Cơ thể chúng ta là một bộ máy tuyệt vời, còn hệ miễn dịch thì vô cùng thông minh. Nhưng làm thế nào để kích hoạt hệ miễn dịch hoạt động tốt nhất, tăng khả năng chiến đấu và tự chữa lành của cơ thể thì không hẳn ai cũng biết.
Bài viết dưới đây là chia sẻ của của PGS.BS gốc Việt Trần Huỳnh (Huynh Wynn Tran), Đại học Y khoa California Northstate University, Sacramento, California (Mỹ) về những cách giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể mà ai cũng có thể áp dụng trong cuộc sống hằng ngày.
Từ khi dịch COVID-19 diễn ra, chúng ta nghe nhiều người nhắc nhau cố gắng tăng cường hệ miễn dịch để cơ thể khỏe, có khả năng chống lại virus… Điều này đúng. Câu hỏi đặt ra là: Làm sao để tăng cường miễn dịch, tăng sức đề kháng trước các loại virus (như corona, cúm…)?
Để trả lời cho câu hỏi này, đầu tiên, chúng ta cần biết cơ thể phản ứng thế nào nếu có virus tấn công: Thông thường, ở người khỏe mạnh, con virus khi đi vào sẽ bị tiêu diệt từ từ. Khi vào cơ thể chúng ta, số lượng virus sẽ nhân lên rất nhanh thông qua trung gian tế bào chủ (virus là siêu vi khuẩn rất nhỏ, không tự nhân được). Virus corona cũng vậy, khi vào cơ thể, nó tấn công và làm chết tế bào chủ. Tế bào lúc này sẽ tiết ra dấu hiệu cảnh báo (sốt, viêm…), khiến hệ miễn dịch nhận ra và bắt đầu sản sinh nhiều tế bào bạch cầu và kháng thể để “đấu” lại virus. Nếu chúng ta khỏe mạnh, có các tế bào bạch cầu và kháng thể khỏe mạnh, thì sẽ tiêu diệt và chiến thắng virus.
Vấn đề là chúng ta cần là thời gian, năng lượng và hệ miễn dịch tốt để phát hiện và chiến đấu với virus. Đây cũng là lý do tại sao những người tử vong vì corona thường là người lớn tuổi, có hệ miễn dịch yếu hay người có bệnh mãn tính khiến hệ miễn dịch suy yếu, không có khả năng chiến đấu tốt trước sức tấn công của virus.
Bộ máy cơ thể chúng ta rất tuyệt vời. Hệ miễn dịch rất thông minh. Hằng ngày chúng ta tiếp nhận rất nhiều vi khuẩn, vi trùng từ khắp nơi nhưng cơ thể vẫn khỏe mạnh vì chúng được kiểm soát, tiêu dịch bởi hệ miễn dịch.
Hệ miễn dịch khỏe mạn sẽ giúp chúng ta chiến thắng các loại virus và bảo vệ cơ thể
Hệ miễn dịch bao gồm nhiều cơ quan: từ làn da bên ngoài, tuyến nước bọt, hạch bạch huyết, tế bào bạch huyết…
Hệ miễn dịch giống quân đội của một quốc gia, khi một quốc gia khỏe mạnh, không có nội chiến, quân đội mạnh mẽ có thể bảo vệ trước bất kỳ kẻ xâm lăng nào.
Trong cơ thể có loại tế bào đặc biệt, gọi là T-cell. Nó rất thông minh, thường xuyên đi vòng vòng như cảnh sát, tìm ra các con virus xâm nhập, nếu phát hiện ra con virus vào, nó đánh dấu “X” và để ghi nhớ và huy động lực lượng tiêu diệt.
Có một bệnh là HIV, con virus tấn công vào T-cell trực tiếp khiến toàn bộ hệ miễn dịch bị yếu đi. Những người bị HIV không còn khả năng chống vi khuẩn, virus do các tế bào T-cell bị làm suy yếu. Kết quả là những người mắc bệnh bị tử vong do các bệnh nhiễm trùng như lao phổi.
Chọn lối sống lành mạnh
Đây là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất. Hệ miễn dịch làm việc chung với nhiều hệ cơ quan khác trong cơ thể… Khi chúng ta sống lành mạnh, nhiều cơ quan cùng phát triển và hệ miễn dịch vì thế cũng khỏe hơn. Nó cũng giống như quân đội tinh nhuệ trong một quốc gia có nền kinh tế lành mạnh sẽ khiến đất nước phát triển tốt.
Sống lành mạnh nghĩa là không hút thuốc, không uống rượu và ăn uống cân bằng.
