Tết Nguyên Tiêu là một ngày lễ đặc biệt quan trọng trong năm, diễn ra vào ngày rằm tháng giêng hàng năm và các gia đình đều tổ chức mâm lễ cúng đầy đủ.
Sau Tết Nguyên Đán là Tết Nguyên Tiêu - 1 trong những ngày lễ quan trọng trong năm.
Tết Nguyên Tiêu là tết gì?
Tết Nguyên Tiêu hay còn gọi là Tết Thượng Nguyên, Rằm tháng Giêng. Nguyên Tiêu là đêm rằm đầu tiên trong năm âm lịch. Nguyên là thứ nhất, Tiêu là đêm.
Tết Nguyên Tiêu là ngày nào, cúng vào ngày nào?
Tết Nguyên Tiêu diễn ra vào ngày Rằm Tháng Giêng hàng năm. Năm nay, Rằm tháng Giêng rơi vào thứ 3, ngày 15/2/2022 (15/1 âm lịch). Vào ngày Tết này, các gia đình đều sắp xếp thời gian đi lễ chùa cầu bình an, may mắn. Sau đó sẽ trở về nhà chuẩn bị những lễ vật, mâm cúng dâng lên tổ tiên cúng rằm.
Xã hội hiện đại ngày nay, các gia đình sẽ thường cúng Tết sớm hơn. Có thể cúng Tết từ ngày 12 - ngày 15/ 1 âm lịch. Giờ cúng tốt nhất là cúng vào giờ Ngọ.
Nguồn gốc ngày Rằm Tháng Giêng
Tết Nguyên Tiêu bắt nguồn từ Trung Quốc, kéo dài từ ngày 14 - 15/1 âm lịch hàng năm.
Có nhiều tài liệu cho rằng, Tết Thượng Nguyên bắt đầu từ thời Tây Hán, Trung Quốc với lễ rước đèn long trọng.
Chuyện kể vào thời nhà Hán, có 1 cung nữ nhập cung và rất nhớ cha mẹ nhưng lại không được xuất cung. Đông Phương Sóc - 1 sủng thần của Hán Vũ Đế cảm động trước tấm lòng nhớ thương gia đình của cung nữ, đã giúp cô. Ông tung tin thành Trường An sẽ gặp Hỏa thần thiêu rụi khiến người dân và nhà vua vô cùng lo sợ.
Sau đó, ông hiến kế cho Hán Vũ Đế, cứ vào ngày Rằm tháng giêng hàng năm, lánh nạn bên ngoài thành, cho các gia đình treo lồng đèn giả làm cảnh lửa cháy để lừa Hỏa thần. Hán Vũ Đế đồng ý, và từ đó cứ vào ngày Rằm tháng giêng hàng năm, các gia đình đều treo lồng đèn và các cung nữ sẽ được xuất thành gặp người thân.
Tết Nguyên Tiêu được du nhập vào Việt Nam từ thời Bắc thuộc và do ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa, người Việt cũng đến chùa lễ Phật cầu bình an, mong gia đình gặp được nhiều may mắn.
Ý nghĩa ngày Rằm Tháng Giêng
Các cụ ta có câu "Tết cả năm không bằng Rằm Tháng Giêng" ám chỉ đây là ngày lễ rất quan trọng trong năm.
Ngày Rằm đầu tiên trong năm, các gia đình đều sum họp đông đủ, chuẩn bị mâm cơm cúng dâng lên ông bà tổ tiên tỏ lòng thành kính. Sau đó, cả gia đình sẽ thụ lộc và quây quần bên nhau sum họp.
Đây là một ngày thể hiện được lòng biết ơn, uống nước nhớ nguồn của con cháu, cũng là ngày con cháu có thể gắn bó, khăng khít với nhau, tình cảm gia đình đong đầy.
Tết Nguyên Tiêu của Việt Nam và Trung Quốc khác nhau thế nào?
Tết Nguyên Tiêu có nguồn gốc từ Trung Quốc và du nhập vào Việt Nam từ thời Bắc thuộc.
Ngày Tết ở Trung Quốc còn gọi là Lễ hội đèn hoa hay Lễ hội hoa đăng. Các gia đình sẽ treo đèn, thả đèn trời… cầu mong những điều tốt đẹp nhất đến với gia đình. Ngoài ra, người Trung Quốc cũng ăn bánh trôi vào ngày lễ này.
Ở Việt Nam, vào ngày Tết Nguyên Tiêu, các gia đình thường đến chùa lễ Phật, cầu mong mọi điều bình an sẽ đến với gia đình. Tiếp đến, các gia đình cũng chuẩn bị mâm cơm cúng tổ tiên và con cháu sum vầy lại với nhau.
