Các nhà khoa học cuối cùng đã hiểu rõ cách thức Zika gây hại đến con người, những tác động khủng khiếp của lây nhiễm Zika và sự nguy hiểm khi virus này có thể xâm nhập cơ thể trong nhiều tháng mà không bị phát hiện.
Một nghiên cứu mới đây cho thấy Zika không chỉ tấn công thẳng vào các tế bào gốc của não làm tê liệt 20% trong số chúng hình thành tế bào thần kinh mới mà còn bỏ qua việc cảnh báo cho hệ thống miễn dịch cơ thể và từ đó tiếp tục tái tạo trong não bộ suốt nhiều tuần.
Bằng sự hiểu biết sâu hơn về cách thức Zika thành công trong việc phát tán virus khắp cơ thể, các nhà khoa học từ Trung tâm Y khoa thuộc Đại học Texas đã tìm ra cách chống lại virus nguy hiểm này.
Một loại protein rất nhỏ mang tên interferon-induced protein 3 (IFITM3) được sản xuất một cách tự nhiên trong cơ thể đã cho thấy có thể làm giảm khả năng lây nhiễm tế bào não của Zika cả trên cơ thể người và loài chuột và thậm chí có thể ngăn chặn các tế bào chết hàng loạt do Zika.
Abraham Brass, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết “Nghiên cứu đã cho thấy những cái nhìn đầu tiên về cách các tế bào của chúng ta bảo vệ mình chống lại sự tấn công của Zika. Các kết quả cũng phát hiện được rằng virus Zika có một điểm yếu mà chúng ta có thể tận dụng để phòng ngừa và ngăn chặn lây nhiễm”.
Muỗi là trung gian phổ biến nhất lây nhiễm virut Zika, ảnh: mycteria/Shutterstock.com
Chúng ta đã bàn rất nhiều đến Zika từ tháng Giêng và cho đến nay Zika đã lây lan với tốc độ ổn định.. 52 nước đã ghi nhận phát sinh lây nhiễm virut này bao gồm Brazil, Cuba, Papua New Guinea, và Philippines. Mỹ, Anh và Úc đã báo cáo các trường hợp lây nhiễm từ khách du lịch trở về, đặc biệt Mỹ vừa công bố ca sinh thứ hai lây nhiễm Zika tại đất nước này.
Đó là những tin tức cho thấy Zika thật sự nguy hiểm bởi các nhà khoa học cuối cùng đã tìm ra mối liên hệ giữa Zika với dị tật đầu nhỏ - một rối loạn thần kinh nguy hiểm làm cho trẻ sơ sinh phát triển bất thường với bộ não và hộp sọ nhỏ. Tổ chức y tế thế giới (WHO) đã xác nhận chính thức rằng Zika là nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng vọt các dị tật bẩm sinh tại các nước bị lây nhiễm.
Brass và nhóm nghiên cứu của ông đã tích cực xem xét hoạt động của protein IFITM3 trong mối liên quan với bệnh lây nhiễm do virus mới bởi họ phát hiện rằng những người có biến thể di truyền của gen IFITM3 dễ bị mắc bệnh cúm nặng. Biến thể này khá hiếm ở người Châu Âu nhưng phổ biến hơn ở Châu Á và Micronesia.
Sau khi thử nhiệm với virus sốt xuất huyết và các virus khác có liên quan đến Zika, nhóm nghiên cứu tìm thấy bằng chứng cho thấy IFITM3 có thể ngăn chặn sự sao chép các tế bào khỏe mạnh vì vậy làm tăng nồng độ protein trong cả tế bào trên người và chuột.
Trong cả hai trường hợp các nhà nghiên cứu đều nhận thấy nồng độ IFITM3 tăng cao thực sự làm cho màng tế bào cứng hơn do đó các virus phải chống chọi để vượt qua. Ngược lại nếu tế bào có nồng độ IFITM3 thấp hơn mức bình thường, các virus được cho thấy dễ dàng phá vỡ phòng thủ của tế bào và tái tạo bên trong.
Thành viên nhóm nghiên cứu George Savidis nói “Trong thực tế, chúng ta thấy IFITM3 cho phép các tế bào nuốt và cách ly virus vì vậy ngăn chặn được lây nhiễm cho các tế bào này và các tế bào lân cận. Chúng tôi nghĩ rằng điều này sẽ làm giảm các tế bào chết do virus Zika. IFITM3 giúp giam giữ virus Zika khiến chúng không thể làm hại chúng ta”.
Tác dụng của protein chỉ vừa được thử nghiệm trong các tế bào chiết xuất từ con người chuột và nuôi cấy trong phòng thí nghiệm, vì vậy sẽ cần được kiểm tra thực tế trước khi chúng ta có quyền vui mừng và lạc quan về tiềm năng của phương pháp điều trị hoặc vaccine mới.
Nhóm nghiên cứu cũng lên kế hoạch kiểm tra những phát hiện tìm thấy trên loài chuột thiếu IFITM3 để xem chúng có dễ dàng bị lây nhiễm virus hay không. Họ cũng nghiên cứu các phân tử có thể làm tăng nồng độ IFITM3 trong cơ thể, sau đó phát triển một loại thuốc không chỉ chống lại Zika mà còn các loại virus khác có liên quan. Ngay lúc này, vẫn chưa có phương pháp điều trị, chữa bệnh hoặc ngăn chặn Zika.
Brass cho biết thêm “Hàng loạt dữ liệu của chúng tôi và các đồng nghiệp trong cùng lĩnh vực cho thấy IFITM3 có ảnh hưởng lớn trong việc ngăn chặn các loại virus mới xuất hiện như sốt xuất huyết, Zika và Ebola. Kết quả nghiên cứu vô cùng quan trọng và chúng tôi cần tiếp tục nghiên cứu nhằm xem cách IFITM3 ngăn chặn các virut qua đó điều trị các bệnh lây nhiễm”.
