Asia Genomics: Nên xét nghiệm ung thư khi có người nhà mắc bệnh

Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Việt Nam, mỗi năm có khoảng 150.000 ca mắc bệnh mới và 75.000 trường hợp tử vong do ung thư và con số này đang ngày một gia tăng. Trong số này, 80% bệnh nhân đến khám và điều trị ở giai đoạn muộn. Đây hoàn toàn là một điều đáng tiếc bởi ngày nay, ung thư được xem là căn bệnh có thể điều trị nếu được phát hiện sớm.

Chính vì vậy, để phòng tránh ung thư hiệu quả, điều trước tiên cần làm là nên tầm soát ung thư, đặc biệt đối với những người nằm trong nhóm nguy cơ cao, như: có người thân (bố, mẹ, chị, em...) bị mắc các bệnh ung thư có tính chất gia đình như ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư đại trực tràng và nhóm người nghiện thuốc lá, rượu bia…càng cần phải tầm soát sớm.

Tầm soát ung thư (sàng lọc, phát hiện sớm ung thư) là sử dụng các phương pháp chẩn đoán như xét nghiệm tìm gen đột biến, chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, chụp X quang, cắt lớp vi tính...), vv… giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, ngay cả khi chưa có biểu hiện rõ ràng. Nếu phát hiện ra bệnh, kết quả xét nghiệm sẽ giúp theo dõi tiến triển bệnh và hỗ trợ bác sĩ định hướng phương pháp điều trị phù hợp.

Các bệnh ung thư nên tầm soát:

Những người có khả năng mắc ung thư hơi cao hơn bình thường do một số yếu tố nguy cơ đã nêu ở trên đối với các bệnh ung thư được khuyến khích nên thường xuyên sàng lọc ung thư phổi (nam và nữ), ung thư vú, ung thư đại trực tràng (nam và nữ), ung thư tuyến tiền liệt (nam) , vv… vì đây là những bệnh ung thư thường gặp nhất.

- Ung thư vú: Phụ nữ 40 tuổi trở lên nên chụp X-quang tuyến vú mỗi năm 1 lần. Phụ nữ có nguy cơ cao đối với bệnh ung thư vú nên nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn về độ tuổi nên tầm soát.

- Ung thư đại trực tràng: Nam, nữ trên 40 tuổi nên tầm soát ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, người có tiền sử gia đình mắc bệnh hoặc có các yếu tố nguy cơ khác nên tầm soát sớm hơn.  Một số xét nghiệm được sử dụng để tầm soát ung thư đại trực tràng, bao gồm nội soi, soi đại tràng sigma, xét nghiệm máu trong phân, vv….

- Ung thư phổi: chụp CT liều thấp có thể giúp phát hiện sớm ung thư phổi, đặc biệt cần thiết với những người hút thuốc lá trong nhiều năm.

- Ung thư tuyến tiền liệt: Nam giới từ 40 tuổi trở lên nên tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.

Có thể có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh ung thư, như do sự tiếp xúc với các hóa chất độc hại, do lối sống, do các đột biến trong di truyền hay do sự kết hợp của tất cả các yếu tố đó. Trong đó, nguyên nhân di truyền được cho là 1 yếu tố có thể giúp chúng ta dự đoán trước được nguy cơ bị ung thư của mỗi người, dựa vào tiền sử ung thư trong gia đình.  Một số bệnh ung thư có tỉ lệ người bệnh do di truyền tương đối cao là ung thư vú, ung thư đại trực tràng...

Tại Việt Nam, việc tầm soát ung thư bằng cách sàng lọc đột biến gen BRCA1, BRCA2 và APC hiện được thực hiện tại Trung tâm Asia Genomics. Người bệnh được nghe tư vấn chi tiết về mối quan hệ giữa gen và ung thư, xem xét tiền sử gia đình và các yếu tố liên quan để ước tính nguy cơ mắc bệnh, nguy cơ di truyền cho thế hệ sau.

Dựa trên kết quả xét nghiệm, các chuyên gia có thể phát hiện gen đột biến BRCA1, BRCA2 và APC để tầm soát các bệnh ung thư do di truyền. APC là một trong những gen mang yếu tố di truyền, gây ung thư đại tràng, ung thư dạ dày. Gen BRCA1, BRCA2 gây ung thư vú, ung thư buồng trứng. Đàn ông mang đột biến gen BRCA1 còn tăng nguy cơ ung thư vú, ung thư tuyến tụy hoặc ung thư tuyến tiền liệt.

Việc phát hiện các thành viên trong gia đình mang gen đột biến, có vai trò quan trọng trong xác định, tiên lượng và điều trị bệnh. Dựa trên kết quả xét nghiệm, các chuyên gia của Trung tâm Asia Genomics sẽ đưa ra lời khuyên hoặc cảnh báo về nguy cơ mắc bệnh.