Trong tháng này, khoảng 50 người đã tham dự bữa tiệc ở vùng ngoại ô thượng lưu của thị trấn Westport, hạt Fairfield, bang Connecticut của Mỹ, rồi sau đó toả đi khắp các khu vực và thế giới, mang theo virus corona gây đại dịch Covid-19.
Hôm 5/3, khoảng 50 vị khách đó có mặt tại ngôi nhà khi nữ chủ tổ chức tiệc sinh nhật lần thứ 40 và chào đón những người bạn cũ, trong đó có một người từ Nam Phi. Họ ôn lại kỷ niệm, dự bữa tiệc thịnh soạn và chia sẻ cả virus corona mà không biết.
Tiệc tàn, họ toả đi khắp nơi.
Sự kiện được gọi là “bữa tiệc số 0” đó là câu chuyện cho thấy trong kỷ nguyên của tiền bạc, những kết nối xã hội và sự tiện lợi của đi lại bằng hàng không đã giúp đại dịch lan truyền với tốc độ như cháy rừng. Hơn một nửa trong số những người dự buổi tiệc hôm đó mang theo Covid-19 đến Johannesburg, TP New York và các khu vực khác của bang Connecticut cũng như nước Mỹ. Họ phát tán mầm bệnh trên đường đi.
Westport, thị trấn có 28.000 dân trên nằm dọc eo biển Đảo Dài, không có ca Covid-19 nào cho đến sau ngày diễn ra bữa tiệc đó. Tại cuộc họp báo chiều 23/3, Thống đốc bang Connecticut, ông Ned Lamont, cho biết bang này có 415 ca nhiễm và 10 người trong đó đã tử vong. Westport, với dân số chỉ chiếm chưa đến 1% của cả bang, giờ đã đóng góp hơn 1/5 số ca nhiễm Covid-19, với 85 ca được xác nhận. Hạt Fairfield có 270 ca, chiếm 65% số bệnh nhân của cả bang.
Các doanh nghiệp kinh doanh trên tuyến phố chính của Westport đã phải đóng cửa vì tình hình Covid-19 diễn biến nghiêm trọng. (Ảnh: NYT)
Thống đốc Lamont khẩn cầu giới chức liên bang cung cấp đồ bảo hộ y tế và hỗ trợ năng lực đối phó cho các bệnh viện ở bang. “Tôi thúc giục họ: Đừng nghĩ về New York nữa, hãy nghĩa về các điểm nóng. Và đó là TP New York, là hạt Westchester, và hạt Fairfield”, ông nói.
Sự kiện siêu phát tán
Khoa học không thể làm rõ mối liên hệ giữa số bệnh nhân gia tăng với New York, nơi đang chiếm khoảng một nửa số bệnh nhân Covid-19 ở Mỹ. Nhưng bữa tiệc ở Westport “có thể là một ví dụ cho thứ mà chúng ta gọi là sự kiện siêu phát tán”, ông William Hanage, phó giáo sư ngành dịch tễ học tại ĐH Harvard, nói.
“Một số ca nhiễm sớm ở miền bắc Italy cũng bắt đầu từ các thị trấn nhỏ, và mọi người từng nghĩ: ‘Ồ, đó chỉ là những thị trấn nhỏ thôi mà’. Nhưng sau đó chúng ta thấy số ca nhiễm tăng đột biến sau tuần lễ thời trang Milan và lan khắp thế giới”, TS Hanage nói.
“Virus luôn đi trước suy nghĩ của bạn”, ông Hanage cảnh báo.
Vị khách dự bữa tiệc sinh nhật nói trên là doanh nhân 43 tuổi đến từ Johannesburg, Nam Phi. Người này ngã bệnh khi đang bắt chuyến bay về nhà, và đã lây nhiễm cho không chỉ những người ở đất nước mình mà cả các hành khách khác trên chuyến bay. Những người dự tiệc sinh nhật đó còn dự nhiều cuộc tụ tập khác. Họ đi làm ở các văn phòng trên khắp vùng đô thị New York. Con cái họ đến trường và tham gia các hoạt động và thể dục thể thao sau giờ học.
