Giờ đây, cây chanh leo phủ kín các sườn đồi, trở thành nguồn thu nhập tiền tỷ cho nhiều nông dân Việt Nam.
Nhiều năm trước, tại Nghĩa Đàn, Nghệ An có nhiều sườn đồi bỏ hoang, hoặc trồng các loại cây công nghiệp lâu năm lấy gỗ. Đất đai cằn cỗi, thêm vào đó thời tiết nắng nóng và thiếu nước tưới tiêu khiến nơi đây gần như không thể phát triển bất kỳ cây nông nghiệp nào. Cũng vì vậy mà cuộc sống của nhiều bà con nông dân sống dựa vào nương rẫy rất khó khăn.
Vườn chanh leo của anh Lâm.
Năm 2018, anh Trương Tấn Lâm (trú tại xóm Phú Thắng, xã Nghĩa Phú) là một trong hai hộ đã mạnh dạn tham gia mô hình trồng chanh leo với diện tích hơn 1ha. Sau 5 tháng triển khai, mô hình trồng cây chanh leo bước đầu đã cho thu hoạch, mang lại giá trị kinh tế ổn định cho người cho nông dân. Giá bán chanh tại vườn cho công ty là 10.000 đồng/kg. Vụ đầu tiên thu hoạch, số tiền anh thu được cao gấp 3 lần so với trồng ngô, khoai, sắn…
Thật bất ngờ vì cây chanh leo phát triển tốt, phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương. Đất trồng chanh leo không yêu cầu quá cao, miễn là xốp, thoát nước tốt. Trong quá trình phát triển, cây chanh leo sẽ ra quả đồng thời với việc vươn thân nên cần chú ý quá trình làm giàn, tỉa cành chỉ giữ lại 3-5 nhánh khỏe mạnh, tỏa đều các hướng trên giàn. “Trồng cây chanh leo chi phí ban đầu tốn kém hơn so với các loại cây khác khi phải làm giàn và mua giống. Nhưng bù lại, việc chăm sóc loại cây này tương đối đơn giản, ít sâu bệnh”, anh Lâm cho hay.
Đặc biệt, chanh leo là loại cây ra quả quanh năm, lại đậu nhiều trái cho sản lượng cao, do vậy năng suất và giá trị kinh tế cao gấp nhiều lần so với cây trồng khác. Theo tính toán sơ bộ, cùng diện tích, một vụ ngô mỗi năm cho thu nhập chưa đến 20 triệu đồng thì cây chanh leo cho thu nhập 40-60 triệu đồng. Nhờ có cây chanh leo, mỗi vụ mùa gia đình anh Lâm lại có thêm tiền trang trải cuộc sống, mua nhà tậu xe, còn dư ra thì tích cóp để mở rộng mô hình trồng loại trái cây này.
Còn ở tỉnh Tiền Giang, ông nông dân Nguyễn Thành Công là người đầu tiên ở miền Tây ghép thành công giống chanh leo có vị ngọt, mang lại hiệu quả kinh tế ngoài mong đợi. Trước đó, chanh dây nguyên bản vốn có vị chua gắt, nhưng khi tới vườn của ông Thành Công thì ai nấy đều ngạc nhiên vì chanh dây ở đây có vị ngọt pha chút chua rất đậm đà và mùi thơm hấp dẫn. Đây là giống cây chanh leo được ông mang về từ tận Colombia, không chỉ ngon mà ăn vào còn có lợi cho sức khỏe.
Vườn chanh leo ngọt lạ mắt mang về thu nhập cho nhiều hộ nông dân
Đặc biệt, ông Thành Công đã rất kỳ công để lai tạo ra giống cây chanh leo có thể chịu đất ngập mặn, nước lợ ở vùng miền Tây. Sau nhiều lần thử nghiệm, ông quyết định chọn gốc nhãn lồng (lạc tiên) - loại cây sống rất khỏe ở vùng nước mặn và lợ, thử ghép chung với dây chanh. Nhờ vậy mà chanh leo sống khỏe, ông nông dân Tiền Giang “vui mừng như trúng số”. Từ những dây chanh ghép, ông mang ra trồng đại trà, cây phát triển rất nhanh và khỏe. Sau 5 tháng chăm sóc, dây bò sum suê, xanh mướt, bò tới đâu ra trái tới đó, trái rất sai.
So với giống chanh leo thông thường, giá chanh leo ngọt nhỉnh hơn, từ 50.000 - 60.000 đồng/kg. Ông Thành Công cũng không ngần ngại chia sẻ kinh nghiệm và cung cấp cây giống cho cả nước trên 6.000 dây với giá 80.000 - 100.000 đồng/dây (bán hàng trực tiếp và online).
Chanh leo giờ là đặc sản được người thành phố ưa chuộng
Một trong số những nông dân thành công với mô hình trồng chanh leo ngọt của ông Thành Công là anh Thào A Hồ ở bản Mô Cổng (Bình Thuận, Thuận Châu, Sơn La). Năm 2020, anh lặn lội đường xa về tận miền Tây để tham quan mô hình trồng cây chanh leo ngọt của ông Công. Nhận thấy “tiềm năng” của loại cây này, anh Hồ quyết định mang giống cây về trồng thử ở Sơn La.
“Hồi mới nghe đến chanh leo vàng ngọt tôi không tin đâu vì trước nay trồng chanh leo tím chua lắm. Lúc được cho ăn thử một quả thấy vừa thơm ngon lại ngọt tôi rất ngạc nhiên. Tôi quyết định thử nghiệm loại cây này ngay và không ngờ nó khiến cho cuộc sống của tôi thay đổi hoàn toàn”, anh Thào A Hồ chia sẻ.
Tận dụng nguồn đất trồng hơn 400 gốc chanh leo giống ngọt, năm nay sản lượng chanh anh thu được khoảng 50 tấn. Với giá bán 26.000 đồng/kg chanh loại 1 và 15.000 đồng chanh loại 2, anh Hồ thu khoảng 800 triệu đồng, trừ chi phí lãi nửa tỷ đồng. Anh Hồ cho biết mong mỏi lớn nhất của anh là tìm được đầu ra ổn định, từ đó nhân rộng mô hình cho bà con trong khu vực, nhằm giúp cải thiện đời sống của nhiều hộ dân tộc miền núi tỉnh Sơn La.
Cây chanh leo mang lại tiềm năng lớn cho người nông dân.
“Giống chanh leo này chủ yếu xuất khẩu sang Trung Quốc vì thị trường này cực kỳ ưa chuộng trái chanh leo. Thế nhưng, quả này chưa được xuất chính ngạch, phải đi bằng hàng tiểu ngạch, trong khi diện tích trồng chỉ nhỏ lẻ, sản lượng không đáng kể. Thành ra, khi thu hoạch anh chuyển hướng tiêu thụ trong nước. Trong khi đó các tỉnh trong nước lại không biết đến quả chanh leo ngọt, ai cũng nghĩ nó rất chua. Mình phải làm nhiều hình thức mới đưa được quả chanh leo ngọt đến tay người tiêu dùng”, anh Hồ tâm sự.
