Luật Ưu sinh của Nhật Bản khi ép những người phụ nữ phải triệt sản để không sinh ra những đứa trẻ "kém cỏi" đã khiến cuộc đời nhiều người phụ nữ thay đổi hoàn toàn.
Những nạn nhân của tội ác
Junko Iizuka năm đó mới 16 tuổi khi cô được đưa tới một phòng khám ở phía đông bắc Nhật Bản để tiến hành một cuộc phẫu thuật bí ẩn mà mãi về sau cô mới biết, nó đã ngăn cô không bao giờ có con.
"Tôi đã được gây mê và không nhớ gì sau đó. Khi tỉnh dậy, tôi nằm trên giường và nhìn thấy một cái bồn rửa. Tôi muốn uống nước nhưng họ nói tôi không được phép uống", Iizuka nói.
Iizuka lúc đó đang làm giúp việc trong một gia đình. Sau này, khi nghe lỏm bố mẹ nói chuyện, cô mới biết được sự thật gây sốc. Iizuka đã trở thành một trong 16.500 người phụ nữ bị triệt sản theo luật Ưu sinh của Nhật Bản nhằm ngăn chặn sự ra đời của những đứa trẻ "kém cỏi".
Iizuka đã bị thắt ống dẫn trứng vào năm 1963 vì bị nghi ngờ mắc bệnh tâm thần. 50 năm sau, giọng nói của bà vẫn còn run rẩy khi nhắc đến những hậu quả của cuộc phẫu thuật. Bà bị đau dạ dày dai dẳng và những gánh nặng tâm lý kinh hoàng.
"Tôi đã từng đến Tokyo để kiểm tra xem có thể mở ống dẫn trứng lại không, nhưng họ nói là không thể. Họ đã lấy đi cuộc đời của tôi như thế đấy", Iizuka nói.
Bà Iizuka đã nhiều năm sống trong đau khổ và mặc cảm sau khi bị triệt sản năm 16 tuổi. Ảnh: The Guardian.
Một nạn nhân khác của luật triệt sản bắt buộc, Yumi Sato, khi đó mới 15 tuổi, bị triệt sản vào năm 1972. Chị gái của Sato, cô Michiko nói rằng, việc đó đã kết thúc mọi ước mơ về hôn nhân và cuộc sống gia đình của cô.
Michiko chia sẻ với Guardian: "Em ấy từng nói đến chuyện hôn nhân khi 22, 23 tuổi. Nhưng khi em ấy nói rằng không thể có con, người bạn trai từng cầu hôn lại nói không muốn kết hôn với em ấy nữa. Thời điểm đó, việc kết hôn rồi sinh con là điều hiển nhiên, vì thế sẽ rất khó lấy chồng nếu không thể sinh con".
Mới đây, Sato đã đâm đơn kiện đời chính phủ Nhật Bản bồi thường, cho rằng luật Ưu sinh đã vi phạm hiến pháp vì nó xâm phạm quyền theo đuổi hạnh phúc của người dân. Đây là vụ kiện đầu tiên và những nạn nhân khác của chính sách này cũng hy vọng thông qua vụ kiện, chính phủ sẽ công khai xin lỗi họ.
Hồ sơ y tế cho thấy, Sato bị triệt sản vì có nguy cơ "di truyền bệnh tâm thần". Tuy nhiên, gia đình bà phản đối và nói rằng Sato bị tổn thương não do gây mê quá mức khi phẫu thuật hở hàm ếch hồi nhỏ.
Người chị Michiko kể rằng, khi con bà còn nhỏ, Sato luôn giúp bà chăm sóc và trông nom cháu. Michiko đoán rằng Sato coi các cháu như con mình vì bà không thể sinh con. "Người ta đã cướp đi của em ấy quyền sinh con. Đó là tội ác".
