Gần đây, chiến dịch kêu gọi 100.000 chữ ký kiến nghị luật cấm nạo phá thai mang tên "Mẹ ơi đừng giết con đã khiến người dân tranh luận với nhiều ý kiến trái chiều.
"Chiến dịch có tên gọi "Mẹ ơi đừng giết con" với mục tiêu thu thập 100.000 chữ ký kiến nghị luật Cấm nạo phá thai được làm khá bài bản. Với một đoạn video "viral" gần 400.000 lượt view có đưa ra thông điệp gây sốc "Nạo phá thai là một thảm hoạ nhân đạo giết 300.000 người mỗi năm", hai người đàn ông hùng hồn thay nhau thuyết phục người xem "chấm dứt thảm hoạ" bằng cách kiến nghị luật cấm nạo phá thai.
Chiến dịch này đang bị phản đối dữ dội, đặc biệt là từ phía những người phụ nữ. Nội dung dưới đây chủ yếu là phân tích case study này, về lý do nó không đáng để thành công, vì sao cộng đồng phụ nữ lại phản ứng dữ dội như vậy.
Bài viết này của nhà báo Nguyễn Quỳnh Trang (thường được gọi với nickname Hạ Chi). Facebook của chị thường xuyên chia sẻ những bài tản văn, phân tích tác phẩm, truyện ngắn,... trên mạng xã hội và được nhiều người đón nhận. Hiện chị đang làm việc tại Thành phố Hồ Chí Minh.
1. MỘT CHIẾN DỊCH "ÈO UỘT" TỪ TRONG TRỨNG NƯỚC, BỞI LỖI TƯ DUY CỦA NGƯỜI SÁNG LẬP.
Dưới đây là 6 lý do mà dự án này đưa ra nhằm đi đến luật cấm nạo phá thai:
1. Số lượng nạo phá thai tại Việt Nam cao thứ 3 thế giới, đây là một cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ cần phải được chấm dứt ngay lập tức.
2. Với số lượng bào thai bị tước quyền sinh ra như hiện nay sẽ làm đất nước thiếu hụt dân số trầm trọng trong tương lai.
3. Sức khoẻ sinh sản của phụ nữ sẽ giảm sút thậm chí biến chứng vô sinh, tử vong nếu phá thai, chưa kể nỗi đau tinh thần sẽ theo họ suốt cuộc đời.
4. Luật sẽ mang lại một quyền cho phụ nữ được yêu cầu nam giới dùng biện pháp tránh thai khi quan hệ để ngăn chặn việc mang thai ngoài ý muốn từ đó dẫn đến việc phá thai, nếu nam giới từ bỏ trách nhiệm với bào thai sẽ phải chịu án phạt và bồi thường.
5. Truyền thống nhân ái và đạo đức của người Việt Nam ta từ xưa đã đề cao việc bảo vệ sinh mạng, do đó, việc nạo phá thai là hành động vô nhân đạo, không thể để nó tiếp diễn.
6. Trên thế giới đã có nhiều nước áp dụng lệnh cấm và các nước khác cũng đang xem xét luật này, đây là hành động bảo vệ lợi ích người dân và lợi ích quốc gia vô cùng thực tế và cần thiết.
Tham gia cùng ký tên... một chữ ký chính là một mạng sống được cứu!
--> Có thể thấy, trong 6 lý do này, không có lý do nào "xài được", bởi nó thiếu dẫn chứng và hoàn toàn chủ quan, thể hiện lỗi tư duy và sự hời hợt ngây thơ của người lập luận. Cụ thể:
1. Số lượng nạo phá thai tại Việt Nam cao thứ 3 thế giới, đây là một cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ cần phải được chấm dứt ngay lập tức.
- Khái niệm "khủng hoảng nhân đạo" là nói cho nguy hiểm, chứ trật lất trong trường hợp này. Humanitarian crisis tạm hiểu là thiệt hại về người, vật chất, kinh tế hoặc môi trường từ một sự kiện hoặc chuỗi sự kiện, lấn át khả năng đối phó của cộng đồng.