Tập thể dục đều đặn và đúng cách là cách đơn giản giúp cải thiện khả năng miễn dịch
Bác sĩ hay nhận được các câu hỏi: Ăn đồ nào tốt nhất cho hệ miễn dịch? Thật ra, không có một món hay chất riêng lẻ nào giúp cơ thể hoàn toàn khỏe mạnh. Ăn uống nên đa dạng, đủ chất, trong đó không thể thiếu rau quả. Tốt nhất là chế độ ăn nên có nhiều rau màu sắc tươi (xanh, đỏ, vàng…). Thực phẩm hay sản phẩm bổ sung vitamin C nên nạp vừa phải. Chất này cần cân bằng với các chất khác. Nếu bạn chỉ uống/ăn vitamin C thì hầu như không giúp ích nhiều. Ngoài ra, cơ thể cần nạp đủ nước, năng lượng và ít đường.
Tập thể dục
Đây là điểm quan trọng để tạo hệ miễn dịch tốt. Đầu tiên, nó giúp mạch máu lưu thông đầy đủ đến nơi xa, làm làn da khỏe mạnh, huyết áp cân bằng, giúp cho tim, phổi, thận và các cơ quan trong cơ thể khỏe mạnh. Hệ miễn dịch làm việc chung với các hệ cơ quan khác, khi các hệ khác tốt hơn, hệ miễn dịch cũng tốt hơn.
Cố gắng không tăng hay giảm cân quá nhiều
Những lúc tăng cân chúng ta tưởng có nhiều năng lượng hơn nhưng ăn nhiều có thể gây béo phì, làm ta chậm chạp hơn, ngại tập thể dục hơn và thực sự khiến hệ miễn dịch yếu đi. Nên cố gắng giữ cân nặng ổn định.
Ngủ đủ giấc
Đây là thành phần cực kỳ quan trọng cho hệ miễn dịch. Khi ngủ không đủ, khi thức dậy chúng ta thường mệt mỏi, khó tập trung, khó suy nghĩ và làm việc tốt, nói chi là khỏe mạnh. Thiếu ngủ cũng làm hệ miễn dịch yếu hơn, khiến chúng ta dễ bệnh hơn. Ngủ đủ giấc là cách cơ bản nhất để tạo hệ miễn dịch khỏe mạnh.
Rửa tay
Cần rửa tay đủ lâu, đủ các bước và khắp các phần trên bàn tay, nhất là các khớp, kẽ, đầu ngón tay. Bên cạnh đó, nên ăn thức ăn nấu chín. Virus có thể lây qua rất nhiều con đường. Rửa tay và ăn uống đồ nấu chín là cách hiệu quả giúp ngăn ngừa virus.
Hạn chế stress và áp lực
Lo nghĩ nhiều quá, sợ hãi, không ăn ngủ tốt… ảnh hưởng tới hệ miễn dịch. Tuy nhiên, stress giống như rượu đỏ, có những loại và ở mức độ vừa phải có thể khiến chúng ta mạnh hơn. Các loại stress khi stress học bài thi hay cố gắng cho một mục tiêu nào đó… là tốt vì chúng thúc đẩy ta tiến lên, nỗ lực hơn. Nhưng cũng có những loại stress xấu, nó kéo dài triền miên, khiến chúng ta trong vòng luẩn quẩn, luôn lo lắng, buồn chán, dẫn đến trầm cảm… Nó làm hệ miễn dịch của chúng ta yếu hơn.
Ngày nay, chúng ta quá quen thuộc với những quảng cáo ăn thứ này, uống cái kia, dùng thực phẩm chức năng nọ để tăng khả năng miễn dịch. Thực tế, chưa có nghiên cứu hay thông tin về một loại thực phẩm hay chất riêng lẻ nào sẽ tăng cường được hệ miễn dịch. Thậm chí có những nghiên cứu đã khẳng định, dùng quá mức một loại “đồ bổ” nào đó còn mang lại rủi ro bởi trong đó có nhiều chất chúng ta không biết, hoặc chưa được cơ quan chức năng kiểm soát.
Cho tới nay, hệ miễn dịch vẫn là một hệ khó để hiểu hết trong cơ thể. Ngay cả những nghiên cứu y khoa gần đây cũng chỉ cho thấy chúng ta biết rất ít về hệ miễn dịch. Chúng ta chưa tìm được thông tin chính xác là cần bao nhiêu loại tế bào miễn dịch và loại nào là tốt nhất. Bởi vậy, khi nghe các quảng cáo về những loại thuốc, sản phẩm chức năng để tăng hệ miễn dịch, khoan tin. Tốt nhất là hãy tự tạo hệ miễn dịch khỏe mạnh cho chính mình bằng những cách đơn giản trên: Sống lành mạnh, ăn uống cân bằng đầy đủ, ngủ đủ, kiểm soát stress…
Với dịch COVID-19 đang diễn ra, ngoài thực hành đeo khẩu trang, giữ khoảng cách và tiêm vắc xin để bảo vệ cơ thể, cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh vẫn là nâng cao sức khỏe, tăng cường khả năng miễn dịch cho chính mình bằng những cách mà ai cũng làm được trên.
