Hình ảnh ông già vui vẻ, mập mạp có râu dài trắng, đeo kính, mặc quần áo đỏ, khoác trên vai một chiếc túi đựng đầy quà cho trẻ em hóa ra xuất phát từ một bài thơ và biếm họa.
Ngày nay, truyền thống ông già Noel tặng quà cho các em bé phổ biến khắp thế giới. Nhưng có lẽ nhiều người không hiểu truyền thống này xuất phát từ đâu và ông già Noel là ai, tại sao tặng quà cho nhiều trẻ em như vậy... Loạt bài sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về nhân vật độc đáo này.
Ông già Noel, tức Santa Claus, hay Thánh Nicholas, Thánh Nick, Cha Giáng sinh, Kris Kringle, Santy, hoặc đơn giản là Santa, là nhân vật có nguồn gốc truyền thuyết, lịch sử và cả dân gian trong nhiều nền văn hóa phương Tây, gắn liền với hành động mang quà đến nhà cho những đứa trẻ ngoan ngoãn vào đêm 24/12 hằng năm.
Hình ảnh Ông già Noel thường gặp ngày nay. Ảnh: Getty Images
Chân dung hiện đại của Ông già Noel mang những đặc điểm kết hợp của vị Cha Giáng sinh của người Anh, Thánh Sinterklaas của người Hà Lan và Thánh Nicholas của người Myra (ở Hy Lạp). Trong quá trình Cơ đốc hóa châu Âu, nhân vật này được bổ sung thêm các yếu tố của Thánh Odin – nhân vật gắn liền với lễ hội đông chí Yule của người ngoại đạo ở Đức và thần thoại về nhóm săn ma trên bầu trời.
Cha Giáng sinh xuất phát từ thế kỷ 16 ở Anh, trong thời kỳ trị vì của vua Henry VIII. Khi đó, Cha Chrismas được mô tả là ông già béo mặc áo choàng màu xanh lá cây hoặc màu đó có lông thú. Ông đại diện cho tinh thần vui vẻ vào dịp Giáng sinh, mang lại hòa bình, niềm vui, thức ăn, rượu và vui chơi.
Vì người Anh không còn duy trì ngày lễ Thánh Nicholas vào ngày 6/12, nên các hoạt động chào mừng Cha Giáng sinh được chuyển sang ngày 25/12 đúng dịp Giáng sinh. Cha Giáng sinh được cho là giống Ông già Noel nhất.
Ông già Noel phát quà cho các em nhỏ. Ảnh: Getty Images
Còn Thánh Nicholas của Myra là một giám mục Thiên chúa giáo vào thế kỷ thứ 4 ở Myra, thuộc đế chế Byzantine, Hy Lạp (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ). Thánh Nicholas nổi tiếng vì sự rộng lượng, hay tặng quà cho người nghèo, đặc biệt là hành động tặng quà hồi môn cho 3 cô con gái nghèo khó của một tín đồ Cơ đốc giáo ngoan đạo để họ không phải trở thành gái bán dâm. Nicholas mộ đạo từ khi còn nhỏ và đã cống hiến cả đời mình cho Cơ đốc giáo. Hài cốt của Thánh Nicholas ngày nay vẫn được lưu giữ ở Ý.
Những thủy thủ người Ý đã lấy hài cốt của ông rồi mang đến Bari và vẫn còn được giữ đến ngày nay. Năm 1087, thành phố Bari, Ý, thực hiện chiến dịch tìm kiếm và khai quật hài cốt của Thánh Nicholas và cho xây dựng một đại giáo đường cùng năm đó để gìn giữ di hài Thánh Nicholas và địa điểm này trở thành nơi cầu nguyện cho những người hành hương.
Phác họa chân dung Thánh Nicholas từ thế kỷ 13 trong Tu viện Thánh Catherine ở Sina.
Nhưng những thủy thủ Bari chỉ thu thập được một nửa bộ xương của Thánh Nicholas, để lại nhiều phần xương nhỏ trong mộ. Những mẩu xương này được những thủy thủ Venetia thu thập trong cuộc Thập tự chinh đầu tiên rồi đưa đến Venice, nơi một nhà thờ Thánh Nicholas được xây dựng ở San Nicolò al Lido, phía bắc nước Ý.
Câu chuyện này được xác nhận bởi hai nghiên cứu khoa học nghiêm túc ở Bari và Venice, khẳng định rằng hai thành phố của Ý đang lưu giữ hai phần của một bộ hài cốt. Thánh Nicholas sau đó được coi là người bảo vệ của nhiều nhóm khác nhau, từ cung thủ, thủy thủ, trẻ em đến chủ tiệm cầm đồ. Ông cũng được coi là vị thánh bảo trợ ở cả Amsterdam và Mátxcơva.
Ở thời trung cổ, thường vào đêm trước ngày lễ Thánh Nicholas 6/12, trẻ em được nhận quà để tưởng nhớ vị thánh này. Thời kỳ cải cách Tin lành và sự phản đối tôn kính các thánh ở nhiều nước khiến hoạt động này được chuyển sang ngày vào ngày 24 hoặc 25 tháng 12 và Thánh Nicholas được đổi thành Ông già Noel.
Truyền thống tặng quà cho trẻ vào dịp Giáng sinh được Martin Luther nhân rộng để tiếp nối truyền thống tặng quà của Thánh Nicholas, nhằm nhấn mạnh vào niềm vui thích của trẻ đối với Chúa thay vì tôn thờ các thánh.
Ông già Noel thường được miêu tả là ông già mập mạp có râu dài trắng, đeo kính, mặc quần áo đỏ với cổ và tay áo màu trắng, dây lưng và giầy đen. Ông già Noel lúc nào cũng vui vẻ và thường khoác trên vai một chiếc túi đựng đầy quà cho trẻ em.
Hình ảnh này phổ biến ở Mỹ và Canada từ thế kỷ 19 do ảnh hưởng của bài thơ “A Visit From St. Nicholas” (Một chuyến thăm của Thánh Nicholas) năm 1823 và biếm họa của Thomas Nast. Từ đó, hình ảnh này được duy trì và làm phong phú thêm bằng những bài hát, câu chuyện, sách và phim cho trẻ em.
Bức vẽ năm 1881 của họa sĩ Thomas Nast cùng với bài thơ A Visit from St. Nicholas góp phần tạo nên chân dung hiện đại của Ông già Noel.
Vào thế kỷ 20, từ ý tưởng trong bài hát “Santa Claus Is Coming to Town” ra đời năm 1934, Ông già Noel được tin là sẽ lên danh sách các trẻ em trên khắp thế giới, phân loại chúng dựa trên hành động “ngoan” hay “hư” để tặng quà, thường là đồ chơi và kẹo, cho những đứa trẻ ngoan, tặng than cho những đứa trẻ hư trên khắp thế giới chỉ trong một đêm Giáng sinh.
Ông già Noel thực hiện nhiệm vụ này với sự giúp đỡ của những người hầu cận làm ra các loại đồ chơi trong xưởng và những chú tuần lộc bay kéo xe trượt tuyết.
