Hiểm họa uốn ván từ những vết thương "xoàng"

Bệnh uốn ván được cảnh báo từ lâu nhưng nhiều cái chết oan uổng vẫn tiếp tục xảy ra do không ít người còn quá xem nhẹ những nguyên nhân tiềm ẩn nguy cơ cao trong sinh hoạt hằng ngày.

Biết uốn ván hiện ra thì đã quá nặng!

Trường hợp mới nhất được Bệnh viện (BV) Bệnh nhiệt đới TP HCM tiếp nhận cấp cứu là em Đ.N - nữ sinh lớp 9, ngụ tỉnh Bình Phước. Đầu tháng 4-2017, trên đường đi học về, em không may ngã xe, mu bàn chân trái bị vết thương hở, chảy máu. Thấy vết thương không đến mức nguy hiểm, gia đình chỉ sơ cứu rồi chăm sóc N. tại nhà. Tuy nhiên, vết thương sau đó không liền da mà lại làm mủ, sưng tấy. Không ngờ 5 ngày sau, tay chân và miệng em có biểu hiện co cứng... Tại cơ sở y tế địa phương, em được xác định bị uốn ván.

N. được chuyển thẳng lên BV Bệnh nhiệt đới TP HCM trong tình trạng liên tục lên cơn gồng giật, co cứng chân tay, người tím tái. Các bác sĩ (BS) xác định em bị nhiễm uốn ván thể nặng. Bệnh nhân không đáp ứng với thuốc an thần, phải thở máy, dùng thuốc giãn cơ và điều trị kháng sinh mạnh mới may mắn giữ được mạng sống.

Theo ThS-BS Nguyễn Văn Hảo, Trưởng Khoa Hồi sức cấp cứu - Chống độc người lớn BV Bệnh nhiệt đới TP HCM, uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp do vi khuẩn yếm khí Clostridium tetani (sống trong đất, bùn, cống rãnh, phân động vật) gây ra. Người bệnh (đa số là người lao động chân tay như nông dân làm vườn, chăn nuôi, công nhân làm việc tiếp xúc sình đất...) khi làm việc bị các vật sắc nhọn như đinh gỉ, miểng chai, cành cây... dính bùn đất đâm trúng, gây ra vết thương ngoài da ở chân, tay. Do vô ý hoặc chủ quan, họ không xử trí vết thương đúng cách nên vi trùng uốn ván có sẵn trong đất, đồ vật sẽ theo vết thương trầy xước xâm nhập cơ thể, phát triển thành ổ nhiễm trùng.

Đáng lưu ý, có người bị vết xước nhỏ tưởng chừng không nguy hại gì như do xỉa răng hay va quệt xe máy thường ngày... và hầu hết thường chủ quan, nghĩ là vết thương nhỏ xíu ngoài da. Vì thế, họ không quan tâm, đến khi bệnh vào giai đoạn nặng thì đã quá muộn.

Một bệnh nhân điều trị bệnh uốn ván tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP HCM

Nhiễm trùng dù không thấy vết thương

Tại các BV chuyên khoa, lượng bệnh nhân nhập viện điều trị do uốn ván ngày càng tăng. Mỗi năm, Khoa Cấp cứu BV Bệnh nhiệt đới trung ương tiếp nhận khoảng 100 trường hợp nhiễm trùng uốn ván. Thống kê của BV Bệnh nhiệt đới

TP HCM cũng cho thấy số bệnh nhân uốn ván được BV tiếp nhận điều trị từ đầu năm 2017 đến nay đã hơn 130 người - gần bằng một nửa số bệnh nhân uốn ván của cả năm 2016 điều trị tại đây.

Theo BSCK2 Nguyễn Thanh Phong, Trưởng Khoa Nhiễm D BV Bệnh nhiệt đới TP HCM, nghiên cứu trên 150 ca bệnh uốn ván người lớn nhập viện điều trị tại đây (từ tháng 1 đến tháng 6-2016) cho thấy người bệnh phần đông là lao động chân tay (gần 66%) và ở nông thôn. Hiện nay, đa số người bị uốn ván ở các tỉnh, thành phía Nam đều được chuyển về điều trị tại BV Bệnh nhiệt đới TP HCM.

Cũng theo một nghiên cứu của BV này, trong số những bệnh nhân mắc uốn ván, khoảng 20%-25% không tìm thấy vết thương, còn lại 70%-75% có vết thương nhưng gần một nửa đã lành. Giới chuyên môn khuyến cáo uốn ván là bệnh rất nguy hiểm, nếu không được cấp cứu kịp thời thì người bệnh có thể chết vì suy hô hấp, trụy tim mạch, rối loạn thần kinh. Cách đây nhiều năm, tỉ lệ tử vong rất cao (hơn 50%) nhưng nay, nhờ những tiến bộ trong hồi sức cấp cứu như thở máy, lọc máu, có nhiều thuốc tốt và được can thiệp sớm nên tỉ lệ bệnh nhân uốn ván được cứu sống tăng lên.

Ở phụ nữ mang thai đã được tiêm vắc- xin uốn ván, kháng thể bảo vệ có thể kéo dài tới 10-15 năm. Đối với nam giới, dù đã được tiêm vắc-xin từ lúc nhỏ nhưng sau một thời gian dài (khoảng 10 năm), hiệu lực bảo vệ của vắc-xin sẽ giảm nên cũng dễ mắc bệnh uốn ván.

Các chuyên gia lưu ý cần xử trí đúng cách các vết thương để phòng uốn ván. Khi mới có vết thương, dù là nhỏ, cần dùng nước sạch rửa ngay hoặc rửa dưới vòi nước để pha loãng vi khuẩn và tống chất bẩn ra ngoài. Nếu vết thương ra máu và dính nhiều bùn, đất, cát thì có thể dùng ôxy già để sát khuẩn, loại các hạt bụi, cát bẩn ra và cầm máu. Với vết thương hở, cần rửa bằng xà phòng rồi lau khô...