Tết Nguyên Tiêu cúng gì?
Rằm Tháng Giêng tùy vào điều kiện của mỗi gia đình mà chuẩn bị những lễ vật và mâm cúng riêng. Để cúng Tết các gia đình có thể chuẩn bị:
1. Lễ vật cúng Rằm Tháng Giêng
- 1 đĩa hoa quả
- 1 lọ hoa tươi
- 1 đĩa trầu cau
- Rượu
- Nước
- Đèn cầy/ nến
- Chè trôi nước
- Vàng mã
2. Mâm cỗ cúng Rằm Tháng Giêng
- 1 con gà luộc
- 1 đĩa thịt heo luộc
- 1 bát canh măng
- 1 đĩa xào thập cẩm
- 1 đĩa nem rán
- 1 đĩa giò
- 1 đĩa xôi gấc
Tùy vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình có thể chuẩn bị nhiều hoặc ít món. Tuy nhiên, thịt gà, xôi gấc và các lễ vật đều cần phải có.
Mâm cỗ cúng Rằm Tháng Giêng khá giống với mâm cỗ cúng Tết Nguyên Đán
Ngoài cỗ mặn các gia đình có thể chuẩn bị mâm cỗ cúng Rằm chay tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình.
Văn khấn rằm tháng Giêng cúng gia tiên
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài bản cảnh Thành hoàng, ngài bản xứ Thổ địa, ngài bản gia Táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỉ, thúc bá đệ huynh, cô di, tỉ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: ...............................................
Ngụ tại:........................................................................
Hôm nay là ngày rằm tháng giêng năm........ gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ khảo, Tổ tỉ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ................... nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà Tiền chủ, Hậu chủ tại về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tôn lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy).
Văn khấn Tết Nguyên Tiêu khi làm lễ tại chùa
Dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương (3 lần, mỗi lần lạy 1 lạy).
(Cầm 3 nén hương quỳ đọc tiếp)
Nguyện mây hương lành này
Biến khắp mười phương giới
Trong có vô biên Phật
Vô lượng hương trang nghiêm
Viên mãn đạo Bồ Tát
Thành tựu hương Như Lai (1 lạy, và cắm hương vào bát hương).
Dâng hương cúng dàng rồi, dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương (1 lạy).
(Thành kính chấp tay thành búp sen đọc bài ca tụng công đức của Đức Phật)
Phật thân rực rỡ tựa kim san
Thanh tịnh không gì thể sánh ngang
Vô Thượng Chí Tôn công đức mãn
Cúi đầu con lạy Phật Sơn Vương
Phật đức bao la như đại dương
Bảo châu tàng chứa đủ bên trong
Trí tuệ vô biên vô lượng đức
Đại định uy linh giác vẹn toàn
Phật tại Chân Như pháp giới tàng
Không sắc không hình chẳng bụi mang
Chúng sinh bái vọng muôn hình Phật
Bỗng thấy tai nàn tận hóa tan
Án phạ nhật ra hồng (3 lần)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tận hư không biến pháp giới quá hiện vị lai thập phương chư Phật, tôn Pháp, Hiền Thánh Tăng thường trụ Tam Bảo. (1 lạy)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Sa Bà Giáo Chủ Bản Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật, Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ Tát, Hộ Pháp Chư Tôn Bồ Tát, Linh Sơn Hội Thượng Phật Bồ Tát. (1 lạy)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tây phương Cực Lạc thế giới Đại từ Đại bi A Di Đà Phật, Đại bi Quán Thế Âm Bồ Tát, Đại Thế Chí Bồ Tát, Đại Nguyện Địa Tạng Vương Bồ Tát, Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ Tát. (1 lạy)
Con nay đều vì bốn ân, ba cõi pháp giới chúng sinh, nguyện xin ba chướng tiêu trừ, dốc lòng sám hối. (1 lạy)
(Quỳ đọc) Chí tâm sám hối:
Xưa kia gây nên bao ác nghiệp
Đều vì ba độc: Tham, sân, si
Bởi thân, miệng, ý phát sinh ra
Hết thảy con nay xin sám hối
Như vậy tất thảy bao nghiệp chướng
Ắt hẳn tiêu diệt không tàn dư
Niệm niệm âm vang tận pháp giới
Độ khắp chúng sinh nhập Bất Thoái (1 lạy)
Sám hối phát nguyện rồi, chúng con kính lễ Đức Phật Thích Ca, Phật A Di Đà và chư Phật ở khắp mười phương (1 lạy).