Như vậy trừ phi việc nạo phá thai trở thành một chuỗi sự kiện khẩn cấp gây thiệt hại kinh khủng mà cộng đồng không có khả năng đối phó, thì nó mới là "khủng hoảng nhân đạo".
- Chấm dứt ngay lập tức lại là một "lời kêu gọi hành động" theo công thức, nhưng hoàn toàn bất khả thi trong thực tế (nhất là trong hoàn cảnh nó không phải là khủng hoảng). Muốn thay đổi một hiện tượng trong xã hội, đòi hỏi có cái nhìn sâu xa về nó, để thấu hiểu nguyên nhân - động lực - trở lực và thiết kế nên một giải pháp đa chiều để mọi thành phần của cộng đồng kịp xê dịch theo.
- Việc dùng sai khái niệm khủng hoảng nhân đạo, và chủ quan hình thức trong việc đòi hỏi sự thay đổi phản ánh một lỗi tư duy nguy hiểm: Cho rằng nạo phá thai là vấn đề và đòi hỏi chấm dứt nó, trong khi thực chất nó là kết quả của một chuỗi vấn đề xã hội khác.
Như vậy, muốn giảm tỉ lệ nạo phá thai tại Việt Nam xuống, như một kết quả của việc giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn và đảm bảo điều kiện, quyền lợi cho bà mẹ, trẻ em - điều cần làm là giải quyết được các vấn đề xã hội như: giáo dục giới tính, sức khoẻ sinh sản, tiếp cận phương pháp tránh thai an toàn, văn hoá tình dục, chăm sóc sức khoẻ cho thai phụ và trẻ sơ sinh v.v... Chứ không phải cấm phá thai.
2 nhà sáng lập chiến dịch "Mẹ ơi đừng giết con"
2. Với số lượng bào thai bị tước quyền sinh ra như hiện nay sẽ làm đất nước thiếu hụt dân số trầm trọng trong tương lai.
--> Lập luận này khó bình luận ghê, tại nó dưới tầm tư duy bình thường quá. Đề nghị người viết học lại logic. Học xong nên Google thêm "hướng biến động dân số thế giới - Viện Xã hội học" để hiểu rằng phá thai và triệt sản là một trong những chính sách để kế hoạch hoá dân số, và được các nhà nước quy định rất rõ tuỳ theo tình hình dân số của nước đó.
3. Sức khoẻ sinh sản của phụ nữ sẽ giảm sút thậm chí biến chứng vô sinh, tử vong nếu phá thai, chưa kể nỗi đau tinh thần sẽ theo họ suốt cuộc đời.
--> Lại một lập luận ngây thơ nữa. Mang thai và sinh con luôn đi kèm với những nguy cơ về sức khoẻ, đặc biệt khi không được chăm sóc tốt. Chính vì lý do đó, phụ nữ cần được cung cấp đầy đủ dịch vụ y tế khi muốn phá thai hoặc sinh con, được toàn quyền quyết định và được xã hội bảo vệ cho quyết định mang thai hay phá thai của mình (theo quy định của pháp luật).
4. Luật sẽ mang lại một quyền cho phụ nữ được yêu cầu nam giới dùng biện pháp tránh thai khi quan hệ để ngăn chặn việc mang thai ngoài ý muốn từ đó dẫn đến việc phá thai, nếu nam giới từ bỏ trách nhiệm với bào thai sẽ phải chịu án phạt và bồi thường.
--> Luật không mang lại quyền này cho phụ nữ. Mà nó cần được quy định trong luật của bạn (giả sử vậy), và luật này phải thể hiện vai trò và trách nhiệm của hai giới là ngang nhau, chứ không phải "phụ nữ được quyền yêu cầu".
5. Truyền thống nhân ái và đạo đức của người Việt Nam ta từ xưa đã đề cao việc bảo vệ sinh mạng, do đó, việc nạo phá thai là hành động vô nhân đạo, không thể để nó tiếp diễn. --> Hết nói lý (mà toàn vô lý) chuyển qua nói tình cảm. Mà tình cảm phi lý quá cũng khó khiến công chúng gật đầu. Chưa kể, bạn này lại nhập nhằng giữa "bảo vệ tính mạng" và "phá thai là phá tính mạng".