Ông Mitch Palais, 59 tuổi, nhận hàng hôm 22/3. Ông đã được xét nghiệm Covid-19 nhưng chưa nhận được kết quả. (Ảnh: NYT)
Sáng 8/3, ba ngày sau bữa tiệc, Julie Endich, một trong gần 40 vị khách, tỉnh giấc ở Westport và thấy mình bị sốt, đau người, mệt mỏi “như có ai đáng đứng lên ngực”, chị viết trên Facebook. Chị nhận ra những triệu chứng đó có thể liên quan đến Covid-19, nhưng 4 ngày sau chị mới nhận được kết quả xét nghiệm xác nhận.
Buổi chiều hôm đó, giới chức địa phương tổ chức một diễn đàn về virus corona tại Thư viện Westport. Khoảng 60 người tham dự và nhiều người theo dõi qua Facebook. Khi được hỏi rằng liệu người dân Westport, nhất là người già, có nên thực hiện theo hướng dẫn của chính phủ liên bang về việc tránh tụ tập đông người, các quan chức có mặt hôm đó tỏ ra lạc quan.
“Chúng tôi vẫn chưa biết có vấn đề gì trong cộng đồng chúng ta. Theo suy nghĩ thì rủi ro của các bạn là thấp”, ông Mark A.R. Cooper, giám đốc y tế Westport, nói.
Người dẫn chương trình chuyển micro cho một khán giả cao tuổi. “Chúng ta có bao nhiêu bộ dụng cụ xét nghiệm ở Westport hiện nay?” ông lão hỏi.
“Không cái nào. Chúng vẫn chưa sẵn có”, ông Cooper trả lời.
Ba ngày sau đó, tức ngày 11/3, ông Cooper nhận được một cuộc điện thoại: Một người đàn ông Nam Phi từng đến Westport dự tiệc đã ngã bệnh trên chuyến bay trở về nhà ở Johannesburg.
“Tôi nghĩ đó chỉ là bệnh cúm”, doanh nhân nói với báo The Sunday Times ở Nam Phi. Khác với tình trạng thiếu dụng cụ xét nghiệm và thời gian chờ đợi lây ở Mỹ, Nam Phi có thể xét nghiệm ngay cho doanh nhân này và có kết quả ngay trong ngày. Ông ấy dương tính với Covid-19.
Ông Cooper và các nhân viên lập tức lục lại kế hoạch phản ứng với đại dịch và liên lạc với những người dự tiệc theo danh sách được chủ nhà cung cấp. Vài giờ sau đó, Westport đóng cửa trường học và hầu hết toà nhà công cộng. Lãnh đạo Westport triệu tập khẩn một cuộc họp báo về các bước đi mà thị trấn này sẽ triển khai để ứng phó với dịch bệnh.
“Thực tế là, một khi nó đã bắt đầu lâu lan trong cộng đồng thì đã vượt qua ngoài khả năng khống chế”, ông Cooper cảnh báo.
Hoang mang bao trùm
Ngày 12/3, giới chức y tế địa phương phối hợp với một công ty tư nhân để tiến hành xét nghiệm không dừng xe đối đối với những người dự tiệc. Khoảng 38 vị khách có mặt và hơn nửa trong số đó dương tính với Sars-CoV-2.
Sau đó, số người nhiễm bệnh ở hạt Fairfield tăng vọt.
“Tôi nghĩ số ca nhiễm thực tế cao gấp 100 lần kết quả xét nghiệm. Ai cũng đến 4 cửa hàng trong thị trấn”, Arpad Krizsan, chủ một hãng tư vấn tài chính ở Westport, nhận định.
Lo lắng, đồn thổi và trách móc tràn ngập thị trấn. Lãnh đạo địa phương gửi hàng trăm email và thực hiện hàng loạt cuộc gọi cho người dân để cảnh báo con cái và thành viên gia đình họ có thể đã phơi nhiễm virus. Ai tổ chức tiệc, ai tham dự? Họ muốn biết. Có tin đồn rằng một số người dân còn nói dối đã dự tiệc để được xét nghiệm.
Khi dịch bệnh lây lan, nhiều bà mẹ lo lắng bị hàng xóm tẩy chay và con mình bị cấm tham gia các đội thể thao hoặc dự sự kiện của trường.
Một phụ nữ địa phương so sánh việc để lộ cho người khác biết chuyện xét nghiệm Covid-19 giống như “mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục”.
