Ban đầu, người dân tại thôn Phong Nam (xã Hòa Châu, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) chỉ trồng cây rau mơ để làm hàng rào, sẵn tiện sử dụng trong gia đình. Lâu dần nghề trồng rau mơ lông phát triển, thành “cần câu cơm" của hơn 50 hộ gia đình.
Cây lá mơ lông tím là thực vật dây leo, sống lâu năm, xưa từng là loại rau mọc dại khắp các hàng rào, bờ bụi… leo bám lên các loại cây cổ thụ. Hai mặt lá mơ có màu xanh hoặc mặt trên màu xanh, mặt dưới màu tím tía. Lá mơ có vị hơi đắng, tính mát, thường được sử dụng làm rau sống ăn kèm với các món ăn chứa nhiều đạm. Lá mơ có rất nhiều công dụng chữa bệnh như: Thanh nhiệt, giải độc, đau bụng, đau khớp…. Từ xa xưa, người dân đã biết sử dụng lá mơ để trị bệnh đường ruột, chế biến các món ăn ngon như lá mơ hấp trứng, lá mơ trứng chiên, lá mơ ăn kèm với thịt dê. Lá mơ xào hay ăn sống, chiên… đều rất ngon.
Lá mơ từ xưa đã được người dân sử dụng để chế biến món ăn.
Mấy năm gần đây, lá mơ lông thành đặc sản được dân thành phố ưa chuộng, được bán ở các chợ, ở siêu thị và rất đắt hàng. Vì thị trường tiêu thụ rộng mở, nên nhiều người đã mở rộng mô hình trồng lá mơ lông để kiếm thêm thu nhập.
Ở thôn Phong Nam, xã Hòa Châu, Hòa Vang, Đà Nẵng, những giàn lá mơ được trồng khắp nơi được xem là một “nghề hái ra tiền". Lá mơ leo trên những hàng rào bên đường bê tông thẳng tắp, lá mơ leo trên giàn trong vườn nhà và ngoài đồng. Người dân ở đây trồng loại rau mơ này ban đầu vì mục đích sử dụng trong gia đình, lâu dầu các hộ đua nhau trồng lá mơ để cung cấp cho thị trường. Nghề ổn định, chi phí đầu tư thấp (do lá mơ chỉ cần trồng một lần, thu hoạch nhiều năm), nên người dân thôn Phong Nam có “đồng ra, đồng vào".
Bà Phùng Thị Thông (85 tuổi) vui vẻ nói: "Ban đầu thấy lá mơ màu sắc xanh tím lạ mắt, lại làm rau ăn sống được nên tôi xin vài nhánh về trồng chơi. Nào ngờ không cần chăm sóc gì nhiều mà cả dãy tường rào nhà tôi đã rợp kín lá mơ. Thêm vào đó là những ngọn lá xanh non, tươi tốt, làm cho cổng ngõ đẹp mà chẳng cần bông hoa nào".
Lá mơ làm hàng rào giờ mang lại thu nhập cho người dân
Bà Trần Thị Dục (69 tuổi, trú thôn Phong Nam) cho biết, nghề trồng lá mơ được người dân nơi đây duy trì đến nay đã hơn 20 năm. Hiện tại, ở trong thôn Phong Nam (xã Hòa Châu, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) có gần 50 hộ dân làm nghề trồng cây rau mơ. Lá mơ được thương lái thu gom tại vườn. Hiện tại, lá mơ có giá từ 20.000-25.000 đồng/kg. Vào mùa mưa hay những ngày nắng nóng khi lá mơ khó phát triển hơn thì có giá 40.000-50.000 đồng/kg, chủ yếu được bán trong các quán nhận làm gia vị.
Trung bình, mỗi hộ dân thu hoạch vài triệu/tháng. Có hộ trồng nhiều thì một tháng thu hoạch đến 100kg, giá trị thu về tính tiền chục triệu.
