Hiện nay, có rất nhiều các biện pháp tránh thai cho cả nam và nữ. Vậy làm thế nào để lựa chọn được biện pháp phù hợp với bạn? Dưới đây là những phân tích cụ thể về ưu và nhược điểm của từng biện pháp tránh thai của ThS.BS. Trần Thu Nguyệt - Viện Y học Ứng dụng Việt Nam.
1. Tránh thai bằng bao cao su nam và bao cao su nữ
Ngày nay, có cả bao cao su dành cho nam và nữ để bạn lựa chọn. Tại Việt Nam, bao cao su dành cho nữ chưa được phổ biến bằng bao cao su dành cho nam.
Ưu điểm: Bao cao su giá rẻ và là biện pháp tránh thai duy nhất không chỉ phòng có thai ngoài ý muốn mà còn ngăn chặn được các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Với phụ nữ, bao cao su dành cho nữ có thể làm cho phụ nữ chủ động hơn vì họ có thể tự dùng biện pháp bảo vệ cho mình.
Nhược điểm: Hiệu quả tránh thai của bao sao su nam chỉ khoảng 82% và với bao cao su nữ là khoảng 79%. Bởi vì vẫn tồn tại một tỷ lệ mang thai nhất định khi dùng bao cao su, nên một số bác sĩ vẫn thường đưa ra lời khuyên là dùng kết hợp bao cao su với một biện pháp tránh thai khác.
Bên cạnh đó, bao cao su dành cho nữ thường rất khó để đặt vào và đôi khi tạo ra âm thanh trong khi quan hệ với đối tác.
2. Tránh thai bằng cách tính ngày rụng trứng
ThS.BS Trần Thu Nguyệt.
Nhiều người vẫn tránh thai bằng cách tính ngày. Bạn cần phải nắm rõ về chu kỳ kinh nguyệt của mình. Trong những ngày rụng trứng, bạn cần phải sử dụng bao cao su khi quan hệ.
Ưu điểm: Bạn hoàn toàn thoải mái khi quan hệ mà không cần phải áp dụng biện pháp tránh thai trong những ngày an toàn.
Nhược điểm: Kể cả khi bạn đã kiểm soát rất cẩn thận, vẫn bạn vẫn có thể mang thai bởi phụ nữ có thể sẽ rụng trứng vào một ngày khác nhau trong chu kỳ kinh của các tháng.
Lưu ý rằng, tinh trùng vẫn có thể hoạt động khoảng 5 - 6 ngày sau khi quan hệ nên bạn vẫn phải sử dụng biện pháp bảo vệ trong 6 ngày trước khi bạn rụng trứng.
3. Sử dụng vòng tránh thai
Vòng tránh thai là một dụng cụ hình chữ T được đưa vào trong tử cung. Các bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật này. Có 2 loại vòng tránh thai phổ biến là: vòng tránh thai có chứa đồng hoặc vòng tránh thai có chứa progestin.
Ưu điểm: Sử dụng vòng tránh thai cho hiệu quả rất cao. Chỉ khoảng 1% phụ nữ đã đặt vòng tránh thai có thai sau khi quan hệ. Một ưu điểm nữa là bạn không cần thiết phải sử dụng cùng với thuốc diệt tinh trùng.
Vòng tránh thai bằng đồng có thể được đặt trong vòng 12 năm và vòng tránh thai hormone có thể được đặt trong vòng 5 năm. Vòng tránh thai chứa đồng thậm chí có thể được sử dụng như một biện pháp tránh thai khẩn cấp nếu được đặt trong vòng 5 ngày sau khi quan hệ tình dục không có biện pháp bảo vệ.
Sử dụng vòng tránh thai cho hiệu quả rất cao. Chỉ khoảng 1% phụ nữ đã đặt vòng tránh thai có thai sau khi quan hệ. Hơn nữa, bạn không cần thiết phải sử dụng cùng với thuốc diệt tinh trùng khi sử dụng vòng tránh thai
Một ưu điểm khác của vòng tránh thai là mặc dù có tác dụng tránh thai kéo dài, nhưng bạn có thể sẽ mang thai được trở lại sau khi tháo vòng.
Nhược điểm: Vòng tránh thai có thể khiến bạn bị đau bụng. Và nếu bạn mắc các nhiễm trùng đường tiết niệu và sinh dục vào thời điểm đặt vòng, nguy cơ mắc các bệnh viêm vùng chậu của bạn sẽ tăng lên.
Vòng tránh thai.
4. Tránh thai bằng que cấy tránh thai
Que cấy tránh thai là một que nhựa (có kích thước bằng que diêm), có chứa progestin, và là một biện pháp tránh thai lâu dài. Que sẽ được bác sĩ cấy vào dưới da vùng cánh tay và sẽ có tác dụng ngăn chặn việc mang thai trong vòng 3 năm.