Trong phiên điều trần đầu tiên tại Tòa án quận Sendai vào ngày 28/3 vừa qua, đại diện chính phủ đã kêu gọi bác bỏ vụ kiện, nói rằng việc triệt sản là hợp pháp tại thời điểm đó. Luật này có hiệu lực trong gần 50 năm, chỉ được bãi bỏ vào năm 1996.
Chính sách triệt sản để ngăn chặn "thế hệ con cháu thấp kém"
Khi Nhật Bản đối phó với cú sốc thất bại trong Chiến tranh Thế giới thứ 2, một số chính trị gia đã đề nghị một nhu cầu cấp bách nhằm "nâng cao chất lượng đất nước".
"Mục tiêu của luật này là nhằm ngăn chặn sự ra đời của những đứa con thấp kém và bảo vệ cuộc sống, sức khỏe của người mẹ", trích đoạn mở đầu bộ luật. Nó nhằm vào những người bị coi là mắc bệnh tâm thần di truyền hoặc chậm phát triển về trí tuệ di truyền.
Bộ luật ban hành năm 1948 và từ đó tới năm 1996, khoảng 25.000 người đã bị triệt sản, trong đó có 16.500 người không đồng ý nhưng vẫn bị triệt sản. Có những trường hợp trẻ chỉ 9-10 tuổi. Trong đó, 70% trường hợp là phụ nữ và bé gái.
Dù luật Ưu sinh đã bị bãi bỏ năm 1996, nhưng một số người cho rằng, thái độ phân biệt đối xử do ảnh hưởng từ luật vẫn còn tồn tại trong xã hội. Vào tháng 7/2016, 19 người đã bị đâm chết tại một nhà chăm sóc người khuyết tật ở thành phố Sagamihara. Nhân viên cũ bị buộc tội gây ra vụ thảm sát, từng nói về giấc mơ tẩy uế, tạo ra một thế giới không có người khuyết tật.
Hành động chậm chạp
Nhật bản đang phải đối mặt với yêu cầu của Liên Hợp Quốc nhằm giải quyết chương đen tối này trong lịch sử. Cảnh báo gần đây nhất đến từ Ủy ban Liên Hiệp Quốc về xoá bỏ phân biệt đối xử với phụ nữ đã kêu gọi chính phủ Nhật Bản hỗ trợ nạn nhân được hỗ trợ pháp lý, bồi thường và hồi phục sức khỏe.
Bà Iizuka đã mất nhiều năm mới đủ dũng khí để nói về việc mình bị triệt sản. Ảnh: The Guardian.
Bà Dalia Leinarte, Chủ tịch ủy ban Công ước xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ nói rằng việc cưỡng ép triệt sản là vi phạm nhân quyền phụ nữ, và "trong một số trường hợp có thể coi là tra tấn".
Hồi tháng trước, Kyodo News đã đưa tin chính phủ đang làm việc với các cơ quan chức năng địa phương về chương trình khảo sát thực tế, có thể mở ra việc bồi thường trong tương lai. Các nghị sĩ cũng thành lập một nhóm phi đảng phái để xem xét vấn đề.
Trước đây, chính phủ Nhật đã từng xin lỗi công khai khi Cựu thủ tướng Junichiro Koizumi năm 2001 từng xin lỗi vì chính sách ngược đãi bệnh nhân bệnh phong, trục xuất tới các hòn đảo xa xôi và triệt sản nhiều người.
Trong một giảng đường tại Đại học Tohoku Gakuin ở Sendai, các nạn nhân của luật triệt sản đã nói chuyện với khoảng 50 người về cuộc đời họ và bà Iizuka cũng là một trong số đó. Phải mất rất nhiều năm, bà mới đủ can đảm để trò chuyện cởi mở về cuộc đời mình. "Tôi muốn mọi người biết sự thật về những gì đã xảy ra. Điều tôi thực sự muốn là chính phủ phải xin lỗi và bồi thường cho tất cả các nạn nhân", bà Iizuka nói.
