Bưởi diễn là tên giống bưởi nổi tiếng thuộc làng Diễn trước đây, nay thuộc các thôn Phú Diễn, Phúc Diễn (phường Minh Khai, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội), cứ tháng 3 dương lịch hàng năm là những vườn bưởi lại rộ hoa trắng khắp vùng.
Là loài cây ăn quả lâu năm, bưởi Diễn ra quả mỗi năm 1 lần, thường ra hoa vào tháng Hai và quả chín đúng vào dịp Tết. Nụ hoa bưởi Diễn khi bung nở ngào ngạt hương thơm, thu hút rất nhiều ong bướm, chim muông từ khắp nơi về lấy mật. Đứng trong vườn cây, có thể nghe tiếng bay vù của đàn ong mật và tiếng chim hót trên ngọn bưởi cao.
Những ngày tháng 3 này, tìm đến những vườn bưởi Diễn chạy dọc theo đường Văn Tiến Dũng (quận Bắc Từ Liêm) là chứng kiến "thiên đường hoa bưởi" nở trắng tinh khôi. Một cảm giác nhẹ nhàng, thơm thảo khi bước nhẹ trên nền đất đất xốp, giữa hai hàng bưởi hoa nở trắng một góc trời Hà Nội sẽ là trải nghiệm khó quên.
Năm nay mưa xuân không nhiều, thời tiết nắng ấm, do đó bưởi nở nhiều hoa, khả năng thụ phấn cao hơn, khả năng năm sản lượng bưởi sẽ tốt hơn, trong các vườn bưởi lâu năm, trên cả những thân cây cao, cành lá phất phơ nhưng chi chít nụ hoa. Hoa được chọn lấy phấn phải đều, cánh mịn, khi chấm thử vào lòng bàn tay phấn hoa màu vàng sẽ rời ra.
Ông Hoàng Văn Tới quét phấn lên đầu noãn hoa cần thụ phấn (mỗi hoa "đực" được dùng thụ bổ sung cho từ 8 - 10 hoa bưởi Diễn). Theo ông Tới thì hoa bưởi năm nay bắt đầu nở từ đợt rằm tháng Giêng (âm lịch) nên cứ khoảng 5h sáng những ngày nắng nhẹ, ông lại đi hái hoa bưởi ở vườn để về thụ phấn cho cây. Sở dĩ phải có nắng việc “se duyên” cho giống bưởi đặc sản này mới tiến hành được bởi vào ngày mưa hay nồm ẩm ướt, phấn hoa bị bết dính, việc thụ phấn không mang lại hiệu quả.
Tùy vào độ cao của cây bưởi của mỗi vườn, những người làm công như ông Hoàng Văn Tới sẽ dùng một cây gậy đủ dài có bọc đầu bằng bông gòn nhỏ hoặc đầu cọ mềm, phấn hoa được chấm nhẹ lên những bông hoa đã nở, từ bông này qua bông khác, duy trì vào sáng sớm hoặc chiều mát.
Hoa bưởi được côn trùng thụ phấn chỉ đậu quả khoảng 30%, nhưng khi thụ phấn bổ sung sẽ tăng khoảng 80%. Đó là lý do mà thời gian mùa thụ phấn bổ sung kéo dài khoảng 2 tuần ở các vườn bưởi Diễn người dân phần lớn ở ngoài vườn, vừa tiến thành thụ phấn vừa chăm sóc cây bưởi.
Ở nhà vườn Dũng Thu nơi có hơn 2.000 gốc bưởi, đa số được trồng từ năm 1996 du khách có thể xin phép vào vườn tham quan và chụp ảnh mà không mất phí. Tuy nhiên hoa bưởi dễ rụng nên bạn cần cẩn thận để không ảnh hưởng đến vườn.
Đa phần cây bưởi khá cao, nên cần sào nhỏ hoặc thang để thụ phấn. Nhiều gia đình vì lượng hoa nở đồng loạt, sợ không thể kịp cho việc thụ phấn bổ sung nên phải gọi thêm con cháu hoặc thuê thêm nhân công. Việc thụ phấn sẽ được lặp đi lặp lại nhiều lần để đảm bảo không bỏ sót, quả đậu nhiều hơn.
Thời gian của mùa thụ phấn bổ sung sẽ kéo dài khoảng 10 ngày đến nửa tháng. Nhiều cây bưởi có chiều cao 3-4 m nên nhiều người phải leo lên cây hái từng bông để đảm bảo lượng phấn hoa.
Nhiều nhà vườn vẫn còn quả bưởi Diễn bán sau Tết, với mức giá từ 15.000 - 20.000 đồng, đem lại giá trị kinh tế không hề nhỏ cho người nông dân làng Phú Diễn nói riêng và khu vực phường Minh Khai nói chung.
