Hằng năm, cứ đến ngày rằm tháng 7 hàng năm, nhiều dòng họ ở huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh lại làm mâm cúng với những thế "gà bay”, "gà quỳ”... độc đáo để dâng cúng tổ tiên.
Có mặt tại dòng họ Lê Văn (thôn Kim Ngọc - xã Thạch Châu) ngày 14 tháng âm lịch, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng vì vẻ độc đáo của những mâm cỗ cúng được chồng cao, những con gà cúng được tạo thế cầu kỳ, lạ mắt.
Anh Lê Văn Quý - một người con của dòng họ cho biết, để có được mâm cỗ đẹp với những chú gà tạo thế đẹp phải trải qua nhiều công đoạn công phu. Trước Rằm khoảng vài ba ngày, nếu không tự nuôi được gà thì mỗi hộ gia đình trong dòng họ phải mua những chú gà trống hơn 1 năm tuổi, nặng từ 3-4 kg để làm gà tế.
Sau khi chọn được gà đẹp, những người có kinh nghiệm và có bàn tay khéo léo được chọn để tạo nên những chú gà cúng bắt mắt, với đủ loại kiểu dáng như gà chầu, gà quỳ, gà bay...
"Việc chọn mua gà không phải dễ, phải là người thông thạo để nhìn con gà còn sống là biết được khi tạo thế có đẹp hay không. Khâu cắt tiết, vặt lông phải hết sức cẩn thận để không làm ảnh hưởng đến da gà", anh Quý chia sẻ.
Những chú gà được bày quay mặt vào từ đường theo nguyên tắc "chuối ra, gà vào"
Với bàn tay khéo léo, không chỉ gà cúng được tạo hình theo các tư thế mới lạ, con cháu dòng họ còn nghĩ ra những cách bày biện rất độc đáo như gà ngậm hoa, gà đứng trên mình rùa, gà đậu cành đào, cành mai… khiến nhiều người trầm trồ, xuýt xoa.
Mâm cỗ "gà bay" đã thành nét văn hóa riêng của người dân nơi đây.
Những mâm cỗ với thế "gà bay”, "gà quỳ”, "gà cưỡi mình rùa" được bày biện hết sức cầu kỳ, đẹp mắt dâng cúng tổ tiên thể hiện sự tôn kính tổ tiên, uống nước nhớ nguồn, dần tạo nên một nét văn hóa đặc sắc.
