Ô nhiễm bủa vây

Theo kết quả quan trắc hằng ngày của Đại sứ quán Mỹ từ thiết bị đo không khí đặt ở số 7 Láng Hạ (quận Ba Đình, Hà Nội), vào lúc 16 giờ ngày 30-4, chỉ số chất lượng không khí (AQI) là 99 AQI. Đây là mức cảnh báo có nhiều chất đáng lo ngại cho những người đặc biệt nhạy cảm với ô nhiễm không khí.

Sống chung với bụi

Kết quả quan trắc trên được thực hiện trong bối cảnh lượng phát thải từ sinh hoạt, xe cộ tại TP Hà Nội đã giảm đáng kể do số lượng lớn người dân nghỉ lễ về quê. Còn trong những ngày thường, chỉ số AQI thường xuyên ở mức cao hơn, dao động từ 101-150.

Theo Đại sứ quán Mỹ, thiết bị quan trắc này cung cấp số liệu trung bình 24 giờ về AQI và chỉ cung cấp về chỉ số chất lượng không khí chính xác tại khu vực gần địa điểm đặt máy. Còn việc phân tích chỉ số chất lượng không khí toàn TP thì không thể dựa trên số liệu từ một thiết bị duy nhất.

Tuy nhiên, ghi nhận trên địa bàn Hà Nội cho thấy người dân đang phải chấp nhận sống chung với khói bụi, rác thải ở mật độ lớn. Tại một số tuyến đường như Xuân Thủy, Láng Hạ, Cầu Giấy..., lượng phương tiện dày đặc cùng với khói bụi và nắng đầu hè đã khiến cho không khí rất ngột ngạt. Còn tuyến đường Nguyễn Xiển, Linh Đàm, Phạm Hùng, Giải Phóng (quận Thanh Xuân) phải gánh chịu lượng xe tải lưu thông khổng lồ vào ban đêm và sau đó để lại rất nhiều vật liệu bị vương vãi trong quá trình di chuyển. Do các vật liệu này không được thu dọn nên hậu quả là đường phố bị bụi nghiêm trọng.

Nhiều đô thị lớn khác trên cả nước cũng chịu chung tình trạng ô nhiễm nặng nề. Số liệu đo đạc, quan trắc về tình trạng phát thải lớn dần qua từng năm. Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), trong năm 2010, tổng lượng phát thải khí nhà kính tại Việt Nam là 246,8 triệu tấn CO2, tăng mạnh so với con số 103,8 triệu tấn vào năm 1994. Bộ TN-MT cũng ước tính tổng lượng phát thải khí nhà kính trong các lĩnh vực như năng lượng, nông nghiệp, chất thải... vào năm 2020 là 466 triệu tấn và vào năm 2030, tăng lên 760,5 triệu tấn. Lĩnh vực năng lượng vẫn là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất. Tuy nhiên, lượng phát thải nhà kính tại khu vực nông thôn, nông nghiệp cũng được cảnh báo là đang gia tăng.

Lượng xe cộ dày đặc, thải khí gây ô nhiễm môi trường trầm trọngẢnh: NGUYỄN HƯỞNG

Ồ ạt xả thải

Ngoài không khí, ô nhiễm nguồn nước cũng đã ở mức báo động. Mới đây nhất là tình trạng cá chết hàng loạt ở biển miền Trung do nguồn nước ô nhiễm đã gây thiệt hại nặng nề về kinh tế và bất an đối với người dân. Trong khi đó, ghi nhận tại địa bàn thị xã An Khê (tỉnh Gia Lai) những ngày giữa tháng 4-2016 cho thấy ngoài tình trạng khô hạn, thiếu nước thì người dân còn bị tấn công bởi các nguồn ô nhiễm từ môi trường. Khu vực lòng hồ Chư Ngọc (đoạn cuối sông Ba) nước sủi bọt đục ngầu, bốc mùi hôi thối nồng nặc. Từ lâu, người dân nơi đây không còn dám tới lòng hồ này. Nguyên nhân là do nước thải từ các nhà máy chế biến tinh bột sắn, gỗ MDF, mía... nằm trên địa bàn thị xã An Khê đã không được kiểm soát, xả thẳng ra hồ.

Còn dọc lưu vực sông Đồng Nai có gần 60 khu công nghiệp, khu chế xuất đang hoạt động nhưng chỉ 21 khu có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Số còn lại đều xả trực tiếp vào nguồn nước, gây tác động xấu đến chất lượng nước của cả khu vực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân xung quanh.

Nhìn chung cả nước, theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi ngày, các khu, cụm, điểm công nghiệp thải ra khoảng 30.000 tấn chất thải rắn, lỏng, khí và nhiều chất thải độc hại khác. Thực trạng đó làm cho môi trường sinh thái ở một số địa phương xuống cấp nghiêm trọng. Ngoài ra, tình trạng ô nhiễm không khí còn có một nguyên nhân khác là do nhiên liệu sử dụng trong các làng nghề đã thải ra bụi và khí CO, CO2, SO2 trong quá trình sản xuất. Ước tính cả nước có 2.790 làng nghề, trong đó có 240 làng nghề truyền thống nên lượng phát thải không hề nhỏ.

Ông Hoàng Dương Tùng - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ TN-MT - cho biết ô nhiễm bụi trong không khí ở Hà Nội cao gấp 1,5 lần quy chuẩn cho phép và nguyên nhân từ việc quản lý các công trình xây dựng chưa tốt, nhiễm khói bụi từ các khu công nghiệp lân cận… “Cần phải nhanh chóng hành động để bảo vệ môi trường, không thể để tình trạng này tiếp tục. Đây là trách nhiệm của tất cả các cơ quan, doanh nghiệp, người dân chứ không riêng của một ai. Ví dụ, cần lưu ý người dân hạn chế đốt rác ngoài trời; tiết kiệm năng lượng; các phương tiện ô tô, xe máy phải bảo trì, bảo hành liên tục; tích cực hơn trong dùng xăng ethanol; dùng phương tiện giao thông công cộng nếu có thể; quản lý tốt công trình xây dựng...” - ông Tùng nêu.