"Thai nhi có được công nhận là con người và được bảo vệ không?" là một chủ đề chưa có câu trả lời trọn vẹn, tuỳ theo quan điểm chủ quan của mỗi người (đặc biệt là quan điểm tôn giáo và tâm linh). Nhưng xét về pháp luật Việt Nam thì chưa trực tiếp công nhận quyền con người của thai nhi, đặc biệt là quyền được sống.
Chính vì vậy, điều bạn cần làm trước khi đòi cấm nạo phá thai là kiến nghị làm rõ quy định về quyền con người của thai nhi. Làm xong bước này, bạn mới được quyền lập luận rằng "phá thai là giết người".
Đến ngày 6/12, chiến dịch này đã thu thập được 11.256 chữ ký
6. Trên thế giới đã có nhiều nước áp dụng lệnh cấm và các nước khác cũng đang xem xét luật này, đây là hành động bảo vệ lợi ích người dân và lợi ích quốc gia vô cùng thực tế và cần thiết.--> Lại một kết luận lười dẫn chứng nữa. Thứ 1, "thế giới đã có nhiều nước áp dụng lệnh cấm" là một câu nói vô thưởng vô phạt. Phải dẫn chứng được vì sao nước đó áp dụng lệnh cấm, những căn cứ đó có phù hợp với Việt Nam không, có khả thi để áp dụng hay không.
Tóm lại là cần nói chuyện rõ ràng hơn đó. Chứ nói chung chung kiểu "hành động bảo vệ lợi ích người dân và lợi ích quốc gia" mà không dẫn ra được cái lợi ích người dân và lợi ích quốc gia là gì thì thôi đừng nói.
Rồi, mình đã xong phần xem xét các lập luận và kết luận rằng tụi nó không có giá trị. Với một dự án cộng đồng, để đi được đường dài thì cái cần có là nền tảng lý luận vững chắc, thực tiễn, minh bạch. Đừng nói chuyện cảm tính. Đừng nguỵ biện. Đừng nhập nhằng vấn đề đạo đức tình cảm pháp lý lợi ích với nhau.
Công chúng thông minh lắm, kêu gọi tào lao bị chửi đúng rồi. Các bạn nên dành thời gian nghiên cứu thêm trước khi kick off dự án, sẽ tiết kiệm thời gian bây giờ đi tranh cãi với các comment đả kích và đi trả lời phỏng vấn để thanh minh này nọ vào lúc này.
2. TẠI SAO CHIẾN DỊCH NÀY LÀM CỘNG ĐỒNG PHỤ NỮ NỔI GIẬN
Tại vì nó trực tiếp tấn công vào người phụ nữ chứ sao nữa.
Quay lại cái tư duy lởm khởm nhất của chiến dịch này, là nhầm lẫn kết quả với vấn đề. Nạo phá thai là kết quả của một chuỗi những vấn đề xã hội đòi hỏi phải giải quyết.
Người phụ nữ đi phá thai phải đứng trong thế lưỡng nan, giữa phải chịu nguy cơ về sức khoẻ và chấn thương tâm lý khi phá thai, với một hoàn cảnh tương lai mà cô không có khả năng/không muốn nhận lấy. Cô được pháp luật bảo vệ quyền chọn lựa của mình, là vì quyết định này ảnh hưởng trực tiếp và sâu sắc đến cuộc đời của cô. Khi chấp nhận phá thai, cô đồng thời là một nạn nhân của tình thế và cần được bảo vệ, chăm sóc tốt nhất.
Nhưng với cái nhìn hời hợt và nông cạn, thông điệp của chiến dịch lại chĩa mũi dùi vào thẳng người phụ nữ - đặt cô vào tình thế phải chịu trách nhiệm về pháp luật và cả đạo đức cho một kết quả mà cô không được toàn quyền quyết định."
*Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả
