Ở nơi 30 năm không có điện

Chỉ mong sắm được ắc quy

Trời sẩm tối, đường vào khu Động Đình, Thanh Sơn (Thanh Nghị, Thanh Liêm, Hà Nam) vắng teo. Bóng tối bao trùm xóm núi, không ánh điện, chỉ có ánh sáng đèn dầu le lói.

Ngôi nhà lụp xụp ở đầu khu là gia đình chị Nguyễn Thị Kiệm. Trong nhà, chiếc đèn dầu bọc vỏ lon bia được thắp sáng. Bữa cơm tối dọn trên tấm chiếu cũ trải giữa nền nhà, mâm cơm đặt bát rau muống luộc, mắm và lạc rang. Bốn người chụm đầu quanh mâm cơm dưới ánh đèn dầu leo lét. Hai bé gái sinh đôi Lan và Lam, 9 tuổi, trán ướt mồ hôi, chốc chốc lại kêu nóng, chị Kiệm cầm miếng bìa phe phẩy.

Anh Lâm – chồng chị Kiệm thở dài, nói: “Bao nhiêu năm sống không có điện cũng quen rồi chú ạ! Chỉ mong mua được cái ắc quy, thắp bóng đèn ăn cơm mà dành dụm mãi vẫn chưa đủ”. Anh Lâm thường xuyên đau yếu, kinh tế gia đình trông chờ vào tám sào đất khai hoang trồng ngô, sắn.

Nhà chị Nguyễn Thị Kiệm có độc một chiếc đèn dầu, dự định lớn nhất của gia đình là sắm được một cái bình ắc quy và bóng điện

Thôn Thanh Sơn chưa có trường tiểu học, trẻ em đến tuổi đi học đều gửi xuống thôn Bồng Lạng, cách đó 8km. Vợ chồng chị Kiệm gửi con ở nhà họ hàng. Cuối tuần chị Kiệm phải đi bộ xuống đón con. Hôm nào hai đứa trẻ ở với bố mẹ, ăn cơm xong là đi ngủ sớm, không có điện để học bài, đèn dầu thắp hạn chế.

Gia đình chị Kiệm chỉ là một trong số hơn 100 hộ dân ở Thanh Sơn, gần 30 năm nay sống trong cảnh mò mẫm tối tăm.

Đi sâu vào khu Động Đình, tìm mỏi mắt mới thấy một ngôi nhà có ánh đèn compact. Nhưng khi gần đến nơi, đèn lại phụt tắt, thay vào đó là ánh sáng yếu ớt tỏa ra từ chiếc đèn dầu đặt trên mặt bàn. Thấy tiếng xe ngoài sân, bà Liên lật đật bước ra mời khách vào nhà. Bà vặn đèn dầu sáng hơn, hai tay run run cầm kìm kẹp vào hai cực ắc quy, đèn compact bật sáng. Rót chén trà tươi, bà Liên nói: “Nhà tôi mới mua bình ắc quy được 3 tháng, chỉ dùng thắp đèn lúc ăn cơm hay có khách thôi. Mỗi lần sạc chồng tôi phải chở xe đạp xuống dưới làng”.

Bà Nguyễn Thị Liên, 54 tuổi, khu Động Đình, Thanh Sơn đang nấu cơm tối

Gần nhà bà Liên là gia đình ông Đinh Văn Soát. Ông Soát, 57 tuổi, có tiếng ở khu về “độ chịu chơi” khi sắm tới 4 bình ắc quy. Bình lớn 60A dùng riêng để mở tivi đen trắng xem thời sự buổi tối khoảng 1 tiếng. Ông Soát khoe chiếc tivi đen trắng mua 500 nghìn năm 2004, khi ấy trị giá tương đương 2 tạ thóc. “Tivi đen trắng quý do nó chạy được bằng điện 110v của ắc quy, dù tốn kém đôi chút nhưng không xem thì mù tịt thông tin”, lão nông chia sẻ. Tuy vậy, ăn cơm xong ông Soát vẫn thắp đèn dầu để tiết kiệm.

Ông Soát cho biết, vợ chồng ông lên vùng núi này làm kinh tế từ năm 1985, đến nay đã qua 28 năm. “Nhiều người sống gần nửa cuộc đời trên đất này, vậy mà chưa một ngày được dùng điện. Trong khi ở đây cách đường quốc lộ chưa đầy 10 cây số...”. Ông Soát dẫn chúng tôi ra phía sau nhà. Bên kia thung lũng là vùng núi Đá Hàn, Suối Tép (Gia Viễn, Ninh Bình), ánh đèn sáng rực.

Ông Đinh Văn Soát, 57 tuổi, sắm tới 4 bình ắc quy nhưng chỉ dùng để thắp đèn và bật tivi đen trắng lúc ăn cơm

8h tối, khu Động Đình, hầu hết các ngôi nhà đều đóng kín cửa, bóng tối ngập tràn khắp nơi.

Có điện không dám dùng

Gia đình anh Nguyễn Văn Thành nằm ở cuối khu Con Phượng, giáp với Động Đình, may mắn có điện nhưng chỉ dùng được lúc đêm khuya hoặc sáng sớm. 8h30 tối, ổn áp kêu ì ì, bóng đèn compact chớp như đèn sân khấu, chiếc tivi màu 20inch bật tắt liên tục. Với tay sập cầu dao điện, thắp đèn dầu, anh Thành chia sẻ: “Nhà tôi luôn dự trữ mấy cái bóng đèn compact, vài ngày thay bóng cháy một lần, tivi cũng đem đi sửa liên tục vì điện đóm chập chờn. Hai năm trước, tôi đầu tư 3 triệu, dựng cột tre,mua 500m dây để kéo điện về. Dùng điện mất tiền mà cứ như ăn trộm, đợi đến đêm khuya mới được dùng”.

Sợi dây điện bé, nối nham nhở vắt ngang cột tre kéo từ nhà này sang nhà khác là hình ảnh quen thuộc ở đây.

Chiếc đèn dầu là vật dụng không thể thiếu trong những gia đình ở Thanh Sơn

Ông Nguyễn Quang Tiến, trưởng thôn Thanh Sơn cho biết, thôn hiện có 180 hộ dân dùng điện chập chờn, 100 hộ khác, gần 28 năm nay chưa một ngày có điện. Thôn Thanh Sơn được thành lập năm 1985, theo chính sách kinh tế mới nội địa của tỉnh Hà Nam. Các hộ dân chủ yếu từ thôn Bồng Lạng (Xã Thanh Nghị, Thanh Liêm, Hà Nam) vào vùng kinh tế mới khai hoang.

Khoảng năm 2000, thôn Thanh Sơn mới có trạm biến áp nhưng không được đầu tư đường điện hạ thế đầy đủ. Người dân phải tự góp tiền mua cột điện, dây trần để đưa điện về xóm. Khu Động Đình nằm quá xa trạm biến áp, dân không đủ tiền để kéo điện lên.

Năm 2010, địa bàn giao lại lưới điện hạ áp cho Cty Điện lực Hà Nam quản lý. Tuy nhiên, đã qua 3 năm, điện vẫn chưa phủ khắp Thanh Sơn. Bà con nơi đây vẫn phải sống cảnh tối tăm, không được hưởng nhu cầu tối thiểu là dùng điện thắp sáng.