm đau chứa paracetamol. Tuyệt đối không dùng aspirin, ibuprofen vì chúng làm tăng nguy cơ xuất huyết.

Nhà có cả người lớn và trẻ em, cần đặc biệt lưu ý đến liều thuốc hạ sốt. Trẻ em dùng liều 10-15mg/kg cân nặng mỗi lần (ví dụ, trẻ nhỏ 17-25kg có thể uống một gói Hapacol 250mg). Nếu trẻ tái sốt, uống lại sau 4-6 giờ. Tổng liều trong 24h, trẻ nhỏ không uống quá 1.000mg paracetamol (4 gói hạ sốt 250mg), còn người lớn dùng không quá 2.000mg (4 viên hạ sốt 500mg).

Xét nghiệm 3 ngày liên tiếp

Xét nghiệm máu không phải lúc nào cũng ra bệnh ngay. Anh Huấn (41 tuổi, Hà Nội) hai lần xét nghiệm vào ngày thứ 2 và 5 đều cho kết quả âm tính giả. Đến ngày thứ 9, anh bất ngờ chảy máu chân răng không ngừng, nhập viện cấp cứu mới cho dương tính, lúc này tiểu cầu đã xuống ngưỡng nguy hiểm.

Tiểu cầu ở người khỏe mạnh là 150.000-450.000 G/L. Song, sốt xuất huyết có thể làm tiểu cầu sụt cực nhanh. Tụt xuống dưới 50.000 G/L là phải truyền tiểu cầu ngay. Do đó, nếu nghi ngờ sốt xuất huyết, cần xét nghiệm tiểu cầu 3 ngày liên tiếp (ngày thứ 4-5-6). Nếu ngày thứ 6, tiểu cầu có xu thế đi xuống, thì ngày thứ 7 xét nghiệm tiếp. Còn nếu ngày thứ 4-5 thấp, thứ 6 bắt đầu tăng lên, thì không cần làm nữa.

Nhập viện ngay nếu bệnh trở nặng

Ở viện mới thấy, nhập viện chậm trễ là lãnh đủ hậu quả khó lường. Bố con anh Tú (32 tuổi, Đồng Nai) đi cấp cứu trong tình trạng choáng, vừa vào viện là truyền tiểu cầu ngay. Nằm viện 3 ngày, nghe tin phòng bên có người tử vong do sốt xuất huyết, ai cũng bàng hoàng.

Từ cuối ngày thứ 3 trở đi, sốt xuất huyết bước vào giai đoạn nguy hiểm. Người bệnh cần được theo dõi sát sao. Nếu thấy mệt lả, đau bụng, nôn nhiều, đau tức vùng gan, tiểu ít, chân tay lạnh, chảy máu răng hay mũi... là phải nhập viện ngay. Nếu mắt đỏ như máu là xuất huyết đáy mắt, nguy cơ mù rất cao. Nếu nôn ra máu hoặc đi tiêu phân đen là xuất huyết dạ dày. Còn đau đầu dữ dội hoặc lơ mơ là xuất huyết não, cực kỳ nguy hiểm.

Kiêng khem đủ thứ cho cả nhà

Sau 10 ngày “chiến đấu” với sốt xuất huyết, chị Lan (29 tuổi, TP HCM) đúc kết cả tá kinh nghiệm kiêng khen cho cả nhà. Bệnh do virus nên không cho con uống kháng sinh. Truyền dịch sớm dễ gây tràn dịch màng phổi. Tốt nhất, nên uống 1-1,5 lít nước oresol mỗi ngày để bù nước và điện giải. Chị Lan cũng cấm chồng uống bia rượu và cafe, vì dễ gây xuất huyết dạ dày.

Đàn ông chủ quan, ốm nhưng vẫn làm việc gắng sức. Phụ nữ sợ bẩn, thường muốn tắm gội cho sạch. Đây đều là những lý do vì sao người lớn sốt xuất huyết ít mệt hơn, nhưng dễ chết hơn trẻ con. Người lớn dễ bị xuất huyết ào ạt, bởi độ thấm thành bụng kém hơn trẻ em, do đó nên hạn chế kỳ cọ và vận động mạnh.