Ưu điểm: Bạn sẽ không phải lo nghĩ về việc tránh thai trong vòng 3 năm. Hiệu quả tránh thai của biện pháp này cũng tương đương với vòng tránh thai. Nếu bạn có kế hoạch sinh em bé, bạn vẫn có thể mang thai sau khi gỡ que tránh thai ra khỏi cơ thể.
Nhược điểm: Đa số phụ nữ sẽ bị chảy máu bất thường trong vòng 1 năm đầu tiên. Và nếu chảy máu bất thường nghiêm trọng, thì bạn cần đi khám bác sĩ để được điều trị.
Que cấy tránh thai.
5. Tránh thai bằng màng ngăn âm đạo
Đây là một biện pháp tránh thai dạng rào cản. Màng ngăn âm đạo như một chiếc cốc nhỏ, có tính đàn hồi, được đặt vào âm đạo để ngăn chặn tinh trùng tiến vào tử cung, và thường được dùng với chất diệt tinh trùng.
Bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật đặt màng ngăn âm đạo cho bạn. Màng ngăn âm đạo cần phải được đặt vừa khít với âm đạo. Trong 1 hoặc 2 năm, bạn cần phải tới các cơ sở y tế để bác sĩ kiểm tra màng ngăn âm đạo cho bạn.
Ưu điểm: Bạn có thể sử dụng màng ngăn âm đạo ở bất cứ thời điểm nào, trước khi quan hệ khoảng 24 tiếng. Nếu có tiền sử mắc một số bệnh như ung thư vú không thích hợp để sử dụng các biện pháp tránh thai hormone thì bạn nên sử dụng màng ngăn âm đạo.
Nhược điểm: Màng ngăn âm đạo chỉ có tác dụng tránh thai khoảng 88%.
Màng ngăn âm đạo phải được sử dụng cùng với chất diệt tinh trùng và vẫn phải được đặt tại chỗ trong khoảng 6 tiếng sau khi quan hệ tình dục thì mới mang lại hiệu quả tốt nhất. Sử dụng màng ngăn âm đạo có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
Màng ngăn âm đạo không phải lựa chọn tốt nhất bởi chất diệt tinh trùng có thể khiến bạn bị tăng nguy cơ lây nhiễm HIV từ bạn tình.
Màng ngăn âm đạo.
6. Sử dụng miếng dán tránh thai
Miếng dán tránh thai và vòng âm đạo là hai biện pháp tránh thai sử dụng hormone estrogen và progestin như viên uống tránh thai, nhưng không phải sử dụng hàng ngày như thuốc tránh thai. Miếng dán tránh thai là một miếng dán mỏng, có thể dán lên bụng, mông, cánh tay và có thể được thay thế hàng tuần.
Ưu điểm: Miếng dán tránh thai có hiệu quả lên tới 92%.
Nhược điểm: Miếng dán tránh thai có thể gây kích ứng da ở một số phụ nữ. Miếng dán tránh thai và vòng âm đạo có thể gây ra các tác dụng không mong muốn như rỉ máu, đau đầu, chướng bụng và căng tức ngực.
Bạn không nên sử dụng miếng dán tránh thai và vòng âm đạo nếu bạn có tiền sử hình thành cục máu đông, không kiểm soát được huyết áp hoặc bị đau nửa đầu.
Vòng âm đạo còn có thêm một tác dụng không mong muốn khác là gây kích ứng và chảy dịch từ âm đạo.
Sử dụng miếng dán tránh thai
7. Thuốc tránh thai
Có rất nhiều loại thuốc tránh thai cho phụ nữ lựa chọn, bao gồm các loại thuốc chỉ chứa progestin và các loại thuốc phối hợp estrogen và progestin.
Ưu điểm: Nếu bạn sử dụng thuốc tránh thai đúng cách, tỷ lệ thất bại chỉ khoảng 1%.
Viên tránh thai phối hợp còn có tác dụng làm giảm đau bụng kinh, giảm mức độ chảy máu khi có kinh nguyệt và làm giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt.
Thuốc tránh thai cũng có thể bảo vệ bạn khỏi các bệnh viêm, nhiễm trùng vùng chậu, ung thư nội mạc tử cung và ung thư buồng trứng.
Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin là lựa chọn tốt dành cho những phụ nữ đang cho con bú bởi nó không ảnh hưởng đến quá trình tạo sữa. Loại thuốc này cũng an toàn hơn cho những phụ nữ có tiền sử hình thành cục máu đông hoặc không kiểm soát được huyết áp.
Cả 2 loại thuốc tránh thai đều có tác dụng điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và thậm chí, bạn có thể sử dụng để kiểm soát số chu kỳ kinh nguyệt bạn có trong năm.
Nhược điểm: Nếu quên uống thuốc, tỷ lệ thất bại của biện pháp này sẽ lên tới 8%. Nếu bạn uống thuốc tránh thai chỉ có progestin, việc nhớ uống thuốc vào đúng giờ hàng ngày là rất quan trọng.
