Với người dân thành phố, loại quả này còn khá lạ lẫm nên nhiều người tìm mua về ăn thử.
Mắc ten là loại quả quen thuộc với người dân ở Điện Biên, Sơn La nhưng vẫn còn mới lạ với nhiều người dân ở thành phố.
Vẻ ngoài xấu xí, trông như quả bị hỏng, vỏ bám một lớp bụi là cảm nhận chung về quả mắc ten khi nhìn lần đầu tiên. Cách đây nhiều năm, mắc ten chỉ là một loại quả mọc hoang dại trong rừng, bà con miền sơn cước hái về cho vào món ăn, vậy nhưng từ vài năm trở lại đây, mắc ten lên cơn sốt khắp chợ mạng, được bán ở thành phố với giá không hề rẻ và trở thành đặc sản được nhiều chị em lùng mua về ăn thử.
Được biết, mắc ten thu hoạch vào độ tháng 7, tháng 8 hằng năm. Nhìn qua nhiều người nghĩ chỉ cần tách đôi quả là dùng chế biến cùng các món ăn được nhưng thực tế lại không dễ dàng như vậy.
Chị Ngân Hạnh (ở Long Biên, Hà Nội) từng đi công tác ở Điện Biên và được đồng nghiệp trên đó cho một ít quả mắc ten. "Vỏ bên ngoài màu xanh rất dễ tách vì mềm, cứ tưởng vậy là có thể chế biến, nhưng sau lớp vỏ xanh là lớp vỏ đen rất cứng, chồng tôi phải lấy búa đập nhiều nhát mới lấy được nhân bên trong. Khi luộc hoặc nấu canh thì rất bùi, ngon, lạ miệng", chị Ngân Hạnh cho biết.
Anh Trung (sống ở Điện Biên) cho hay, trước đây mắc ten rẻ lắm, thậm chí hái về ăn chả ai mua bán hay đặt nặng chuyện tiền bạc. Mấy năm nay, tự nhiên người dưới xuôi đặt mua nhiều nên giá tăng vù vù. Theo anh Trung, giá bán mắc ten còn nguyên vỏ là 80.000 đồng/kg, nếu đã tách vỏ xanh thì dao động 100.000 đồng - 120.000 đồng/kg, còn loại tách hết sạch chỉ có về nấu, luộc thì giá tới 150.000 đồng/kg.
"Vào rộ mùa tháng 8 khách đặt hàng rất nhiều nhưng vì đây là quả rừng nên phải đi hái và tìm, không phải muốn mua là có như nhãn hay vải, do đó khách đặt có lúc phải chờ cả tuần mới gom đủ", anh Trung chia sẻ.
Điều đặc biệt, mùa của quả mắc ten khá ngắn, chỉ trong vòng 1 tháng. Trong thời gian này, người bán và người mua đều tận dụng, nếu không nhanh tay quả sẽ rơi xuống và hỏng, không sử dụng được nữa.
"Giá bán ở Hà Nội hay các tỉnh miền xuôi đắt vì còn chi phí vận chuyển xuống, đội thêm 20.000 đồng - 30.000 đồng/kg. Hiện tại chưa có ai ở miền xuôi trồng được cây mắc ten, nguồn cung phụ thuộc vào các tỉnh ở Tây Bắc nên số lượng không nhiều", một người bán đặc sản rừng ở Hà Nội cho hay.
Sau khi mua về, mắc ten được làm sạch vỏ thì có thể luộc hoặc nấu canh. Cư dân ở nơi có mắc ten cho hay, trái này nhiều dinh dưỡng, mọc dại nên sạch, không lo hóa chất hay nhiễm bẩn.
Quả mắc ten lớn, phần nhân béo ngậy có thể dùng làm nguyên liệu chế biến sữa hạt. Nhờ tác dụng nhiều dinh dưỡng nên nó cũng đươc xem là thành phần cung cấp chất bổ giống như hạt hạnh nhân, óc chó hay các loại hạt khác.
Chị Trinh (Hà Đông, Hà Nội) là người thường lùng mua quả mắc ten mỗi khi đến mùa để chế biến các món ăn cho gia đìn. Chị cho biết, ngoài luộc, loại quả này hợp cho vào hầm xương hay hầm gà, khi đã hầm nát, nước hầm rất ngon, béo và có mùi thơm.
"Nhà có trẻ nhỏ hoặc chị em thích bồi bổ cho làn da có thể mua về làm sữa hạt từ mắc ten, rất tiện lợi và tốt. Công đoạn làm có mất công so với các loại thực phẩm khác, nhưng cả nhà có món ngon thì mình cũng vui. Thêm nữa, quả mọc trong rừng, sạch sẽ nên mình an tâm hơn là dùng các loại hạt được đóng gói sẵn, từ những người bán trên mạng, chưa chắc đã đảm bảo chất lượng", chị Trinh cho hay.
Nếu như mua số lượng lớn, bà nội trợ mất công dùng búa đập để lấy nhân sau đó ăn không hết có thể để vào tủ lạnh rồi bảo quản ăn dần, chất lượng và độ bùi, béo không hề giảm.
Dạo một vòng quanh MXH có thể thấy nhiều địa chỉ bán đặc sản Tây Bắc đều có quả mắc ten. Mấy năm gần đây, loại quả này được biết đến nhiều hơn nên cứ đến mùa, chị em lại rủ nhau mua ăn thử.
