Các nhà khoa học hiện đã tìm ra con đường thích hợp nhất mà Zika dùng để truyền từ mẹ sang con.
Tuy virus Zika gây ra một số hậu quả nghiêm trọng và thậm chí là tử vong ở người lớn, nhưng chúng lại được cộng đồng thế giới chú ý vì mối liên kết với chứng bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh.
Các ổ dịch quy mô lớn ở Brazil khiến các nhà khoa học lần đầu tiên tìm thấy sự liên kết giữa virus Zika với dị tật bẩm sinh gọi là tật đầu nhỏ. Đây là thuật ngữ y tế chỉ những trường hợp có kích thước đầu nhỏ bất thường.
Tật đầu nhỏ là một dị tật bẩm sinh nghiêm trọng và không hay gặp, được các bác sĩ tin là gây ra bởi sự phát triển dưới mức bình thường của não bộ thai nhi . Trẻ bị đầu nhỏ bẩm sinh sẽ gặp nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài về thể chất và phát triển. Trong đó, có bao gồm: động kinh, đi lại và học tập khó khăn, thị lực kém và nghe không rõ.
Phụ nữ bị nhiễm Zika sẽ lây truyền cho đứa con của họ trong khi đang mang thai. Tuy nhiên, cơ chế chính xác của quá trình này đến nay vẫn là một bí ẩn. Nhưng các nhà khoa học giờ đây đã tìm ra một cách thức tiềm năng mà Zika có thể dùng để lây truyền từ mẹ sang con.
Sơ đồ lây nhiễm virus Zika. Nguồn ảnh: forbes
Các loại flavivirus như Zika, sốt vàng da và virus Tây sông Nile rất hiếm có khả năng truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Điều này có thể được giải thích là vì nhau thai - cơ quan kết nối mẹ và thai nhi - đã tạo thành một rào chắn giữa hai cơ thể, tách riêng thành hai hệ thống tuần hoàn khép kín.
Vì vậy, làm thế nào mà Zika có thể vượt qua lớp màng bảo vệ nhau thai và gây ra chứng đầu nhỏ ở thai nhi?
Một khả năng là Zika có thể lọt qua được khoảng trống giữa hai tế bào được tạo ra bởi tổn thương hoặc vết viêm. Một giả thuyết khác là Zika có một khả năng độc đáo: nó có thể vượt qua màng bảo vệ bằng cách ẩn bên trong một tế bào chủ. Giả thuyết này được rút ra từ các báo cáo bệnh lý cho thấy rằng virus nhiễm vào các tế bào nhau thai.
Các nhà nghiên cứu tại Đại họcY Emory đã thử nghiệm ý tưởng này bằng nhau thai hiến tặng từ 5 bà mẹ khỏe mạnh sinh con bằng phương pháp mổ. Các tế bào nhau thai này được tiếp tục nuôi cấy trong phòng thí nghiệm và cho lây nhiễm chủng virus Zika bùng phát ở Puerto Rico (Brazil).
Các nhà khoa học của đại học Emory nhận thấy rằng có một sự gia tăng hoạt động của các gen sản xuất phân tử kháng virus trong hệ thống miễn dịch thai nhi. Đây là những đại thực bào giúp tiêu diệt các tế bào ngoại lai và chúng có khả năng thâm nhập trực tiếp vào mạch máu của thai nhi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các đại thực bào không thể tiêu diệt hết toàn bộ virus. Thậm chí, Zika còn có thể xâm nhập ngược lại và nhân rộng bên trong tế bào miễn dịch.
Từ đó các tế bào virus có thể đi qua nhau thai, sau đó lây nhiễm vào mô não ở thai nhi đang phát triển và cuối cùng dẫn đến chứng đầu nhỏ.
Tuy nhiên, theo Mehul Suthar, tế bào miễn dịch của một số bà mẹ nhạy cảm với virus Zika hơn những người khác. Điều này có nghĩa là không phải tất cả phụ nữ mang thai mắc Zika đều sẽ truyền cho con mình.