Gia đình ông Ngô Văn Lui (51 tuổi, trú thôn Phong Nam) cũng đang trồng 5 sào lá mơ. "Lá mơ không có sâu bệnh nên không phải phun thuốc. Nước cũng không phải tưới thường xuyên như những cây rau khác, có khi một tuần tôi mới tưới một lần", ông Lui nói. Mỗi ngày, ông hái khoảng từ 15-20kg lá mơ, mùa mưa hái được khoảng 30kg do trời mưa nên lá nặng hơn. "Thu nhập từ nghề trồng lá mơ ổn định, nhờ trồng lá mơ mà vợ chồng tôi mới xây dựng được nhà cửa", ông Lui nói thêm . Mỗi tháng vườn mơ đem lại cho ông nguồn thu nhập khoảng 5-7 triệu đồng.
Tận dụng bãi đất trống cạnh mương nước, bà Nguyễn Thị Mua (86 tuổi) làm giàn tre kiên cố để cây lá mơ leo khỏe, mọc nhiều nhánh và phát triển đồng đều. Đến nay, bà đã gắn bó với những giàn lá mơ hơn 10 năm. Từ việc hái lá mơ bán, mỗi năm bà Mua có thêm nguồn thu nhập khoảng 3-5 triệu đồng.
Nhiều món ngon từ lá mơ lông.
Bà Mua cho biết, cây lá mơ dễ sống nhưng vào mùa mưa đất ẩm ướt, có chỗ bị ngâm trong nước lâu quá sẽ thối rễ, cây chết dần. Mưa lạnh tạo điều kiện thuận lợi để sâu rầy tấn công, đục lá, kìm hãm sự phát triển của cây. Vì thế, để cây cho lá tươi tốt quanh năm, bà phải thường xuyên bón phân, làm cỏ và ngắt bớt ngọn để cây tập trung sức nuôi lá. Bà thuê người làm giàn tre để cây thuận lợi leo lên, cho cành lá sum suê và luôn theo dõi tình trạng phát triển của lá để kịp thời xử lý nếu có sâu bệnh hại.
Cây lá mơ dễ trồng dễ sống, cho lá quanh năm, nhưng phải chăm sóc thường xuyên thì cây mới cho lá to đều, đẹp và xanh tươi. Mùa nắng là lúc lá mơ tươi tốt nhất, chỉ cần chăm tưới nước thì cây sẽ sống khoẻ, cho lá nhiều và đẹp. Từ khi trồng đến khi thu hoạch khoảng 3 tháng, từ đó về sau, khi cây tàn thì cắt cành để cây nứt ra những cành mới. Nhà trồng ít thì thu hoạch theo đợt, mỗi đợt khoảng 10 ngày, nghỉ ít ngày rồi lại thu hoạch. Nhà nào trồng nhiều thì ngày nào cũng có hái, không nghỉ.
Lui về Quảng Nam, bà Võ Thị Ngà (52 tuổi, trú xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành) cho biết, vì thấy cây mơ tím dễ sống, lại leo bờ rào đẹp nên bà đã mang về trồng trong vườn với mục đích làm đẹp và phục vụ cho gia đình là chính.
Đến nay, nhà bà Ngà đã có một bờ rào rợp lá mơ. Trồng loại cây này không tốn kém bất cứ thứ gì, không mất một đồng phân bón, thuốc trừ sâu, không mất công chăm sóc cũng như tỉa cành nhưng đang cho thấy hiệu quả kinh tế rõ rệt. Mỗi tháng, bà Ngà có thể thu về từ 1-2 triệu đồng từ việc bán lá mơ tím.
"Ban đầu chỉ trồng với mục đích ăn trong gia đình, nhưng sau này cũng kiếm được thêm thu nhập từ lá mơ. Tôi không đầu tư chuyên nghiệp nên mức độ thu nhập thấp, tôi nghĩ nếu được đầu tư bài bản, lá mơ sẽ đem lại giá trị kinh tế khá ổn", bà chia sẻ.