Thuốc tránh thai có thể gây rỉ máu âm đạo, căng tức ngực, buồn nôn và suy giảm ham muốn tình dục. Viên uống phối hợp có thể đi kèm với nguy cơ hình thành cục máu đông ở chân và làm tăng nguy cơ đột quỵ nếu bạn là người hút thuốc.
Thuốc uống tránh thai.
8. Thuốc tiêm tránh thai
Thuốc tiêm tránh thai được tiêm vào cánh tay có thể có tác dụng tránh thai ít nhất là 3 tháng. Thuốc tiêm tránh thai ngăn chặn quá trình rụng trứng, và làm tinh trùng khó di chuyển hơn do làm tăng chất nhầy ở cổ tử cung.
Ưu điểm: Khi thuốc tiêm tránh thai được tiêm ở các cơ sở y tế, tỷ lệ mang thai sau khi tiêm thuốc là dưới 1%. Khi tiêm thuốc tránh thai, bạn sẽ không phải suy nghĩ về các biện pháp tránh thai hàng ngày, hàng tuần hay thậm chí hàng tháng. Thuốc tiêm có thể làm giảm nguy cơ ung thư tử cung và bảo vệ bạn khỏi các bệnh viêm vùng chậu.
Nhược điểm: Bạn sẽ phải đến các cơ sở y tế để tiêm thuốc, và thuốc tiêm thường sẽ gây chảy máu bất thường nhiều hơn viên uống, miếng dán và vòng âm đạo, đặc biệt trong khoảng 3-6 tháng đầu tiên bạn sử dụng biện pháp này.
Sử dụng thuốc tiêm tránh thai kéo dài cũng làm giảm mật độ xương và do đó, bạn nên đi kiểm tra mật độ xương nếu bạn đã dùng biện pháp này liên tục trong vòng 5 năm. Tuy nhiên, việc giảm mật độ xương có thể khôi phục lại như bạn đầu khi bạn ngừng sử dụng thuốc tiêm tránh thai.
Nếu bạn có kế hoạch mang thai trong tương lai, bạn sẽ phải lên kế hoạch trước khi tiêm thuốc bởi thuốc tiêm tránh thai sẽ phải mất từ 3-18 tháng để bạn có thể rụng trứng trở lại.
Thuốc tiêm tránh thai.
9. Tránh thai bằng biện pháp thắt ống dẫn tinh cho nam giới
Thắt ống dẫn tinh là một thủ thuật được dùng để triệt sản ở nam giới, với mục đích là ngăn chặn tinh trùng được phóng ra ngoài khỏi cơ quan sinh dục của nam giới. Tức là khi nam giới xuất tinh thì trong tinh dịch xuất ra chỉ có dịch chứ không có tinh trùng trong đó.
Ưu điểm: Thắt ống dẫn tinh gần như là biện pháp tránh thai hiệu quả 100%. Tỷ lệ thất bại do ống dẫn tinh phát triển trở lại chỉ là 1/1000 nam giới. Việc thực hiện thủ thuật này không ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như đời sống tình dục.
Nhược điểm: Sau khi thắt ống dẫn tinh, bạn vẫn cần dùng biện pháp tránh thai khi quan hệ. Sau 3 tháng, bạn đi khám để xét nghiệm tinh trùng và chỉ nên quan hệ không dùng các biện pháp tránh thai khác khi có kết luận từ bác sĩ.
Để có con trở lại, nam giới đã thắt ống dẫn tinh phải tiến hành phẫu thuật để nối lại ống dẫn tinh. Phẫu thuật nối lại ống dẫn tinh không dễ dàng và không phải lúc nào cũng hiệu quả. Vì vậy, bạn cần cân nhắc kĩ trước khi thắt ống dẫn tinh khi bạn đã chắc không có ý định sinh con hoặc bạn có thể trữ tinh trùng trước khi làm thủ thuật.
Thắt ống dẫn tinh là một thủ thuật được dùng để triệt sản ở nam giới.
10. Tránh thai bằng biện pháp thắt ống dẫn trứng
Thắt ống dẫn trứng là phương pháp tránh thai vĩnh viễn cho phụ nữ. Đây là phương pháp ngăn chặn trứng được thụ tinh và dẫn đến mang thai.
Ưu điểm: Đây là biện pháp gần như an toàn và không làm thay đổi lượng hormone trong cơ thể. Thắt ống dẫn trứng cũng đạt được tỷ lệ tránh thai gần 100% và cũng có tác dụng làm giảm nguy cơ bị ung thư buồng trứng sau này.
Nhược điểm: Phương pháp thắt ống dẫn trứng cần được gây mê và phẫu thuật. Gây mê và phẫu thuật sẽ đi kèm một số nguy cơ như: phản ứng với thuốc gây mê, tổn thương bàng quang hoặc ruột, đau vùng chậu sau phẫu thuật…
Nếu đã thắt ống dẫn trứng, bạn sẽ không thể có con được nữa. Vì vậy, bạn cần chắc chắn rằng bạn không muốn có thêm con nữa trước khi tiến hành biện pháp này.
