Củ ấu tẩu và lá ngón là 2 nguyên liệu có thể gây chết người. Nhưng nếu chế biến đúng cách, hoặc lựa chọn đúng loại, chúng lại là những món đặc sản ngon quên lối về.
Những vùng cao phía Bắc có đủ lý do khiến người ta say mê. Nào là nét hùng vĩ, hoang sơ của núi rừng, nào là vẻ đẹp thơ mộng trong những mùa hoa hay mùa lúa chín.
Bên cạnh cảnh sắc, ẩm thực cũng là một khía cạnh độc đáo khiến người ta say mê khi đến Tây Bắc. Các món ăn vùng núi rừng đặc biệt ở nguyên liệu, gia vị cũng như cách chế biến.
Ngoài những món ăn nức thơm ngon nức tiếng như thịt gác bếp hay pa pỉnh tộp, vùng cao còn có nhiều món ăn thử thách, khiến du khách chỉ nghe tên đã thấy ái ngại như cháu ấu tẩu hay lá ngón xào tỏi. Tuy vậy, có một sự thật thú vị là dù “nguy hiểm” nhưng cũng chính sự nguy hiểm ấy khiến nhiều người tò mò, muốn nếm thử món ăn này.
Lá ngón xào tỏi
Dù là loại cây của vùng sơn cước, nhưng qua nhiều câu chuyện truyền miệng, sách báo, có lẽ rất nhiều người trong chúng ta đều biết, lá ngón chứa độc tố rất mạnh, nếu ăn vào thì chỉ 3 lá thôi cũng đủ để “hạ gục” một người lớn khỏe mạnh.
(Ảnh: Nguyễn Bắc)
Thế nhưng người dân ở Mường So, Lai Châu lại có một món ăn rất được ưa thích từ loại lá này mang tên lá ngón xào tỏi. Nhưng đừng vội lo lắng, dù cùng là lá ngón nhưng loại lá ngón này khác hẳn với loại gây chết người vẫn được truyền miệng.
Được biết lá ngón để xào tỏi có hình dạng tròn ngắn và to như lá trầu không, còn lá ngón gây độc chết người thuôn dài, có hình mũi mác. Lá ngón ăn được hơi ngai ngái, nhưng lại ngọt nơi cuống họng, có thể chế biến thành nhiều món thay rau như xào, nấu canh. Tuy nhiên phiên bản phổ biến nhất là xào tỏi hoặc xào trứng.
Sự thật thì đây đúng là một món có thật và rất được người của dân tộc Thái Trắng, tại xã Mường So (tỉnh Lai Châu) ưa chuộng để chế biến thức ăn. Thậm chí nó còn được xem là một đặc sản nơi đây, hay được dùng để đãi khách đường xa và luôn có mặt trong lễ hội Kin Lẩu Khẩu Mẩu (lễ hội ẩm thực) của người Thái Mường So vào đôi ba ngày xuân.
Nhưng đây mới chỉ là một nửa của sự thật. Nửa còn lại tất nhiên là đáp án của câu hỏi: “Tại sao ăn là ngón mà không ai chết?”.
(Ảnh: Nguyễn Bắc)
Hiện nay món lá ngón xào tỏi là một trong những món ăn đặc trưng của người Thái Trắng ở Mường So, Lai Châu. Thậm chí nhiều người còn trồng hẳn cây trong nhà để tiện sử dụng, không sợ nhầm lẫn khi đi hái.
Bạn thấy đấy, dù cùng tên với loại lá “tử thần”, nhưng loại lá ngón ăn được này lại có sức hấp dẫn rất riêng và rất đáng thử. Tuy nhiên nếu muốn ăn, bạn nên nhờ người dân bản địa chứ đừng tự ý hái để tránh những nhầm lẫn đáng tiếc không đáng có.
Cháo ấu tẩu
Đặc trưng của vùng cao là nhiều núi non, thời tiết đêm khuya, sáng sớm lạnh lẽo, vốn rất lý tưởng cho những món ăn ấm nóng như cháo. Món cháo đặc trưng ở đây chính là cháo ấu tẩu với nguyên liệu đặc trưng của miền cao nguyên là ấu tẩu.
Củ ấu tẩu vốn được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A, lượng độc của củ ấu tẩu thậm chí có thể làm cho người tê cứng chân tay, tắc nghẽn mạch máu, đông máu và chết. Tuy vậy, khi bào chế cẩn thận, đây lại là vị thuốc vô cùng quý, đây cũng là lý do người đồng bào lấy ấu tẩu làm nguyên liệu nấu cháo.
Để khử độc tố của của ấu tẩu, người ta sẽ phải chế biến qua nhiều công đoạn, như ngâm qua đêm, đặc biệt phải nấu thật lâu. Nếu làm ẩu, nấu chưa đủ thời gian người ăn có thể bị trúng độc, thậm chí còn có thể tử vong do ăn cháo…
Ngoài ra thành phần của cháo ấu tẩu còn có chân giò, thịt băm. Sau khi chế biến cẩn thận, cháo ấu tẩu còn là món ăn bổ dưỡng, có tác dụng giải cảm, an thần. Khi ăn cháo ấu tẩu sẽ có vị đắng nhẹ nhưng ăn quen sẽ có vị bùi, ngọt hậu.
Nhiều tình vùng cao đang là điểm đến rất "hot" với nhiều người. Nếu có dịp đến Hà Giang, nhất định đừng quên thử món cháo ấu tẩu này nhé. Chiều sương lạnh trong miền sơn cước, bát cháo không chỉ ấm lòng mà còn là một trải nghiệm ẩm thực đáng nhớ.
Xem thêm: 5 món ăn ngày xưa đắt đỏ, dành cho vua chúa, nay trở thành đại trà, ai cũng mua được
